Poznań Miastem Mokradłowym – podsumowanie działań podjętych w drodze po akredytację

Nie od dziś wiadomo, iż mokradła odgrywają istotną rolę w swoim otoczeniu, także w miastach. Ich znaczenie zauważono i doceniono w Poznaniu, a zaangażowanie włodarzy stolicy Wielkopolski zaowocowało tytułem Miasta Mokradłowego. Na nasze pytania dotyczące ochrony i renaturyzacji tych ekosystemów odpowiedział Szymon Prymas, dyrektor Wydziału Klimatu i Środowiska UMP.

Jakie konkretne inicjatywy realizuje Poznań, aby zasłużyć na miano miasta przyjaznego mokradłom?

Poznań został pierwszym polskim miastem, które uzyskało akredytację Miasta Mokradłowego. Listę wyróżnionych ogłoszono podczas 64. posiedzenia Stałego Komitetu Ramsar, który zrzesza państwa podpisujące międzynarodowy układ na rzecz ochrony terenów podmokłych, ustanowiony w 1971 r. w Ramsar (Iran). Uzyskanie akredytacji Miasta Przyjaznego Mokradłom to wyjątkowe osiągnięcie, które podkreśla znaczenie działań na rzecz ochrony i zrównoważonego zarządzania mokradłami – cennymi ekosystemami, które wspierają różnorodność biologiczną i pomagają w walce ze zmianami klimatu.

Od wielu lat mokradła w Poznaniu objęte są różnymi formami ochrony przyrody, np.:

1. Użytek ekologiczny Traszki Ratajskie – w celu ochrony populacji płazów, które do życia i rozrodu potrzebują wody;
2. Użytki ekologiczne Bogdanka I i Bogdanka II – utworzone w celu ochrony półnaturalnych zbiorowisk roślinnych (łąk podmokłych) w dolinie Bogdanki z całym ich bogactwem gatunkowym;
3. Rezerwat przyrody Żurawiniec – ustanowiony w celu zachowania osadów biogenicznych, stanowiących zapis dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.

W dniu 29 grudnia 2022 r. zarządzeniem prezydenta miasta powołany został Zespół ds. opracowania Standardów Retencji dla Miasta Poznania. Działania Zespołu polegały na wskazaniu wytycznych do opracowania Standardów Retencji, konsultacji koncepcji i podstawowych założeń do nich, oraz konsultacji projektu we współpracy z podmiotami administracji publicznej, instytucjami naukowymi i organizacjami pozarządowymi.

Poznań działa na rzecz ochrony terenów podmokłych m.in. poprzez wzmacnianie działań związanych z ochroną płazów, nierozerwalnie związanych ze środowiskiem wodnym. Powiększa i odtwarza podmokłe siedliska chronionych gatunków, planując i budując zastawki spiętrzające wodę – np. na terenach pod zarządem Zakładu Lasów Poznańskich. W 2022 r Urząd Miasta z własnych funduszy opłacił instalację do zbierania wód opadowych z powierzchni dachów budynku Liceum Ogólnokształcącego Mistrzostwa Sportowego na Osiedlu Tysiąclecia nr 43 w Poznaniu i doprowadzenia ich niezależnym rurociągiem grawitacyjnym do dwóch stawów na terenie użytku ekologicznego Traszki Ratajskie.

W tym celu wykonany został niezależny system pierścieniowej kanalizacji deszczowej wokół budynków szkoły, zbierający wody opadowe wyłącznie z powierzchni dachów. System jest całkowicie odcięty od dopływów wód opadowych z zanieczyszczonych powierzchni szczelnych, takich jak chodniki, parkingi czy ulice.

Inwestycja niewątpliwie przyczyniła się do poprawienia stosunków wodnych: zwiększenia retencji i zasilania wód gruntowych przy nasilających się warunkach suszy, a także wpływa na poprawę warunków siedliskowych żyjących tam płazów.

Miasto prowadzi przy tym szeroko zakrojoną kampanię edukacyjną i podejmuje współpracę, m.in. z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu, W oparciu o podpisane Niezrozumienie jest w trakcie opracowywania Standardów ochrony płazów w Poznaniu.

