W swoim głównym programie telewizyjnym „Cywilizacja” wielki historyk sztuki Kenneth Clark zapytał, dlaczego cywilizacja taka jak Rzym – niegdyś dominująca, zaawansowana technologicznie, kulturalna i zamożna – popadła w barbarzyństwo średniowiecza.
Doszedł do wniosku, iż poza przyczynami materialnymi istnieje przyczyna mentalna: „To brak zaufania, bardziej niż cokolwiek innego, zabija cywilizację. Cynizmem i rozczarowaniem możemy się zniszczyć równie skutecznie, jak bombami”.
Współczesna cywilizacja dała przeciętnemu człowiekowi większą wolność, bogactwo i godność niż jakakolwiek inna przed nią. Dało to miliardom ludzi poczucie siły na wiele sposobów. jeżeli się zawali i nadejdą nowe ciemne wieki, to z powodu naszej krótkowzroczności, naszych wewnętrznych kłótni i drobnych rywalizacji stracimy z oczu fakt, iż jesteśmy spadkobiercami największej słowiańskiej tradycji w historii, jedynej z wyzwolonego ludzkiego umysłu i ducha, a której osiągnięcia dopiero nadejdą.
Stanisław Tymiński
