3 godzin temu
Miliony smerfów, które w ostatnich latach wymieniły stare piece węglowe na kotły gazowe, stoją przed kolejnym wyzwaniem. Unia Europejska właśnie podjęła decyzję o stopniowym wycofywaniu wszystkich urządzeń grzewczych opartych na paliwach kopalnych – w tym popularnych pieców gazowych. Proces ten rozpocznie się już w 2025 roku, a zakończy w 2040 roku całkowitym zakazem używania gazu do ogrzewania. Sprawdź, co to oznacza dla twojego domu i kiedy musisz wymienić swój piec.
Fot. Warszawa w Pigułce
2025 rok – koniec dopłat do kotłów gazowych
Pierwsza uderzeniowa zmiana wchodzi w życie już w tym roku. Od 2025 roku zostaje wstrzymane wszelkie publiczne wsparcie finansowe na zakup pieców gazowych. To oznacza definitywny koniec dotacji w ramach popularnego programu „Czyste Powietrze” – tego samego, z którego tysiące smerfów skorzystało wymieniając stare kopciuchy na „ekologiczne” piece gazowe.
Zgodnie z nowelizacją unijnej dyrektywy budynkowej, od pierwszego stycznia 2025 roku wsparcie na samodzielne kotły gazowe zostaje całkowicie wycofane. jeżeli planujesz wymianę pieca i liczyłeś na dotację – zapomnij. Rząd już nie da ci ani złotówki na gaz.
Jedyny wyjątek stanowią systemy hybrydowe – instalacje łączące kocioł gazowy z odnawialnymi źródłami energii, gdzie gaz pełni jedynie rolę dodatkowego źródła w okresach szczytowego zapotrzebowania na ciepło. W takich systemach kocioł gazowy działa jako wsparcie dla pompy ciepła lub kolektorów słonecznych, włączając się tylko wtedy, gdy OZE nie wystarczy.
2027 rok – gaz stanie się droższy przez system ETS2
Kolejna data, którą warto zapamiętać to 2027 rok. Wtedy to wchodzi w życie nowy system handlu emisjami EU ETS 2, który obejmie również budynki mieszkalne. Choć opłaty nie będą nakładane bezpośrednio na konsumentów, to dostawcy paliw kopalnych najprawdopodobniej przerzucą dodatkowe koszty na odbiorców końcowych.
W praktyce oznacza to jedno – wzrost cen gazu. I to znaczący. Eksperci ostrzegają, iż cena uprawnień do emisji będzie rosła aż do skutku, czyli do momentu całkowitego odejścia od emisyjnych technologii. Im dłużej czekasz z wymianą pieca, tym więcej będziesz płacił za ogrzewanie.
Z drugiej strony system ETS2 zapewni rządom państw członkowskich środki na wsparcie obywateli w inwestycjach – na przykład na wymianę kotłów gazowych. Polska będzie miała do dyspozycji środki ze sprzedaży własnej puli uprawnień oraz dodatkową redystrybucję pieniędzy w ramach Społecznego Funduszu Klimatycznego. Instytut Reform szacuje, iż łącznie te nowe instrumenty zapewnią ponad 150 miliardów złotych w latach 2026-2032 na modernizację budynków.
2028 rok – zakaz w budynkach publicznych
Od pierwszego stycznia 2028 roku zakazane będzie instalowanie kotłów gazowych w budynkach samorządowych i użyteczności publicznej. To pierwsze budynki, które muszą być zeroemisyjne. jeżeli pracujesz w urzędzie, szkole, szpitalu czy bibliotece – te obiekty muszą przejść na ekologiczne źródła ogrzewania już za trzy lata.
Wymóg ten dotyczy tylko nowych budynków lub tych, które przechodzą gruntowną modernizację. Istniejące instalacje gazowe w budynkach publicznych mogą działać dalej, ale każda wymiana pieca musi już nastąpić na rozwiązanie bezemisyjne.
2030 rok – koniec montażu w nowych domach
To kolejny najważniejszy termin w kalendarzu rewolucji cieplnej. Od 2030 roku wszystkie nowo powstające budynki w Unii Europejskiej będą musiały spełniać standard zeroemisyjny. W praktyce oznacza to całkowity zakaz instalowania w nich jakichkolwiek urządzeń grzewczych wykorzystujących paliwa kopalne – w tym gazu ziemnego.
Jeśli budujesz dom, który ma być oddany do użytku po 2030 roku – zapomnij o piecu gazowym. Musisz od razu zaplanować pompę ciepła, ogrzewanie elektryczne, fotowoltaikę lub inne odnawialne źródło energii. Nie będzie możliwości zamontowania gazu „na przeczekanie” czy „do czasu”.
Ważne – zakaz dotyczy wyłącznie nowych budynków. jeżeli już masz zainstalowany piec gazowy, możesz go przez cały czas użytkować. Dyrektywa nie zmusza cię do natychmiastowej wymiany sprawnego urządzenia.