Do ważnych działań podejmowanych przez Miasto w ostatnich latach zaliczyć należy te związane z ratowaniem rezerwatu Żurawiniec. To malowniczy obszar w Lesie Piątkowskim, położony na północy Poznania, w dzielnicy Naramowice. Został utworzony w 1959 r. na powierzchni około 1,5 ha i stanowi jeden z najciekawszych przyrodniczo terenów w okolicy miasta. Rezerwat powstał, aby chronić torfowiska niskie i przejściowe oraz cenne gatunki roślin związanych z tymi siedliskami.

RP Żurawiniec jest przede wszystkim siedliskiem bagiennym i torfowiskowym, gdzie przeważają rośliny lubiące wilgoć, jak na przykład wyczyniec czerwonożółty (Alopecurus aequalis L.), trzcinnik lancetowaty (Calamgrostis caescens L.) czy turzyca siwa (Carex canescens L.). Obecność tych gatunków sprawia, iż rezerwat jest wyjątkowy na tle innych obszarów miasta. Mając na względzie olbrzymi potencjał tego terenu, z inicjatywy Zakładu Lasów Poznańskich podjęto działania mające na celu ratowanie go przed degradacją.

W 2012 r. zlecono naukowcom z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu przeprowadzenie wstępnych badań, które były niezbędne do podjęcia decyzji o możliwych działaniach naprawczych. Ich wyniki wykazały, iż możliwa jest odbudowa warunków wodnych rezerwatu. W 2014 r., na mocy zarządzenia nr 552/2014/P Prezydenta Miasta Poznania, utworzony został zespół zadaniowy do spraw rewitalizacji rezerwatu Żurawiniec, którego głównym zadaniem była pomoc we wdrażaniu koncepcji nawadniania rezerwatu oraz Lasu Piątkowskiego. Wykonanie zarządzenia zostało powierzone Zakładowi Lasów Poznańskich. Innowacyjna koncepcja rewitalizacji polega na wykonaniu systemu zasilania Lasu Piątkowskiego wodami opadowymi.

W drugiej połowie 2015 r. Zakład Lasów Poznańskich zlecił budowę specjalistycznej infrastruktury podziemnej, wykorzystującej wody opadowe z istniejącej już w okolicy kanalizacji deszczowej do nawodnienia Lasu Piątkowskiego, a co za tym idzie samego rezerwatu. Działania te skutecznie podniosły poziom wód gruntowych. Rozwiązania wypracowane przy realizacji tego projektu stały się inspiracją dla innych miast w Polsce.

Doświadczeniami i osiągnięciami dzieliliśmy się podczas spotkań i konferencji, a efekty naszych starań pokazują, jak istotną sprawą jest uwzględnienie zrównoważonego rozwoju, umożliwiającego zachowanie wrażliwych elementów przyrodniczych dla przyszłych pokoleń przy jednoczesnym rozwoju i zaspokajaniu potrzeb związanych z mieszkalnictwem i infrastrukturą. Korzyści płynące z ekosystemowych funkcji lasów i torfowisk oraz możliwości edukacji społeczeństwa są niezmiernie ważne, szczególnie w dobie zachodzących zmian klimatycznych, w których okresy występowania suszy wydłużają się, a temperatury maksymalne rosną, co prowadzi do obniżania się poziomu wód gruntowych.

Miasto prowadzi także działania związane z retencją w dolinie Strumienia Junikowskiego, która jest cennym przyrodniczo miejscem i stanowi istotny element zielonej infrastruktury miasta. Położona na południowo-zachodnich terenach Poznania dolina obejmuje obszar wzdłuż Strumienia Junikowskiego, lewobrzeżnego dopływu Warty o długości 11,7 km oraz powierzchni zlewni 48,4 km². Jest to teren charakteryzujący się wilgotnymi siedliskami, co sprzyja różnorodności biologicznej i tworzy dogodne warunki życia dla licznych przedstawicieli fauny i flory. Dolina jest seminaturalnym środowiskiem o dużej wartości florystycznej – udokumentowano w tym miejscu ponad 400 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele typowych dla zbiorowisk leśnych, łąkowych i mokradeł. Znajdują się tutaj siedliska sprzyjające zarówno drobnym bezkręgowcom, jak i kręgowcom.

