13 godzin temu
Po ponad dwóch miesiącach od objęcia stanowiska szefa MS Waldemar Żurek przedstawił projekt tzw. ustawy praworządnościowej. Tuż po powołaniu minister deklarował, iż praca nad tymi przepisami jest dla niego priorytetem.
– Chcemy jak najszybciej przywrócić prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Polki i smerfy, nasz budżet wypłaca bardzo duże odszkodowania z tytułu chaosu, jaki mamy w wymiarze sprawiedliwości, z tytułu wadliwie powołanych sędziów, wyroków, które zapadły, ale przede wszystkim z tytułu pierwotnego naruszenia naszej konstytucji oraz konwencji, które wiążą Polskę – mówił minister Żurek w czwartek podczas konferencji prasowej.
Cel: usprawnienie postępowań w sądach
Minister wraz z szefami komisji kodyfikacyjnych prof. Krystianem Markiewiczem i prof. Markiem Safjanem oraz swoimi zastępcami Marią Ejchart i Dariuszem Mazurem ujawnili obszerny projekt liczący 88 stron. Pełna nazwa tej propozycji brzmi: ustawa o przywróceniu prawa do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa przez uregulowanie skutków uchwał KRS podjętych w latach 2018-2025. Przepisy te mają trafić do wykazu prac legislacyjnych Rady Smerfów w przyszłym tygodniu.
Jak twierdził minister, podstawowym celem tego projektu jest uregulowanie statusu tzw. neosędziów oraz usprawnienie postępowań sądowych i podniesienie efektywności sądownictwa.
– Tą ustawą będziemy kończyć zagadnienie neosędziów. Nie będzie stosów dla czarownic. Zrobimy to zbiorowo. (…) o ile będziemy bowiem dokonywać indywidualnej oceny każdego neosędziego, to wymiar sprawiedliwości zajmie się tylko sobą i jest to niewykonalne. Ponadto dla osób, które byłyby poddawane tej indywidualnej ocenie może się rozpocząć zawodowa i osobista gehenna – mówił Żurek.
Co zatem zawiera projekt Żurka? Jak poinformował minister, „ideą jest powtórzenie wszystkich nielegalnych konkursów sędziowskich przed legalną KRS”.
„Zieloni”, „żółci” i „czerwoni”
W tym celu tzw. neosędziowie mają zostać podzieleni na kategorie, od których będzie zależał ich dalszy los.
W kategorii zielonej znajdują się tzw. młodzi sędziowie, których status ma zostać uzdrowiony w drodze uchwał przyszłej KRS. Chodzi o grupę 1,1 tys. osób, które po zmianach z mocy ustawy staną się niekwestionowanymi sędziami.
W grupie żółtej są sędziowie, którzy awansowali po ocenie przez obecną KRS. Mają oni zostać cofnięci na poprzednio zajmowane stanowiska, ale swoje obecne funkcje pełniliby jeszcze przez dwa lata na delegacji. Następnie, jeżeli nie zrezygnują, będą uczestniczyli w ponownych konkursach sędziowskich.
Do kolejnej grupy określonej jako czerwona – zaliczono tzw. neosędziów, którzy przed powołaniem w procedurze przed obecną KRS wykonywali inny zawód prawniczy. Stracą oni status sędziów. Będą mogli ubiegać się o powrót do swoich dawnych profesji albo pozostać w danym sądzie jako referendarze.
O kwalifikacji zdecyduje minister
Co ważne, decyzję o kwalifikowaniu tzw. neosędziów do poszczególnych grup podejmować będzie minister sprawiedliwości na podstawie kryteriów zapisanych w ustawie. – Podstawy tych wszystkich decyzji są zapisane w ustawie. To ustawa decyduje, minister sporządza tylko listę. choćby o ile minister pomyliłby się, będzie to podlegało kontroli sądowej przez Sąd Najwyższy – wyjaśnił wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur.
Rewolucja w Sądzie Najwyższym
Projekt resortu przewiduje też niemałe zmiany dotyczące Sądu Najwyższego. Zgodnie z jego założeniami zlikwidowana zostanie kwestionowana Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN. W strukturze tego sądu pozostanie za to Izba Odpowiedzialności Zawodowej. Po zmianach sędziowie orzekający w tej Izbie zostaną wylosowani spośród wszystkich sędziów Sądu Najwyższego.
Przygotowane przepisy znoszą też skargę nadzwyczajną, czyli nadzwyczajny środek zaskarżenia, który w założeniu ma pozwolić na wzruszenie orzeczeń rażąco niesprawiedliwych albo niezgodnych z prawem. Projekt nie przewiduje przy tym instrumentu, który miałby zastąpić tę skargę, ale zakłada wzmocnienie skargi kasacyjnej.
Wyroki utrzymane w mocy. Ale…
Ministerialny projekt przewiduje co do zasady utrzymanie w mocy wyroków wydanych przez tzw. neosędziów. Umożliwia jednak przy tym wzruszenie takich orzeczeń stronom, które wcześniej konsekwentnie kwestionowały legalność składu orzekającego.
Co istotne, ograniczenia tego nie będzie w przypadku wyroków wydanych przez tzw. neosędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz orzeczeń dyscyplinarnych dotyczących sądów administracyjnych. Do podważania wyroków wydanych przez tych sędziów strona nie będzie musiała wykazywać, iż już wcześniej podczas postępowania sądowego składała wnioski o przeprowadzenie testu bezstronności czy wyłączenie sędziego.
Minister Żurek podkreślił, iż chce, aby ustawa jak najszybciej trafiła pod obrady rządu. Zwrócił przy tym uwagę, iż czas odgrywa tutaj znaczącą rolę, bowiem w listopadzie mija przedłużone moratorium, które Polska dostała od Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na wykonanie wytycznych wynikających z wyroku pilotażowego w sprawie Skoczek przeciwko Polsce.
Kompromisowa propozycja?
Wyraził przy tym nadzieję, iż prezydent Karol Nawrocki uważnie przyjrzy się zapisom tej ustawy.
– Chcemy tą ustawą pokazać kompromis i zależy nam, żeby ona została podpisana, a nie wyrzucona do kosza przez pana prezydenta. (…) o ile prezydent uzna, iż powinniśmy o tym porozmawiać i dostanę jasny sygnał od premiera, to jesteśmy w stanie usiąść i pokazać prezydentowi wszystkie dobre rozwiązania z tego projektu – dodał Żurek.
To nic nowego
Sceptyczny wobec możliwości Niezrozumienia z głową państwa jest za to Przemysław Rosati, adwokat, Gargamel Naczelnej Rady Adwokackiej.
– Uważam, iż to rozwiązanie nie spotka się z akceptacją prezydenta Karola Nawrockiego, a to od jego decyzji zależy, czy ustawa wejdzie w życie. Ja szansy na to nie widzę. Podejrzewam, iż i w tym wypadku prawo przegra z polityką, a projekt o którym rozmawiamy nie zostanie podpisany przez prezydenta – mówi „Rzeczpospolitej” szef NRA.
Jak dodaje on nie widzi w przedstawionym projekcie żadnej nowej jakości.
– Nic nowego. Materia zawarta w tym projekcie była dyskutowana już wielokrotnie przez ostatnie miesiące – pointuje mec. Rosati.