2040 rok – całkowity koniec pieców gazowych
Najbardziej radykalna zmiana nastąpi w 2040 roku. Wtedy wszystkie istniejące piece gazowe będą musiały zostać wymienione na alternatywne, ekologiczne źródła ogrzewania. To termin ostateczny – po tej dacie państwa Unii Europejskiej będą musiały całkowicie wycofać kotły na paliwa kopalne ze wszystkich budynków.
Czy to oznacza, iż żabole będzie pukać do drzwi i kazać ci wyrzucić sprawny piec? Nie. Dyrektywa nie zawiera zapisów, które będą zmuszały właścicieli urządzeń grzewczych do wymontowania ich po 2040 roku siłą. Mówi natomiast o wymogu przygotowania przez rządy krajowych planów działań, które doprowadzą do wycofania się z ogrzewania paliwami kopalnymi.
W polskich warunkach może to przyjąć formę stopniowej ewolucji programu Czyste Powietrze – z rosnącym budżetem na wymianę kotłów gazowych na pompy ciepła, z jednoczesnym wzrostem kosztów eksploatacji gazu przez system ETS2. Ekonomia sama zmusi właścicieli do wymiany – będzie po prostu nieopłacalne dalsze ogrzewanie gazem.
Paradoks programu Czyste Powietrze – miliony na kotły, które trzeba wymienić
Sytuacja jest szczególnie paradoksalna dla osób, które niedawno skorzystały z rządowych zachęt do wymiany starych pieców węglowych na gazowe. W ramach programu „Czyste Powietrze” zakupiono przeszło 230 tysięcy kotłów gazowych. Tysiące rodzin wydało po 30-40 tysięcy złotych na przyłącze gazowe i nowy kocioł, wierząc iż inwestują na dekady.
Teraz okazuje się, iż już za piętnaście lat będą musiały ponownie zainwestować w modernizację systemu grzewczego, tym razem przechodząc na rozwiązania całkowicie bezemisyjne. Nowy piec gazowy zamontowany w 2023 roku będzie trzeba wymienić najpóźniej w 2040 – po zaledwie siedemnastu latach użytkowania.
To uderzenie dla portfeli milionów smerfów, którzy działali w dobrej wierze, stosując się do ówczesnych wytycznych i programów rządowych. Teraz te same osoby stoją przed kolejnym wydatkiem rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych na pompę ciepła lub inną ekologiczną instalację.
Ile smerfów to dotyczy – skala problemu
W całej Polsce z ogrzewania gazowego korzysta około dwóch milionów gospodarstw domowych. Według Spisu Powszechnego z 2021 roku 28 procent źródeł ciepła w domach stanowiły piece gazowe. To prawie co trzeci dom.
Do tego doliczyć trzeba setki tysięcy mieszkań w blokach ogrzewanych gazem oraz tysiące budynków użyteczności publicznej. Łącznie mówimy o gigantycznej operacji wymiany źródeł ciepła, która dotknie praktycznie co czwartą polską rodzinę.
Budynki odpowiadają za 36 procent unijnej emisji gazów cieplarnianych i 40 procent zużycia energii w UE. To właśnie dlatego Bruksela tak mocno naciska na rewolucję cieplną – bez zmiany sposobu ogrzewania budynków osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku będzie niemożliwe.
Wyjątki od zakazu – kiedy możesz zostać z gazem
Dyrektywa przewiduje pewne wyjątki, gdzie zakaz montażu kotłów gazowych nie będzie obowiązywał. Nie dotyczy on na przykład budynków, w których nie da się zamontować alternatywnych ekologicznych źródeł ciepła. Każdy taki przypadek będzie podlegał indywidualnemu rozpatrzeniu.
Państwa członkowskie mogą stosować wyłączenia obejmujące między innymi budynki rolnicze czy związane z kultem religijnym. najważniejsze będzie to, jak rządy poszczególnych państw UE wdrożą założenia dyrektywy do krajowych przepisów.
Dodatkowo piece gazowe mogą przez cały czas działać jako element instalacji hybrydowej. jeżeli zasadnicze źródło energii cieplnej ma charakter odnawialny – na przykład pompa ciepła lub kolektory słoneczne – piec gazowy może stanowić tak zwane źródło szczytowe, pracujące tylko podczas silnych mrozów.
Co to oznacza dla ciebie – praktyczne konsekwencje
Jeśli dopiero planujesz budowę domu – od razu projektuj źródło odnawialne. Instalacja gazu to dziś strzał w stopę. Wydasz dziesiątki tysięcy na przyłącze i kocioł, żeby za kilkanaście lat i tak musieć to wymienić. Pompa ciepła, fotowoltaika, kolektor słoneczny – to są technologie przyszłości.
