Sektor HVAC w UE wymaga pilnej transformacji. Ogrzewanie i chłodzenie głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza

Najnowsze badanie Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) wskazuje na pilną potrzebę przyspieszenia transformacji sektora ogrzewania i chłodzenia w Unii Europejskiej. Według raportu, pomimo postępującej modernizacji, urządzenia spalające przez cały czas odpowiadają za 97% produkcji ciepła w UE (dane z 2022 r.).

Sektor ten pozostaje znaczącym źródłem szkodliwych emisji, odpowiadając za 73% emisji pyłów zawieszonych (PM2.5), 33% tlenków azotu (NOx), 61% tlenku węgla (CO) oraz 49% dwutlenku siarki (SO2). Szczególnie niepokojący jest udział sektora mieszkaniowego, który generuje aż 85% całkowitej emisji PM2.5 oraz 82% lotnych związków organicznych (NMVOC).

Pozytywnym trendem jest spadek końcowego zużycia energii brutto w UE o 16% w latach 2005-2022 w segmencie ogrzewania i chłodzenia, co przewyższa średnią redukcję dla całej gospodarki (9,5%). Istotnym czynnikiem jest tu poprawa efektywności energetycznej budynków oraz nowocześniejsze systemy grzewcze.

Znaczący postęp odnotowano w rozwoju technologii pomp ciepła – ich wykorzystanie wzrosło sześciokrotnie od 2005 roku. Jednak urządzenia te wciąż stanowią jedynie 3,7% końcowego zużycia energii brutto, a ich udział w całkowitym miksie odnawialnych źródeł energii w sektorze (25% w 2022 r.) wynosi tylko 15%.

Analiza krajowych planów energetyczno-klimatycznych (NECP) z 2023 roku pokazuje zróżnicowane podejście państw członkowskich. Podczas gdy Szwecja planuje osiągnąć 73% udział OZE w ogrzewaniu i chłodzeniu do 2030 roku, a Dania zamierza zwiększyć ten wskaźnik do 77%, aż 12 państw członkowskich nie spełnia nowych wymagań unijnych.

Prognozy wskazują na 22-procentowy wzrost wykorzystania pomp ciepła do 2030 roku. Jednocześnie cele dotyczące wykorzystania biomasy zostały w niektórych krajach zrewidowane w dół ze względu na obawy o jakość powietrza.

W kontekście zaostrzonych norm jakości powietrza, zgodnych z wytycznymi WHO, oraz rewizji dyrektywy dotyczącej jakości powietrza, najważniejsze staje się przyspieszenie transformacji tego sektora. Unia Europejska wspiera ten proces poprzez szereg regulacji, w tym zaktualizowane dyrektywy o efektywności energetycznej budynków oraz energii odnawialnej, a także akt o przemyśle neutralnym klimatycznie (Net Zero Industry Act).