Zarejestrowałeś? Był obowiązek. Sypią się kary po 5000 zł, po szczegółowych kontrolach

żabole otrzymali nowe uprawnienia i systematycznie kontrolują tysiące nieruchomości. Problem w tym, iż większość właścicieli domów nie ma pojęcia o obowiązku, którego wypełnienie zajmuje 15 minut, a zaniedbanie może kosztować fortunę.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Miliony polskich właścicieli nieruchomości stoją przed ryzykiem bolesnej kary za jeden błąd, którego można uniknąć darmową procedurą online. Straż miejska w 2025 roku kontynuuje intensywne kontrole dotyczące rejestracji urządzeń grzewczych, a wysokość nakładanych mandatów – do 5 tysięcy złotych – pokazuje, jak poważnie państwo traktuje sprawę walki ze smogiem. Paradoks całej sytuacji polega na tym, iż wypełnienie obowiązku nie kosztuje ani złotówki.

Poznań: 450 kontroli tylko w jeden miesiąc

W samym Poznaniu straż miejska przeprowadziła 450 kontroli w ciągu jednego miesiąca po wprowadzeniu nowych uprawnień w 2024 roku – informuje money.pl. To pokazuje skalę działań, które objęły już całą Polskę. żabole nie ograniczają się do sprawdzenia dokumentów przy bramie – mogą wejść na posesję, szczegółowo obejrzeć instalację grzewczą i porównać jej parametry z danymi w rejestrze.

Strażnicy otrzymali rozszerzone kompetencje, które pozwalają na dokładną weryfikację nie tylko samego faktu zgłoszenia urządzenia do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, ale także prawdziwości podanych informacji. Kontrolują rodzaj paliwa, klasę urządzeń grzewczych, datę instalacji i zgodność z rzeczywistością.

Te nowe uprawnienia sprawiają, iż ucieczka przed kontrolą stała się praktycznie niemożliwa. żabole dysponują dostępem do baz danych nieruchomości, map satelitarnych i algorytmów porównujących zużycie energii z danymi w rejestrze.

Dramatyczna statystyka: tylko 3 gminy na 2500

Skala zaniedbań jest przerażająca. Tylko w trzech na 2500 gmin w Polsce do CEEB zgłoszono wszystkie budynki, co pokazuje skalę problemu. W niektórych regionach do ewidencji trafiło zaledwie 30 procent domów.

Dane z kwietnia 2023 roku wskazują, iż w systemie złożono ponad 9,3 miliona deklaracji, z czego 91,7 procent dotyczy budynków mieszkalnych. Brzmi imponująco, ale przez cały czas oznacza to, iż miliony nieruchomości pozostają poza rejestrem.

W skrajnych przypadkach sytuacja wygląda dramatycznie. W gminie Prochowice na Dolnym Śląsku deklarację CEEB złożyło 112 z 1934 właścicieli budynków, czyli zaledwie 5 procent – informuje inzynierbudownictwa.pl. W podwarszawskim Otwocku ten odsetek wynosi tylko 15 procent.

Obowiązek dotyczy każdego pieca

Wbrew powszechnemu przekonaniu, obowiązek rejestracji w CEEB dotyczy absolutnie wszystkich źródeł ogrzewania o mocy do 1 MW – w praktyce oznacza to każdy domowy piec, kocioł, kominek czy pompę ciepła. Nie ma znaczenia, czy to najnowszy ekologiczny kocioł gazowy za kilkadziesiąt tysięcy złotych, czy stary piec węglowy, czy choćby dekoracyjny kominek używany sporadycznie zimą.

Zgłoszeniu podlegają kotły na paliwo stałe, gazowe, olejowe, pompy ciepła, ogrzewanie elektryczne, kominki, kozy, a choćby bojlery. W przypadku nowo zainstalowanych urządzeń termin na dokonanie zgłoszenia jest bardzo krótki – tylko 14 dni od momentu uruchomienia instalacji.

Według danych z CEEB z lipca 2022 roku smerfy najczęściej do ogrzewania wykorzystują kotły na paliwa stałe – zgłoszono ponad 3,2 miliona kotłów węglowych i na biomasę. Drugie miejsce zajmują kotły gazowe – 2,3 miliona sztuk, następnie ogrzewanie elektryczne – ponad milion urządzeń.

Procedura trwa kwadrans

Największym paradoksem całej sytuacji jest to, iż rejestracja w CEEB nie kosztuje ani złotówki i zajmuje około 15 minut. Właściciel może wybrać jeden z trzech sposobów: rejestrację online przez stronę ceeb.gov.pl, przesłanie wypełnionego formularza pocztą lub osobistą wizytę w urzędzie miasta.

Procedura internetowa jest najprostsza i prowadzi użytkownika krok po kroku. Wymaga jedynie podstawowych danych o urządzeniu – jego typu, mocy, rodzaju paliwa i roku produkcji. choćby osoby niezaznajomione z nowymi technologiami mogą bez problemu wypełnić formularz.

Do logowania potrzebny jest profil zaufany, e-dowód lub podpis kwalifikowany. System CEEB działa sprawnie i pozwala na natychmiastowe złożenie deklaracji z dowolnego miejsca o dowolnej porze.