Ze względu na zmiany klimatyczne i okresowe niedobory wody, dolina walczy jednak z problemem obniżenia poziomu wód gruntowych. W odpowiedzi na te zagrożenia w 2023 r. Zakład Lasów Poznańskich przeprowadził działania mające na celu poprawę retencji wodnej – budowę drewnianej zastawki i kamiennego progu piętrzącego. Ten rodzaj budowli hydrotechnicznych wspiera naturalną retencję, jaką zapewniają obecne w dolinie bobry europejskie (Castor fiber L.), a konkretnie ich tamy.

Dzięki tym działaniom zgromadzono około 3 tys. mł wody, co pozytywnie wpłynęło na stan sąsiednich lasów oraz różnorodność biologiczną południowo-wschodniego klina zieleni. Badania nad wpływem przeprowadzonych działań na hydromorfologię i hydrologię doliny Strumienia Junikowskiego prowadził Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, który był obecny również przy tworzeniu założeń do projektu. Działania retencyjne przeprowadzone w tym rejonie mają szczególne znaczenie w obliczu zmian klimatycznych, które powodują obniżenie poziomu wód gruntowych i wpływają na kondycję ekosystemów leśnych, w tym w obszarze Lasku Marcelińskiego.

Ponadto pracownicy Wydziału Klimatu i Środowiska biorą udział w szkoleniach poświęconych usługom ekosystemowym, m.in ramach projektu ECOSERV–POL.

zdj. Poznańskie Inwestycje Miejskie

Czy miasto planuje rozszerzenie terenów mokradłowych, np. poprzez ich renaturyzację? jeżeli tak, jakie obszary są brane pod uwagę?

W 2023 r. Wydział Klimatu i Środowiska UMP zlecił wykonanie waloryzacji przyrodniczych w celu utworzenia Form Ochrony Przyrody – użytków ekologicznych m.in. na terenie pn. Strumień Junikowski. W 2024 r. zlecono wykonanie waloryzacji niezwykle cennego terenu mokradłowego dawnych użytków ekologicznych Kopanina I i Kopanina II. w tej chwili realizowane są prace nad przywróceniem tym terenom ochrony.

W 2024 roku Wydział Klimatu i Środowiska Urzędu Miasta Poznania przystąpił do projektu ReBioClim (Renaturyzacja cieków miejskich jako wsparcie dla zwiększenia różnorodności biologicznej, adaptacji klimatycznej i podniesienia jakości życia w miastach) w naborze programu Interreg Europa Środkowa 2021-2027. Projekt ReBioClim koncentruje się na problematyce renaturyzacji strumieni miejskich z wykorzystaniem rozwiązań opartych na zasobach przyrody (nature-based solution, NBS).

Ponadto Zakład Lasów Poznańskich, odpowiadając na wyzwania związane z ochroną środowiska oraz adaptacją lasów do zmian klimatycznych, we współpracy z Aquanet Retencja, prowadzi prace projektowe nad wdrożeniem szeregu działań retencyjnych, które mają na celu poprawę zdolności lasów komunalnych do zatrzymywania wody – między innymi w Lesie Piątkowskim, Lasku Marcelińskim, uroczyskach Golęcin czy Strzeszyn. Te działania, wpisujące się w strategię zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi, mają zwiększyć retencję wody na terenach leśnych, co przyczyni się do ograniczenia skutków suszy, poprawy bioróżnorodności oraz wspierania naturalnych procesów regeneracyjnych.

Jakie największe zagrożenia dla mokradeł w Poznaniu i okolicach zidentyfikowało miasto?

