Pantanal, czyli największe tropikalne mokradła świata. Kraina kajmanów i jaguarów

Pantanal to największy tropikalny obszar podmokły na świecie. Znajduje się na pograniczu Brazylii, Boliwii i Paragwaju. Obejmuje ponad 150 tys. km² i choć nie jest najbardziej znanym ekosystemem na Ziemi, to jego rola w utrzymaniu bioróżnorodności i zasobów wodnych jest trudna do przecenienia.

Rozległe mokradła Ameryki Południowej

Pantanal zajmuje obszar około 150 tys. km². Oznacza to, iż jest rozleglejszy od 9 stanów w USA. To również więcej niż powierzchnia co najmniej 9 europejskich krajów, m.in. Anglii, Austrii, Węgrzech, Grecji oraz Irlandii.

W porze deszczowej rzeka Paragwaj występuje z brzegów i zalewa okoliczne równiny. Po kilku tygodniach woda zaczyna się cofać, powoli, bez pośpiechu, pozostawiając po sobie wilgotne doliny i wyjałowione łęgi. Tak wygląda tutejszy rytm. Wydawałoby się, iż regularny, ale jednak nie do końca przewidywalny. Flora i fauna od pokoleń uczą się go w praktyce.

W przeciwieństwie do wielu innych mokradeł, tu woda nie płynie kanałami ani nie jest zatrzymywana przez beton. Wszystko zależy od deszczu i poziomu rzeki. Ale coraz częściej coś się rozregulowuje. Pojawiają się dłuższe susze. Deszcz spóźnia się albo pada zbyt intensywnie. Poza tym w okolicy powstają drogi, nowe pola uprawne i inwestycje, które zmieniają teren szybciej, niż robiłaby to natura.

Jaguar na terenie Pantanal; zdj. Joanne de Graaff/Unsplash

Kajmany, jaguary i inne gatunki Pantanalu

Kajmany to jedne z najbardziej charakterystycznych zwierząt Pantanalu. Jest ich tu około 10 mln. To największe skupisko krokodylowatych na świecie.

W tym samym środowisku żyją jaguary, które potrzebują przestrzeni, wody i pożywienia. Pantanal to dla nich idealne warunki. Polują na kapibary, tapiry, a także na kajmany. Oprócz tych drapieżników można tu zobaczyć arę hiacyntową – dużą, niebieską papugę, której populacja na wolności maleje z dnia na dzień. W regionie występują też bociany jabiru, mrówkojady, wydry i dziesiątki gatunków ptaków wodnych. Takie bogactwo przyciąga turystów, podróżników i fotografów. Ponad milion osób rocznie przyjeżdża do Pantanalu, by obserwować dziką przyrodę – z bliska, ale bez wchodzenia w głąb mokradeł.

Ochrona Pantanalu i problemy związane z jego użytkowaniem

Pantanal – paradoksalnie – nie jest obszarem całkowicie chronionym. Tylko 5 proc. jego powierzchni znajduje się pod formalną opieką. Reszta to grunty prywatne. Większość z nich przeznaczona jest pod hodowlę bydła.

W ostatnich latach w Pantanalu coraz częściej dochodzi do pożarów i wzrasta presja ze strony rolnictwa. Dochodzi też do zmian w naturalnym obiegu wody. Nielegalne połowy i lokalne konflikty dotyczące użytkowania ziemi dodatkowo pogarszają sytuację. System prawny istnieje, ale jego egzekwowanie jest trudne. A to oznacza, iż część procesów degradacyjnych postępuje mimo oficjalnej ochrony.

Kajman w Pantanal; zdj. Juliana e Mariana Amorim/Unsplash

Wspólne działania Brazylii, Boliwii i Paragwaju

Pantanal leży na terytorium 3 krajów. Skuteczna ochrona tego obszaru wymaga więc współpracy międzynarodowej. Brazylia, Boliwia i Paragwaj prowadzą rozmowy na temat wspólnych zasad zarządzania. Dążą do stworzenia ram, które będą obowiązywać niezależnie od przebiegu granic.

W działania te zaangażowane są organizacje pozarządowe, w tym WWF. Obejmują one edukację, lokalne inicjatywy, tworzenie nowych obszarów chronionych i rozwój zrównoważonej turystyki. Pantanal może stać się wzorem dla innych regionów. Warunek? Zaangażowanie wszystkich stron w ochronę dobra naturalnego, jakim jest ten unikalny ekosystem.

zdj. główne: Filipefrazao/Wikimedia