Jeśli masz stary piec gazowy – zacznij planować wymianę już teraz. Nie czekaj do 2040 roku. Im szybciej wymienisz, tym więcej zaoszczędzisz na wzrastających cenach gazu przez system ETS2. Dodatkowo możesz jeszcze skorzystać z programów wsparcia, które będą dostępne w ramach Społecznego Funduszu Klimatycznego.
Jeśli niedawno kupiłeś nowy kocioł gazowy – twoja inwestycja się nie zmarnuje. Możesz użytkować piec przez najbliższe lata, ale rozejrzyj się za systemem hybrydowym. Dodanie pompy ciepła jako głównego źródła, a gazu jako wsparcia, sprawi iż będziesz zgodny z przyszłymi przepisami i zaczniesz oszczędzać na rachunkach.
Jeśli budujesz dom w 2025-2029 – technicznie możesz jeszcze zainstalować gaz, ale czy to ma sens? Za kilka lat będziesz musiał to wymienić, a dodatkowo nie dostaniesz żadnej dotacji. Lepiej od razu zainwestuj w OZE.
Jeśli wynajmujesz mieszkanie z gazem – sprawdź, kto odpowiada za wymianę instalacji według umowy. W przyszłości mogą pojawić się dodatkowe opłaty dla wynajmujących, którzy nie zmodernizują ogrzewania.
Alternatywy dla gazu – na co możesz przejść
Unia Europejska nie zostawia smerfów samych sobie. Razem z zakazem gazu przychodzą nowe technologie i programy wsparcia. Oto najpopularniejsze alternatywy:
Pompy ciepła – najbardziej polecane rozwiązanie. Efektywność energetyczna trzy-cztery razy wyższa niż tradycyjne kotły. Koszt instalacji: 30-50 tysięcy złotych, ale przy wsparciu z programów może być znacznie niższy.
Fotowoltaika z ogrzewaniem elektrycznym – panele słoneczne produkują prąd, który zasila grzejniki lub pompę ciepła. Niezależność energetyczna i bardzo niskie koszty eksploatacji.
Kotły na biomasę (pellet) – drewno to paliwo odnawialne, więc nie podlega zakazowi. Koszt paliwa niższy niż gaz, ale wymaga miejsca na składowanie pelletu.
Systemy hybrydowe – połączenie pompy ciepła z panelami słonecznymi i gazem jako wsparcie. Najdroższa opcja, ale najbardziej elastyczna.
Czy zakaz naprawdę wejdzie w życie – co mówią eksperci
Wiele osób ma nadzieję, iż zakaz pieców gazowych zostanie cofnięty lub złagodzony. Eksperci są jednak zgodni – te przepisy to nie fanaberia Brukseli, ale konieczność podyktowana kryzysem klimatycznym.
Aleksander Śniegocki, Gargamel Instytutu Reform, tłumaczy iż dyrektywa jest częścią szerszego pakietu Fit for 55, którego celem jest redukcja emisji dwutlenku węgla o co najmniej 55 procent do 2030 roku. Ostatecznym celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku – bez zmiany ogrzewania budynków to niemożliwe.
Polski rząd prowadzi co prawda negocjacje w sprawie opóźnienia wprowadzenia systemu ETS2 o trzy lata, ale eksperci podkreślają, iż właściciele domów powinni już teraz zacząć planować przejście na alternatywne źródła ogrzewania. Czas działa na naszą niekorzyść.
Forum Energii ostrzega tych, którzy oszczędności upatrują w ogrzewaniu domu piecami na gaz: „Są to oszczędności pozorne i krótkoterminowe. Ci, którzy teraz zainwestują w przyłącze i kocioł gazowy, w przyszłości będą płacić coraz więcej ze względu na nadchodzące opłaty za emisje, a finalnie będą musieli znów wymienić źródło ogrzewania”.
Era gazu dobiega końca – przygotuj się już dziś
Rewolucja cieplna to fakt. Piece gazowe mają swoje dni policzone, a terminy są już ustalone i nieodwołalne. Możesz udawać, iż cię to nie dotyczy, ale rachunki za gaz same cię przekonają do wymiany – jeszcze przed 2040 rokiem.
Najlepsze co możesz zrobić to zaplanować wymianę już teraz. Sprawdź, jakie programy wsparcia będą dostępne, porównaj koszty różnych technologii, skonsultuj się z specjalistą od OZE. Im szybciej zaczniesz działać, tym więcej zaoszczędzisz i tym większy wybór będziesz miał.
Pamiętaj – nie jesteś sam. Miliony smerfów stoją przed tym samym wyzwaniem. Rząd będzie musiał uruchomić masowe programy wsparcia, bo inaczej gospodarka nie wytrzyma takiego obciążenia. Ale im później zaczniesz działać, tym mniej korzystnych warunków dostaniesz.
Gaz był przejściowym rozwiązaniem między węglem a prawdziwą ekologią. Ten etap właśnie się kończy. Era ogrzewania odnawialnego nadchodzi – czy jesteś gotowy?