Mokradła w mieście narażone są na liczne zagrożenia. Zaliczyć do nich należy przede wszystkim:

• zmiany klimatyczne – takie zjawiska, jak wzrost temperatur, zmniejszone opady deszczu czy częstsze fale upałów, wpływają na częstość występowania suszy, szczególnie w stolicy Wielkopolski. Prowadzi to do zmniejszania powierzchni terenów podmokłych w mieście;

• postępująca urbanizacja, zabudowa i melioracja – prowadzą do zmniejszenia przestrzeni, która może magazynować wodę, zwiększenia ryzyka powodzi w okresach silnych opadów i powiększania powierzchni utwardzonej w miastach (asfalt, beton), co generuje szybszy spływ wody deszczowej i jej mniejszą retencję. W odpowiedzi na te wyzwania Poznań podejmuje działania mające na celu poprawę sytuacji:
  • rewitalizacja terenów podmokłych – przywracanie mokradeł w mieście jako elementów zielonej infrastruktury, które poprawiają retencję wody;
  • tworzenie zielonych dachów i ścian – wprowadzenie roślinności na budynki, co może poprawić absorpcję wody deszczowej. W Poznaniu corocznie uchwałami Rady Miasta Poznania udzielane są mieszkańcom dotacje na zadania służące tworzeniu zewnętrznych ogrodów wertykalnych i zielonych dachów na terenie Poznania;
  • inwazyjne gatunki roślin i zwierząt, które konkurują z rodzimymi, zubożając bioróżnorodność i zakłócając funkcjonowanie ekosystemów mokradłowych. W naszym mieście od kilku lat, we współpracy z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Poznaniu, z powodzeniem prowadzi się akcje odławiania raka luizjańskiego i raka pręgowatego. Ponadto w dniu 9 lipca 2024 r. Rada Miasta podjęła uchwałę w sprawie uzgodnienia zakresu prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody, dotyczących ochrony populacji płazów na terenie użytku ekologicznego Traszki Ratajskie – w ramach podjętych działań wyłowiono ponad 30 kg ryb z obu stawów, w tym niezwykle inwazyjny gatunek czebaczka amurskiego. Systematycznie z terenu użytku oraz innych lokalizacji na terenie Poznania usuwane są także rdestowce i bożodrzewy.

Czy w ostatnich latach w Poznaniu doszło do osuszania terenów podmokłych w ramach inwestycji infrastrukturalnych? jeżeli tak, to czy miasto podejmuje działania kompensacyjne?

Dnia 29 grudnia 2022 r. Zarządzeniem Prezydenta Miasta Poznania powołany został Zespół ds. opracowania Standardów Retencji dla Miasta Poznania, a 20 marca 2024 r. Prezydent Miasta Poznania podpisał Zarządzenie w sprawie przyjęcia Standardów Retencji dla Miasta Poznania.

Zarządzenie określa nowe podejście do gospodarowania wodami opadowymi w mieście z zastosowaniem błękitno-zielonej infrastruktury. Wymaga ono odświeżonego sposobu projektowania i eksploatacji rozwiązań.

Kluczem do prawidłowego gospodarowania wodami opadowymi jest:

• projektowanie inwestycji z uwzględnieniem minimalizacji uszczelniania obszaru zlewni i jak najmniejszego naruszania lokalnego obiegu hydrologicznego;
• projektowanie rozwiązań z uwzględnieniem najbardziej niekorzystnych uwarunkowań względem opadu deszczu, przy obliczaniu których muszą być stosowane odpowiednie współczynniki bezpieczeństwa. Stąd pojawia się nacisk na ich wymiarowanie na bazie natężeń deszczu prognozowanych w perspektywie 2050 r.;
• odpowiednie wykonanie i eksploatacja infrastruktury, w tym znaczący udział procentowy błękitno-zielonej.

Określone w zarządzeniu standardy mają przyczynić się do:

• maksymalnego zatrzymania i zagospodarowania wód opadowych w miejscu ich powstania na terenie miasta;
• traktowania wody jako cennego zasobu dla podtrzymywania życia biologicznego, poprawy jakości życia mieszkańców i ochrony siedlisk przyrodniczych;
• zapewnienia bieżącego funkcjonowania zrównoważonego systemu gospodarowania wodami opadowymi;
• łagodzenia negatywnych skutków urbanizacji i nadmiernego uszczelniania powierzchni, jak również adaptowania przestrzeni miejskich do zmian klimatycznych.

Wersja elektroniczna dokumentu jest dostępna w rejestrze zarządzeń w BIP.

zdj. Poznańskie Inwestycje Miejskie

Czy Poznań pozyskuje fundusze unijne lub krajowe na ochronę i rewitalizację terenów podmokłych? Jakie programy wsparcia zostały wykorzystane w ostatnich latach?

