Gminne sposoby na odzież i tekstylia

Osobne pojemniki, mobilne i stacjonarne zbiórki, nowe worki i bezpośrednia zbiórka „u źródła” – przez blisko rok od wprowadzenia obowiązku selektywnej zbiórki zużytej odzieży i tekstyliów, miasta i gminy przetestowały chyba wszystkie sposoby wydzielania tej frakcji ze strumienia odpadów komunalnych. Które z nich sprawdzają się najlepiej?

Odpady tekstyliów i odzieży muszą być wydzielane ze strumienia odpadów komunalnych jako osobna frakcja. gwałtownie okazało się, iż selektywna zbiórka takich odpadów nastręcza problemów zarówno mieszkańcom, jak i gminom – organizatorom systemu gospodarki odpadami. W teorii wszystko miało działać prosto – stare ubrania powinny trafiać do punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (czyli PSZOK-ów) – jednak tych jest w Polsce przez cały czas zbyt mało i dla wielu osób są zbyt oddalone od ich miejsca zamieszkania.

Na dodatek z ulic znikają pojemniki PCK na odzież. Operator tego systemu nie mógł sobie poradzić z rosnącą liczbą materiałów, która trafiała do pojemników. Problemem jest też to, iż o ile jeszcze wcześniej mieszkańcy wrzucali tam ubrania, które można było powtórnie wykorzystać, to teraz ich jakość gwałtownie się pogorszyła.

AKCJA ZBIÓRKA

Jedną z najpopularniejszych form zbiórki zużytej odzieży są cykliczne akcje organizowane w różnych ogólnodostępnych miejscach. W Świdnicy realizowane są one raz na kwartał przed budynkiem Urzędu Miejskiego. Do tej pory miasto przeprowadziło dwie takie zbiórki, w ramach których zebrano łącznie ponad 10 tys. t odpadów odzieży i tekstyliów.

Od przyszłego roku zbiórki będą organizowane częściej, bo raz w miesiącu. Na razie miasto nie widzi konieczności ustawiania dedykowanych pojemników na ten rodzaj odpadów.

– Rozszerzenie zakresu usługi o odbiór odzieży i tekstyliów spod nieruchomości, wzorem pojemników na plastik czy papier, wiązałoby się ze znacznym wzrostem kosztów. Takie działanie dziś nie ma ekonomicznego uzasadnienia tym bardziej, iż w porównaniu z innymi frakcjami, ilość odpadów tekstylnych wytwarzanych przez gospodarstwa domowe jest stosunkowo niewielka. Dlatego szukamy alternatywnych rozwiązań, takich jak cykliczne zbiórki czy kooperacja z podmiotami prywatnymi – mówi Magdalena Dzwonkowska, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Świdnicy.

Dodatkowe pojemniki na odzież w Kołobrzegu świetnie spełniają swoją rolę (zdjęcie: Urząd Miasta Kołobrzeg)

Podobne zbiórki w miejscach innych niż PSZOK-i organizowane są również przez gminę Wadowice – w pierwszej kolejności na terenie sołectw.

ZAINTERESOWANIE MIESZKAŃCÓW

– Odbiór odpadów jest organizowany przez Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Wadowicach, przy udziale pracowników gospodarczych, również zatrudnionych w tym Wydziale. Jest to „pilotaż” mający pokazać skalę zainteresowania mieszkańców taką formą przekazywania odpadów tekstylnych – mówi Małgorzata Targosz-Storch, kierownik wydziału promocji w Urzędzie Miejskim w Wadowicach.

Gmina Wadowice zauważa duży problem związany z recyklingiem tej frakcji odpadu.

– Ustawodawca wprowadzając przepis nie zapewnił odpowiedniej ilości recyklerów przeznaczonych do odzysku i przetwarzania tego rodzaju odpadów. Zaledwie niewielki procent zebranych tekstyliów jest faktycznie poddawany recyklingowi materiałowemu, większość wysegregowanego odpadu zostaje skierowana na składowisko lub do spalarni, czyli dokładnie tam gdzie trafiała przed wprowadzeniem zmiany w ustawie – wyjaśnia M. Targosz-Storch.