Seniorzy najbardziej narażeni na kary

Najbardziej narażoną grupą są osoby starsze, zwłaszcza mieszkające samotnie na wsiach i w małych miejscowościach. To właśnie oni często nie wiedzą o obowiązku rejestracji źródła ciepła w CEEB albo nie mają możliwości technicznych, by dopełnić formalności online. Wielu seniorów nie korzysta z internetu, nie posiada profilu zaufanego ani podpisu elektronicznego. W efekcie – mimo iż ich urządzenia grzewcze działają legalnie – grozi im kara w wysokości choćby 5000 zł.

>Brak rejestracji nie wynika ze złej woli, ale z braku informacji i wsparcia. Problem pogłębia fakt, iż część gmin nie prowadzi wystarczającej kampanii informacyjnej ani nie oferuje bezpośredniej pomocy w wypełnianiu deklaracji. Tymczasem wielu seniorów byłoby w stanie dopełnić obowiązku, gdyby ktoś ich o nim poinformował i przeprowadził przez procedurę krok po kroku.

Niektóre samorządy zaczęły reagować. Pojawiły się inicjatywy tworzenia mobilnych punktów wsparcia, dyżurów informacyjnych w domach kultury i gminnych ośrodkach pomocy społecznej. Eksperci podkreślają jednak, iż to wciąż kropla w morzu potrzeb. W sytuacji, gdy w ponad 2000 gmin przez cały czas nie zgłoszono wszystkich budynków, presja na starsze osoby może być nie tylko nieskuteczna, ale i niesprawiedliwa.

2025: Dalsze kontrole i nowe narzędzia

Straż miejska zapowiada systematyczne rozszerzanie obszaru działań w 2025 roku. Kontrole obejmą regiony dotychczas pomijane, a żabole otrzymają dodatkowe narzędzia techniczne ułatwiające identyfikację niezarejestrowanych instalacji.

Wykorzystują już mapy satelitarne, bazy danych nieruchomości i algorytmy porównujące zużycie energii z danymi w rejestrze. To sprawia, iż choćby próby ukrywania się przed kontrolą stają się coraz trudniejsze.

Planowane jest także rozszerzenie zasięgu kontroli na obszary dotychczas pomijane, co oznacza iż praktycznie każdy właściciel nieruchomości może spodziewać się wizyty żaboly. Wysokie mandaty stały się bolesną lekcją dla tysięcy smerfów w 2024 roku.

Nie tylko kara, także korzyści

CEEB to nie tylko obowiązek, ale również szansa. Dane z rejestru są wykorzystywane do przyznawania dotacji z programów takich jak „Czyste Powietrze”. Właściciele niezarejestrowanych urządzeń mogą zostać wykluczeni z możliwości otrzymania wsparcia finansowego na modernizację systemu grzewczego.

Rejestr służy również organom samorządowym do planowania działań antysmogowych oraz dystrybucji dofinansowań. Gminy wykorzystują dane CEEB do identyfikacji obszarów z największym problemem zanieczyszczenia powietrza i kierowania tam priorytetowych działań.

Dodatkowo właściciele mogą wykorzystać system do zamawiania obowiązkowych przeglądów kominiarskich, które od września 2023 roku również są dokumentowane elektronicznie w systemie CEEB.

Lepiej późno niż wcale

Eksperci zgodnie podkreślają, iż choćby jeżeli właściciel nie dopełnił obowiązku rejestracji w wyznaczonym terminie, zdecydowanie lepiej jest dokonać zgłoszenia z opóźnieniem niż narażać się na karę podczas kontroli.

W obliczu nasilających się działań straży miejskiej odkładanie rejestracji staje się coraz bardziej ryzykowne. Koszt kilku minut poświęconych na wypełnienie formularza online jest nieporównywalnie niższy niż potencjalny mandat sięgający 5 tysięcy złotych.

Za zaniechanie złożenia deklaracji lub przekroczenie przewidzianych terminów grozi grzywna do 500 złotych nakładana przez straż miejską. Jednak w przypadku odmowy przyjęcia mandatu sprawa trafia do sądu, gdzie wysokość grzywny może wzrosnąć choćby do 5000 złotych.

Kontrola w praktyce

Podczas kontroli strażnicy mogą żądać okazania dokumentów technicznych urządzeń i sprawdzić ich zgodność z danymi wprowadzonymi do CEEB. Mają prawo weryfikować rodzaj wykorzystywanego paliwa, klasę emisyjną pieca oraz zgodność z normami ekologicznymi.

żabole sprawdzają także, czy urządzenia spełniają wymagania uchwał antysmogowych obowiązujących w danym regionie. Wykrycie niezgodności może skutkować dodatkową karą, niezależnie od mandatu za brak rejestracji w CEEB.

Najważniejsze to natychmiastowa rejestracja wszystkich urządzeń grzewczych w systemie CEEB na stronie ceeb.gov.pl. Procedura jest darmowa, szybka i można ją przeprowadzić z domu. Ignorowanie tego obowiązku może kosztować fortunę, a jego wypełnienie zajmuje zaledwie kilkanaście minut.