W 2024 r. Wydział Klimatu i Środowiska Urzędu Miasta Poznania przystąpił do projektu Restoring urban streams to promote Biodiversity, Climate adaptation and to improve quality of life in cities (ReBioClim; Renaturyzacja cieków miejskich jako wsparcie dla zwiększenia różnorodności biologicznej, adaptacji klimatycznej i podniesienia jakości życia w miastach) w naborze programu Interreg Europa Środkowa 2021-2027 przy współfinansowaniu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Projekt rozpoczął się 1 czerwca 2024 r. i będzie trwał przez 32 miesiące, tj. do 31 stycznia 2027 r. Planowany budżet Poznania na realizację projektu to 26 612 euro, czyli 116 tys. zł. ReBioClim jest dofinansowany z programu Interreg Europa Środkowa i refundacja kosztów wyniesie 80 proc. Środki własne miasta na ten cel to ok. 23 tys. zł. Partnerami projektu są Miasto Poznań, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu oraz Aquanet Retencja Sp. z o.o., a poza nimi jednostki miejskie, uniwersytety i przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w Dreźnie, Jablonecu nad Nisou i Senicy.

Projekt ReBioClim koncentruje się na problematyce renaturyzacji strumieni miejskich z wykorzystaniem rozwiązań opartych na zasobach przyrody (nature-based solution, NBS). Dwunastu partnerów będzie dążyć do poprawy jakości środowiska przyrodniczego, w tym wodnego, w przestrzeni miejskiej, wzmacniając przy tym bioróżnorodność, identyfikując wyzwania i spełniając przy tym zapisy Ramowej Dyrektywy Wodnej.

Ponadto projekt zidentyfikuje i przeanalizuje obecne wyzwania i możliwości miejskie we współpracy z grupami interesariuszy o różnych perspektywach. Program umożliwi współpracę międzynarodową, która ma na celu stworzenie opartej na zaufaniu współpracy ponad granicami. Pozwoli także na wymianę cennej wiedzy i dobrych praktyk w zakresie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Głównym kamieniem milowym jest opracowanie wytycznych i najlepszych praktyk w zakresie renaturyzacji małych potoków miejskich w oparciu o wybór zasad projektowania urbanistycznego z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

Dnia 17 października 2024 roku w ramach dotacji ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na wsparcie realizacji przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej w 2024 roku miasto zorganizowało trzecią edycję konferencji Klimat i Środowisko.

Dodatkowo Zakład Lasów Poznańskich pozyskał dofinansowanie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu na działania retencyjne w otulinie rezerwatu Żurawiniec, a we współpracy z Aquanet Retencja planuje pozyskać dofinansowanie zewnętrzne na realizację Programu małej retencji leśnej (WFOŚiGW/FEnIX).

Czy mieszkańcy mają dostęp do map lub informacji na temat lokalizacji mokradeł w Poznaniu i ich znaczenia ekologicznego?

Zgodnie z definicją zatwierdzoną Konwencją Ramsarską mokradła to tereny bagien, błot i torfowisk lub zbiorniki wodne, zarówno naturalne, jak i sztuczne, stałe i okresowe, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych (łącznie z wodami morskimi, których głębokość́ podczas odpływu nie przekracza 6 m). w tej chwili Poznań nie dysponuje ogólnie dostępnymi mapami wskazującymi lokalizację mokradeł w mieście. Niemniej jednak o informacje o lokalizacji terenów podmokłych można wnioskować w oparciu o Atlas płazów Poznania – narzędzie skutecznej ochrony gatunkowej – Etap II (Opracowanie wykonane ze środków Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania.

Praca zbiorowa, red. Kaczmarski M., Pędziwiatr K., Kaczmarek J., Konieczna P. Klub Przyrodników Koło Poznańskie, Poznań 2014). w tej chwili trwa aktualizacja dokumentu w ramach Niezrozumienia pomiędzy Urzędem Miasta Poznania a Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu w sprawie współpracy na rzecz przygotowania opracowania pn.: Atlas Płazów Poznania – aktualizacja bazy danych w celu wsparcia procesu zarządzania usługami ekosystemowymi w obrębie zielono–błękitnej infrastruktury.

