Odpowiednia dieta to jeden z najważniejszych elementów procesu leczenia, szczególnie dla osób z chorobami nerek. Okres świąteczno-noworoczny stanowi wyzwanie dla pacjentów, dla których dializy stały nieodłączną częścią życia. Jak osoby z chorobami nerek powinny o siebie dbać? Przedstawiamy poradnik dietetyczny

Dla osób z chorobami nerek odpowiednia dieta nie tylko zapewnia zdrowotne bezpieczeństwo, ale nierzadko stanowi istotny element w procesie leczenia – podkreślają eksperci Diaverum, wiodącego globalnego dostawcy usług nefrologicznych. Choć taka dieta, choćby przy dializach, nie musi być szczególnie restrykcyjna, to szacuje się, iż blisko połowa pacjentów w okresie dializacyjnym jest niedożywiona.

Pamiętajmy. Dieta powinna dostarczać każdego dnia ok 35-40 kcal na kg masy ciała, a głównym źródłem energii powinny być węglowodany. U osób hemodializowanych powinny one stanowić 50-55 proc. całkowitej energii, zaś u osób leczonych dializą otrzewnową – 40-50 proc.

Uwaga na elektrolity

Przy nieodpowiedniej diecie może dojść do nadmiernego gromadzenia się zarówno płynów, jak i elektrolitów – potasu, fosforu. Okres świąteczno-noworoczny jest szczególnie ryzykowny.

Spożycie płynów w okresie przed dializacyjnym powinno być ograniczone tylko wtedy, gdy istnieje ryzyko rozwoju zastoinowej niewydolności serca. Podczas leczenia nerkozastępczego ograniczenie płynów jest bardziej restrykcyjne. W całkowitej ilości płynów należy uwzględnić wodę, napoje oraz wodę zawartą w pożywieniu (średnio 800-1000 ml).

– Objętość płynów, jaką dziennie może przyjmować pacjent, zawsze określa lekarz. zwykle jest to 500 ml płynów plus ilość równa objętości wydalanego moczu (w okresie 24 godzin). Objętość wypijanych płynów może być zwiększona w przypadku np. upalnej pogody – wyjaśniają specjaliści z Diaverum.

Pośrednim sposobem na zmniejszenie objętości spożywanych płynów jest unikanie solenia potraw i jedzenia słonych produktów. Według badań Instytutu Żywności i Żywienia Polak spożywa dziennie 2-3 razy więcej soli (12-15 gramów) niż przewidują zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia. Sól wzmaga pragnienie, a także może przyczyniać się do gromadzenia nadmiaru wody w organizmie. Warto wyeliminować z diety słone przekąski czy żywność wysoko przetworzoną – fast food, gotowe dania typu expres, konserwy, koncentraty, kostki rosołowe czy zupy i sosy w proszku. U osoby dializowanej nadmiar płynów może powodować obrzęki, duży przyrost masy ciała, a także problemy związane z układem krążenia, ciśnieniem krwi.

Na te produkty trzeba uważać

Potas jest niezbędnym elementem diety – występuje w prawie wszystkich produktach spożywczych. Najwięcej potasu zawierają suszone owoce (śliwki, morele, rodzynki), kakao, czekolada, orzechy, migdały, nasiona, warzywa i owoce, soki owocowe i warzywne, mleko w proszku lub zagęszczone, produkty zbożowe (kasza gryczana, kasza jęczmienna, otręby pszenne, płatki owsiane i kukurydziane), a także m.in. ziemniaki, zielony groszek, banany i sardynki. Dużą zawartość potasu mają także produkty konserwowane – mięsne i rybne.

– Osoby dializowane powinny unikać tych produktów, a każdy z nas powinien zwrócić uwagę na odpowiednie zbilansowanie diety, by dostarczyć organizmowi adekwatną dawkę potasu. Jego nadmiar powoduje zaburzenia pracy serca, więc szczególnie w przypadku pacjentów dializowanych konieczna jest jego kontrola oraz ograniczenie spożycia. Norma dla zdrowego człowieka zawiera się w przedziale 3,5–5,0 mmol/l. – podkreślają eksperci Diaverum.

Potas zawarty w produktach żywnościowych można obniżyć poprzez obróbkę termiczną – podwójne gotowanie – głównie ziemniaków oraz co najmniej dwugodzinne moczenie pokrojonych warzyw i owoców lub mrożenie produktów przed obróbką termiczną. Zalecana jest także rezygnacja z wywarów mięsnych i warzywnych.

Jak usunąć nadmiar fosforu z organizmu?

Ponieważ bardzo trudno jest usunąć nadmiar fosforu z organizmu, eksperci zalecają ograniczenie spożycia produktów, które są jego istotnym źródłem, takich jak:

• sery twarde: podpuszczkowe i żółte oraz topione, pleśniowe
• orzechy,
• kakao,
• czekolada,
• migdały,
• ryby (pstrąg, tuńczyk, dorsz, morszczuk, łosoś – świeże, solone, wędzone, konserwowane) . Należy unikać ryb hodowlanych ze względu na sposób karmienia paszą która zawiera fosforany.
• z zawartością fosforanów
• drób (kaczka, indyk)
• pasztety, parówki
• podroby,
• owoce morza (krewetki, kalmary)
• produkty wędzone,
• proszek do pieczenia ciast,
• napoje typu cola,
• żółtka jaj,
• otręby pszenne,
• kasza gryczana,
• fasola,
• groch,
• mleko w proszku.

Unikać należy także żywności zawierającej dodatki fosforanowe: E338-E341, E450, E540, E543, E544, E349, E450–E458

Na zmniejszenie zawartości fosforanów w przygotowanych potrawach wpływa odpowiednia obróbka termiczna – dłuższe gotowanie lub gotowanie z użyciem pary wodnej.

– Dla osób dializowanych jedynym skutecznym sposobem kontroli fosforu jest dializoterapia, ograniczenie spożywania produktów bogatych w fosfor oraz systematyczne przyjmowanie leków wiążących go już w przewodzie pokarmowym – przyznają eksperci Diaverum.

Wysoki poziom fosforu może prowadzić do utraty wapnia z kości, co z kolei może być przyczyną postępującej osteoporozy, wpływając na wzrost ryzyka złamań. Nadmiar fosforu często objawia się świądem skóry oraz może być przyczyną bolesnych skurczów mięśni, a także upośledzenia wchłaniania innych składników mineralnych (żelaza, miedzi, wapnia, cynku, magnezu). Przyczynia się także do powstania zwapnień w tkankach miękkich oraz zwapnień w ścianie naczyń krwionośnych oraz płatków zastawek serca.

Pamiętajmy o białku i błonniku

Białko jest najważniejszym składnikiem pokarmowym, niezbędnym do budowy komórek, które nie może być zastąpione żadnym inny. Jego adekwatny poziom w organizmie decyduje o stanie zdrowia. Zaleca się spożycie białka w ilości około 1,2 g/kg masy ciała na dobę. Co najmniej 70% białka powinno stanowić białko pełnowartościowe pochodzenia zwierzęcego – mięso (150g/dzień), jaja (2-3/tydzień), chudy ser twarogowy (40 g/dzień). Nie zapominajmy też o spożywaniu wystarczającej ilości błonnika – najlepiej ok 25 gramów każdego dnia.

Pamiętajmy – odpowiednia dieta decyduje o prawidłowym przebiegu dializ.

Źródło: Diaverum