Podkarpacie: od 2026 roku koniec z „kopciuchami”. Nowe zasady ogrzewania domów

Zdjęcie: uchwała antysmogowa 2026 podkarpacie wymiana pieca

Podkarpacie. Uchwała antysmogowa 2026. Ogrzewanie domu

Od stycznia 2026 roku mieszkańcy województwa podkarpackiego będą mogli ogrzewać swoje domy kotłami na węgiel lub drewno co najmniej klasy 3.

To efekt uchwały antysmogowej, którą sejmik województwa przyjął w 2018 roku. Dokument ten zobowiązuje mieszkańców regionu do wymiany tzw. „kopciuchów” – bezklasowych kotłów, które emitują najwięcej zanieczyszczeń.

Kary za nieprzestrzeganie uchwały antysmogowej

Za przestrzeganie przepisów uchwały odpowiadają straże miejskie i gminne, które mają prawo przeprowadzać kontrole i nakładać mandaty. W gminach, gdzie nie ma straży miejskiej, obowiązki te przejmują pracownicy urzędów gmin.

W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów, sprawa może trafić do sądu, który może nałożyć grzywnę do 5 tys. zł.

Z kolei żabole może ukarać mandatem osoby spalające odpady w domowych piecach.

Kontrole mają charakter edukacyjny

Celem uchwały antysmogowej nie jest jedynie karanie, ale przede wszystkim edukacja i wsparcie mieszkańców w wymianie starych źródeł ciepła.

Kontrole prowadzone przez urzędników i strażników mają najpierw charakter informacyjny – urzędnicy starają się przekonać właścicieli domów do wymiany pieców, przedstawiając im korzyści zdrowotne, ekonomiczne i ekologiczne wynikające z poprawy jakości powietrza.

Jak długo można użytkować kotły różnych klas?

Zgodnie z zapisami uchwały antysmogowej:

• Kotły klasy 3 i 4 mogą być używane do końca 2027 roku.

• Kotły klasy 5, które zostały zamontowane przed 1 stycznia 2020 roku, można użytkować bezterminowo.

Oznacza to, iż właściciele starszych instalacji mają jeszcze ograniczony czas na ich wymianę, zanim grozić im będą sankcje.

Program LIFE Podkarpackie – doradcy ds. powietrza i energii

Od stycznia 2024 roku w województwie podkarpackim realizowany jest unijny projekt LIFE Podkarpackie, którego celem jest poprawa jakości powietrza oraz wsparcie mieszkańców w dostosowaniu się do wymagań uchwały antysmogowej.

W ramach projektu powstała sieć doradców ds. powietrza i energii w 61 partnerskich gminach. Doradcy udzielają mieszkańcom fachowej pomocy technicznej, doradzają w kwestiach wymiany pieców, odnawialnych źródeł energii i pozyskiwania dofinansowań.

W pozostałych gminach podobne wsparcie zapewniają subregionalni doradcy.

Badania świadomości ekologicznej mieszkańców Podkarpacia

W ramach projektu LIFE przeprowadzono pierwsze w regionie badanie świadomości ekologicznej mieszkańców Podkarpacia.
Wzięło w nim udział 1000 osób – 500 dorosłych oraz 500 dzieci i młodzieży w wieku 7–18 lat.

Wyniki pokazują, że:

• Ponad 65% dorosłych potrafi poprawnie wyjaśnić pojęcie złej jakości powietrza.

• 98% ankietowanych wie, czym jest smog.

• Wśród młodzieży 83% zna pojęcie smogu, a w grupie wiekowej 16–18 lat aż 68% rozumie problem złej jakości powietrza.

Jednocześnie tylko 16,8% mieszkańców deklaruje pełną znajomość zapisów uchwały antysmogowej, co pokazuje potrzebę dalszej edukacji ekologicznej.

Jak mieszkańcy oceniają jakość powietrza?

Ponad 70% dorosłych respondentów ocenia jakość powietrza w miejscu zamieszkania pozytywnie, choć w miastach odsetek negatywnych opinii jest wyższy.
Najczęściej wskazywaną przyczyną złej jakości powietrza jest spalanie śmieci w piecach.
Dzieci i młodzież częściej niż dorośli dostrzegają problem epizodów smogowych, zwłaszcza w okresie grzewczym.

Projekt „LIFE Podkarpackie – żyj i oddychaj” potrwa do 2033 roku

Projekt unijny „LIFE Podkarpackie – żyj i oddychaj” realizowany będzie do końca 2033 roku, a jego budżet przekracza 100 mln zł.
Działania w jego ramach obejmują edukację ekologiczną, kontrole źródeł ogrzewania oraz wsparcie dla gmin i mieszkańców w zakresie poprawy efektywności energetycznej.

Dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze”

Mieszkańcy Podkarpacia mogą również ubiegać się o wsparcie finansowe z ogólnopolskiego programu „Czyste Powietrze”, którego budżet wynosi 103 mld zł.

Program oferuje dotacje i pożyczki na wymianę starych pieców, termomodernizację budynków oraz montaż odnawialnych źródeł energii, takich jak pompy ciepła czy panele fotowoltaiczne.

Podsumowanie

Od 2026 roku na Podkarpaciu zacznie obowiązywać nowy etap walki ze smogiem. Uchwała antysmogowa wymusi wymianę bezklasowych kotłów, a lokalne i unijne programy wsparcia – takie jak LIFE Podkarpackie i Czyste Powietrze – pomogą mieszkańcom przeprowadzić zmiany w sposób przyjazny dla środowiska i domowego budżetu.