Informacje dotyczące lokalizacji mokradeł w mieście można znaleźć na ogólnodostępnych platformach, takich jak: System Informacji Przestrzennej Miasta Poznania, Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, a także na mapach GeoSerwisu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i Mapie Hydrogeologicznej.

Mapa Hydrogeologiczna została wykonana przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Ministerstwa Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przedstawia ona m.in.: topograficzne działy wodne, wody powierzchniowe, w tym zbiorniki wodne naturalne lub sztuczne, zbiorniki wodne zarastające, tereny podmokłe stałe i okresowe, cieki stałe i okresowe – naturalne lub sztuczne, ponory, wodospady, obszary zalewane wodami oraz zjawiska i obiekty gospodarki wodnej takie jak: stawy hodowlane, zbiorniki przeciwpożarowe, retencyjne, sportowo-rekreacyjne, groble, kanały, tamy, wały przeciwpowodziowe, zapory wodne, poldery i wiele innych.

zdj. Poznańskie Inwestycje Miejskie

Jakie działania podejmuje miasto, aby ukrócić szerzenie mitów na temat mokradeł (np. iż są to bezużyteczne bagna, które należy osuszać)?

Urząd Miasta Poznania prowadzi szeroko rozumianą edukację dzieci, młodzieży i dorosłych w zakresie ochrony przyrody, w tym terenów podmokłych oraz obszarów mokradłowych znajdujących się pod ochroną prawną, tj. użytków ekologicznych. Corocznie przeprowadzane są spacery przyrodnicze po terenach użytków, które przybliżają setkom dzieci i młodzieży zagadnienia dotyczące ochrony przyrody oraz ochrony gatunków związanych z terenami podmokłymi, np. rzeką Wartą, użytkiem ekologicznym Traszki Ratajskie, podmokłymi terenami na użytku ekologicznym Bogdanka I, Bogdanka II czy Dębina I i Dębina II.

Urząd, organizując liczne wydarzenia edukacyjne i kulturalne, bada zainteresowanie mieszkańców tematyką związaną z ochroną przyrody, szczególnie terenów podmokłych. W latach 2022-2023 zaobserwowano wzrost liczby uczestników spacerów. Wydział Klimatu i Środowiska planuje kontynuację swoich działań. Spacer z okazji obchodów Światowego Dnia Mokradeł w 2025 r. zaplanowany został na koniec lutego.

Na stronach Urzędu Miasta Poznania na bieżąco zamieszczane są informacje dotyczące ochrony i znaczenia mokradeł.

W 2024 r. miasto zorganizowało trzecią edycję konferencji Klimat i Środowisko, podczas której swoją wiedzą i doświadczeniem dzielili się przedstawiciele nauki, jednostek miejskich oraz praktycy. Poświęcona była ekologii, bioróżnorodności oraz potencjałowi terenów podmokłych w zakresie adaptacji do zmian klimatu i ochrony wód. Konferencja ma ponadto na celu promowanie ochrony i mądrego użytkowania miejskich i podmiejskich terenów podmokłych, zgodnie z hasłem Mokradła i ludzie: splecione losy.

Konferencja miała na celu uzupełnienie i poszerzenie wiedzy z zakresu ekologii oraz potencjału, który tkwi w bagnach, podmokłych terenach, trzcinowiskach, olsach i łęgach. To także zachęta do przyjmowania postawy odpowiedzialności za obecny i przyszły stan mokradeł oraz integracji jednostek naukowych, organizacji pozarządowych i władz samorządowych do działań na rzecz środowiska. W konferencji uczestniczyło stacjonarnie i online ok. 200 osób.

W dniach 3-5 lutego 2025 r. odbyła się w Poznaniu druga edycja konferencji Pakt dla Mokradeł, której celem była dyskusja nad kluczową rolą, jaką mokradła odgrywają w ochronie bioróżnorodności, łagodzeniu skutków zmiany klimatu i utrzymaniu usług ekosystemowych. Jej organizatorami były: Uniwersytet Adama Mickiewicza i Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu w partnerstwie z Centrum Ochrony Mokradeł i pod patronatem honorowym m.in. Prezydenta Miasta Poznania.

zdj. główne: Urząd Miasta Poznań