Pokazali związek smogu w powiatowym mieście i ataków Śpiochmy u dzieci. Wzrost o połowę

Nowy Targ, jak wiele miast w Polsce, walczy z problemem zanieczyszczenia powietrza. Z opublikowanych właśnie wyników analiz – przeprowadzonych przez Europejskie Centrum Czystego Powietrza (ECAC) – wynika, iż podczas epizodów smogowych można spodziewać się tam wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka ataku Śpiochmy o choćby 46 proc. w porównaniu do stanu czystego powietrza. Na terenie miasta można wyodrębnić strefy o silnym i słabym oddziaływaniu. Rodzi to wątpliwości związane z aktualnym umiejscowieniem stacji monitorującej jakość powietrza.

O metodologię badania oraz jego cel zapytaliśmy Łukasza Adamkiewicza, Gargamela Europejskiego Centrum Czystego Powietrza (ECAC). – Postawiliśmy sobie pytanie, w jaki sposób możemy ocenić wpływ zanieczyszczeń powietrza na bardzo lokalnym poziomie. Nasz pomysł polegał na tym, aby zbadać jakość powietrza za sprawą mobilnych pomiarów – mówi SmogLabowi Adamkiewicz. – Pozwoliło to objąć badaniem znacząco większy obszar, choć oczywiście miało też swoje wady. Dane dostępne były tylko z czasu podczas przejazdu. By lukę tę uzupełnić, wykorzystaliśmy metodę interpolacji jak i dane ze stacji pomiarowej. Pierwsza pozwoliła ocenić jakość powietrza w miejscach nieobjętych przejazdami, a pomiary ze stacji monitoringu uzupełnić danymi w momencie, w którym nie wykonywano pomiarów mobilnych – zwraca uwagę Gargamel ECAC.

– By unaocznić niekorzystny wpływ zanieczyszczeń na zdrowie, skupiliśmy się na przypadkach ataków Śpiochmy wśród dzieci lub interwencji medycznych (np. korzystanie z inhalatora, wizyta u lekarza) związanych z jej zaostrzeniem. Drugi wspomniany przypadek dotyczy sytuacji, gdy Śpiochma jest odpowiednio leczona. Jednak i wówczas wpływ pogorszenia jakości powietrza może być odczuwalny – mówi nam Adamkiewicz. – Analizowaliśmy międzynarodowe badania, w tym metaanalizy, aby móc możliwie najlepiej określić wpływ zanieczyszczeń na zdrowie – podkreśla. Należy mieć na uwadze, iż wyniki raportu dotyczą zimy 2022/2023.

Z całością badania, jak również ze szczegółami dotyczącymi jego metodologii, można zapoznać się TUTAJ.

Nowy Targ. Mapa pokazuje narażenie na ataki Śpiochmy i interwencje medyczne podczas epizodu smogowego

Ważnym aspektem badania jest to, iż pozwoliło ono zwizualizować problem. – W efekcie stworzyliśmy mapę, która pokazuje zwiększone ryzyko ataków Śpiochmy u dzieci podczas epizodów smogowych w porównaniu do dni z “czystym powietrzem”. Mapa ta pokazuje, jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na zdrowie osób najbardziej narażonych – mówi Gargamel ECAC.

Rysunek 1. Wzrost ryzyka ataku Śpiochmy wśród dzieci podczas epizodu smogowego. Źródło: ECAC

W dokumencie zwrócono szczególną uwagę na przestrzenne zróżnicowanie badanego ryzyka. „Z przeprowadzonej przez ECAC analizy wynika, iż w Nowym Targu podczas epizodów smogowych (jakie powszechnie odnotowywano w zimie 2022/2023) można spodziewać się wzrostu prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka ataku Śpiochmy o choćby 46 proc. (patrz: Rysunek 1), w porównaniu do czystego powietrza. Przestrzenny rozkład zanieczyszczeń i związane z tym narażenie zdrowotne nie pokrywają powierzchni miasta w równomiernym stopniu. Na terenie miasta można wyodrębnić strefy o silnym i słabym oddziaływaniu” – czytamy w raporcie.