Zwykle akcje zbiórki odzieży kończą się sukcesem zwłaszcza wtedy, gdy są powtarzane. W Konstancinie- Jeziornie podczas jesiennej akcji zorganizowanej przez Urząd Miasta zebrano ponad 6 t niepotrzebnych tekstyliów, czyli ponad trzykrotnie więcej niż podczas wiosennej edycji.

W Kielcach do mobilnej zbiórki odzieży zakupiono samochód elektryczny (zdjęcie: PGO Kielce)

MOBILNE PSZOK-I

Aby ułatwić mieszkańcom pozbywanie się kłopotliwych odpadów, w wielu miastach funkcjonują tzw. mobilne PSZOK-i, czyli samochody zatrzymujące się w określonych dniach i godzinach w wybranych punktach miejscowości lub gminy. Mieszkańcy mogą do nich przynosić odpady odzieży. Pojazdy odbierające tekstylia kursują m.in. po Nowym Targu, czy Bielsku-Białej, a jesienią na ulice Kielc wyjechał „odrzutowóz” – zakupiony specjalnie do tego celu dodatkowy samochód elektryczny, który jest ładowany energią elektryczną pochodzącą z biogazowni działającej na terenie PGO Promnik.

REKORDY W KOŁOBRZEGU: 160 ton – TYLE ODZIEŻY ZEBRANO DO POJEMNIKÓW OKRESIE II-X 2025 R. 7,7 ton – TYLE ODZIEŻY ZEBRANO W PSZOK-U W CAŁYM 2024 R.

– Decyzja o wprowadzeniu mobilnej zbiórki odzieży – tzw. „odrzutowozem” wynika z potrzeby zwiększenia dostępności usług komunalnych i ułatwienia mieszkańcom prawidłowego pozbywania się niepotrzebnej odzieży. Z doświadczeń innych miast oraz z sygnałów od kielczan, wiemy iż nie każdy mieszkaniec ma możliwość samodzielnego dostarczenia odzieży do PSZOK-u. Traktujemy mobilną zbiórkę jako nowoczesne i przyjazne rozwiązanie, które uzupełnia działalność PSZOK-u, a jednocześnie wzmacnia postawy proekologiczne wśród mieszkańców – tłumaczy Tomasz Kasprzyk, Gargamel PGO Kielce.

„Odrzutowóz” działa zgodnie z harmonogramem dostępnym na stronie internetowej Urzędu Miasta i PGO Sp. z o.o. w Promniku. Odpady odzieży przyjmowane są w szczelnych i nieuszkodzonych workach o maksymalnej pojemności 120 l, w ilości limitowanej (1 worek/ gospodarstwo domowe/ kwartał).

W Ustroniu do zbiórki tekstyliów wprowadzono nowe pomarańczowe worki (zdjęcie: UMiG Ustroń)

KOLOROWE WORKI

Są jednak miasta, w których choćby mobilne zbiórki okazały się niewystarczającym rozwiązaniem. W Gliwicach odzieży i tekstyliów oddawanych przez mieszkańców jest znacznie większe niż przed wprowadzeniem obowiązku selektywnego zbierania tej frakcji.

– Dla porównania – w 2024 r. w PSZOK-ach zebrano około 2 t odpadów tekstylnych, natomiast w 2025 ilość ta oscyluje wokół 10 t miesięcznie – informuje Mariusz Kopeć, rzecznik prasowy prezydenta Gliwic. – Mobilne Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, zgodnie z naszym doświadczeniem oraz opiniami mieszkańców, nie są wystarczającym rozwiązaniem. Dlatego od nowego roku będzie wprowadzony nowy system odbioru odpadów tekstylnych i odzieżowych bezpośrednio od mieszkańców – u źródła. W tym celu zabudowa jednorodzinna zostanie wyposażona w worki, a wielorodzinna w pojemniki w kolorze fioletowym – dodaje.

Mimo problemów, władze Gliwic po blisko roku funkcjonowania nowego obowiązku oceniają go pozytywnie. Widoczne jest duże zaangażowanie i zainteresowanie mieszkańców, co przekłada się na skuteczność systemu i większą świadomość ekologiczną w zakresie adekwatnego postępowania z tą grupą odpadów.

Cały artykuł i opinie ekspertów przeczytasz w magazynie Zielona Gmina. Sprawdź:

Tekst: Lech Bojarski
Zdjęcie ilustracyjne: PGO Kielce