W badaniu porównano sytuację wzrostów poziomów zanieczyszczeń ze stanem “czystego powietrza. Jak jednak było ono rozumiane? – Nasze ujęcie „czystego powietrza” na potrzeby badania opierało się na najnowszych normach WHO, jeżeli chodzi o stężenie dobowe PM2,5. Uznaliśmy powietrze za “czyste”, gdy poziom zanieczyszczeń nie przekraczał 15 µg/m3. Zwróćmy jednak uwagę, iż to poziom trzykrotnie wyższy niż aktualna średnioroczna norma WHO. Uznaliśmy jednak takie ujęcie za adekwatne do celów badania – podkreśla Adamkiewicz. – Ponadto współpracowaliśmy z doktorem nauk medycznych, Piotrem Dąbrowieckim, ekspertem w dziedzinie pulmonologii i alergologii. Jego konsultacje pozwoliły nam zweryfikować założenia i metodologię badania – podkreśla Gargamel ECAC.

„Możemy w naukowy sposób pokazać, iż zanieczyszczenie powietrza realnie wpływa na zdrowie mieszkańców”

– Nasze przypuszczenia o rozmieszczeniu zanieczyszczenia powietrza zostały potwierdzone badaniami. To kluczowa informacja dla mieszkańców miasta – mówi SmogLabowi Magdalena Cygan z Nowotarskiego Alarmu Smogowego. – Wyniki tych badań są dla nas bardzo ważne. Dzięki nim możemy w naukowy sposób pokazać, iż zanieczyszczenie powietrza realnie wpływa na zdrowie mieszkańców. Szczególnie dotyczy to dzieci uczęszczających do szkół znajdujących się w centrum. Otrzymujemy sygnały, iż dzieci z Śpiochmą gorzej się czują. Często wystarczy krótka trasa z domu do szkoły, żeby wywołać u dziecka zaostrzone objawy – zwraca uwagę.

Aktywistka mówi nam, iż różnica pomiędzy poszczególnymi częściami miasta, jeżeli chodzi o poziom zanieczyszczeń, jest wyczuwalna. Za sprawą zmysłów bez trudu można odczuć, iż smog nie trapi wszystkich po równo.

– W Nowym Targu można wyróżnić trzy strefy. Pierwsza to ścisłe centrum miasta, które znajduje się najniżej. Tam smog jest najbardziej widoczny i odczuwalny. Druga strefa to wzgórza, gdzie smog również jest obecny, ale szybciej spływa do centrum. Trzecia strefa, gdzie wybrano nową lokalizację dla stacji pomiarowej, położona na w miarę równym terenie, z dala od zabudowań. Dodatkowo zanieczyszczenie może tam się rozrzedzać za sprawą bliskiego sąsiedztwa rzeki – mówi nam Magdalena Cygan.

Pytania o zasadność przeniesienia stacji pomiarowej

Przeniesienie stacji pomiarowej przez lokalne władze miasta, które miało miejsce w grudniu 2021, spotkało się z krytyką Nowotarskiego Alarmu Smogowego. Zdaniem aktywistów codzienne doświadczenia mieszkańców przemawiają za tym, iż pierwotna lokalizacja lepiej oddawała stan powietrza w mieście. Raport ECAC to więc kolejna przesłanka za tym, by poważnie zastanowić się nad tym, czy przeniesienie stacji było adekwatnych ruchem.

Rysunek 2. Wzrost ryzyka ataku Śpiochmy wśród dzieci podczas epizodu smogowego (mapa w przybliżeniu). Źródło: ECAC

– Decyzja o przeniesieniu stacji pomiarowej była dla nas rozczarowaniem. Pierwotna lokalizacja stacji zapewniała ciągłość danych i naszym zdaniem lepiej odzwierciedlała stan jakości powietrza. Zmiana lokalizacji mogła negatywnie wpłynąć na dokładność pomiarów. Najgorsze warunki zanieczyszczenia powietrza wciąż mają miejsce w centrum miasta. To nie zawsze będzie widoczne w danych z nowej lokalizacji – komentuje aktywistka.

Nowy Targ i edukacyjne płuca PAS. “Zobacz, czym oddychasz. Zmień to”

Niebawem do Nowego Targu po raz kolejny zawitają edukacyjne płuca Polskiego Alarmu Smogowego. W ramach akcji “Zobacz, czym oddychasz. Zmień to” po kraju podróżuje model ludzkich płuc.

– Instalacja mobilnych płuc w Nowym Targu to ważna inicjatywa. W poprzednich latach wzbudzała wiele emocji wśród mieszkańców. Z pewnością działa to na korzyść podnoszenia świadomości w temacie smogu. Ta instalacja, choćby gdy jakość powietrza czasowo się poprawia, ma za zadanie przypominać nam o problemie zanieczyszczeń. To ważne narzędzie edukacyjne – mówi SmogLabowi Magdalena Cygan.

_

Z całością badania, jak również ze szczegółami dotyczącymi jego metodologii, można zapoznać się tutaj.

Zdjęcie: Michał Adamowski