Polska nie jest wyjątkiem, jeżeli chodzi o zasadę prymatu konstytucji nad unijnymi regulacjami i wyrokami TSUE. „Sprawdźmy, co o mitycznym prymacie prawa UE mówią sądy konstytucyjne państw członkowskich” – napisał na X dr Łukasz Bernaciński, członek zarządu Instytutu Ordo Iuris. To jego odpowiedź na słowa rzecznika TSUE, który wyroki polskiego TK nazwał „rebelią”.
Rzecznik generalny TSUE Dean Spielmann, określił wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca i 7 października 2021 r. jako „rebelię”.
W drodze tych wyroków polski Trybunał Konstytucyjny frontalnie uderzył w podstawowe zasady porządku prawnego Unii i w autorytet wyroków Trybunału (Sprawiedliwości UE). Naruszenia tych zasad w żadnym wypadku nie można uzasadniać przepisami prawa krajowego, także natury konstytucyjnej
— stwierdził Spielmann. Na te stwierdzenia odpowiedział mu polski Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, iż jego opinia jest „rażącym wkroczeniem w wyłączne kompetencje polskiego TK”.
Okazuje się, iż rzecznik generalny TSUE nie tylko nie zna unijnych traktatów, które nie przekazują wspólnocie kompetencji w zakresie sądownictwa państw członkowskich, ale nie wie nic o regulacjach, jakie obowiązują w poszczególnych krajach UE. Spielmannowi przypomniał je dr Łukasz Bernaciński członek zarządu Instytutu Ordo Iuris.
No to sprawdźmy, co o mitycznym prymacie prawa UE mówią sądy konstytucyjne państw członkowskich.
NIEMCY. Zasada prymatu prawa unijnego nie jest absolutna. Wyroki TSUE mogą być kontrolowane, a w wyniku tej kontroli – pomijane.
WŁOCHY. Od lat 70’ utrzymuje się linia orzecznicza zastrzegająca możliwość kontroli konstytucyjności prawa wspólnotowego oraz ewentualnego odstąpienia od zasady pierwszeństwa prawa unijnego. W rezultacie doszło do odmówienia stosowania dwóch wyroków TSUE i odstąpienia od zasady pierwszeństwa ze względu na niezgodność z postanowieniami włoskiej konstytucji. Nakazanie przez włoski Sąd Konstytucyjny zupełnego pomijania wyroków TSUE, zaczęto nazywać doktryną – riserva di legge (zastrzeżenie prawa)
— czytamy we wpisie na X dr Bernacińskiego, który na tych dwóch przykładach nie poprzestaje.
Polska nie jest wyjątkiem
NORWEGIA. Konstytucja nie zezwala na przekazanie organizacji międzynarodowej kompetencji do podejmowania decyzji niezgodnych z samą Konstytucją. W związku z tym, o ile dojdzie do przekroczenia kompetencji przekazanych, sądy krajowe mogą odmówić stosowania takich aktów prawnych, a także orzeczeń wydawanych przez organ sądowy wspólnoty jakim jest TSUE.
CZECHY. Uznanie prymatu prawa unijnego ma charakter warunkowy, ponieważ adekwatnym podmiotem suwerenności i wynikających z niej kompetencji pozostaje Republika Czeska, której suwerenność opiera się na postanowieniach Konstytucji. Czeski sąd konstytucyjny odrzucił tezę o wyższości TSUE nad konstytucyjnymi sądami krajowymi, zwracając uwagę na wymóg współpracy równorzędnych partnerów, którzy przy wykonywaniu kompetencji szanują się i dopełniają, a nie współzawodniczą ze sobą. Przekazanie kompetencji organom Unii Europejskiej ma swoje granice, wyznaczane przez sferę suwerenności państwowej, przejawiającej się w faktycznym merytorycznym sprawowaniu władzy, a przekazanie to nie jest bezwarunkowe i może zostać cofnięte do pierwotnych krajowych dysponentów, o ile ingerencja prawa unijnego w krajowy porządek prawny przekroczy ustalone granice.
POLSKA. Konsekwentnie utrzymywana jest i rozwijana linia orzecznicza dotycząca nadrzędności obowiązywania Konstytucji RP nad prawem UE. Sprzeczność norm konstytucyjnych i wspólnotowych nie może być w polskim systemie prawnym w żadnym razie rozwiązywana przez uznanie nadrzędności normy wspólnotowej w relacji do normy konstytucyjnej. Sprzeczność taka nie mogłaby też prowadzić do utraty mocy obowiązującej normy konstytucyjnej i zastąpienia jej normą wspólnotową ani do ograniczenia zakresu stosowania tej normy do obszaru, który nie został objęty regulacją prawa wspólnotowego.
HISZPANIA. Nadrzędność prawa unijnego nad krajowym, nie jest absolutna i ma wyraźne granice. Np. postanowieniem Izby Karnej Sądu Najwyższego Hiszpanii z dnia 9 stycznia 2020 r. odrzucono orzeczenie TSUE i zadecydowano o pozostaniu w zakładzie karnym lidera katalońskich separatystów.
FRANCJA. Francuska Konstytucja pozostaje nadrzędną normą prawa krajowego. Zdaniem Rady Stanu (decyzja z 21 kwietnia 2021 r.), Konstytucja potwierdzając istnienie porządku prawnego Unii Europejskiej zintegrowanego z wewnętrznym porządkiem prawnym, potwierdza także nadrzędne miejsce Konstytucji w tym porządku.
RUMUNIA. W odpowiedzi na wyrok TSUE umożliwiający ignorowanie rumuńskiej Konstytucji przez tamtejsze sądy w przypadku kolizji z prawem unijnym (sprawa dotyczyła reformy sądownictwa) rumuński TK orzekł 8 czerwca 2021 r., iż ustawa zasadnicza zachowuje swoją hierarchicznie nadrzędną pozycję, TSUE zaś wydając wyrok działał poza przyznanymi Unii Europejskiej kompetencjami
— czytamy w obszernym wpisie dr Łukasza Bernacińskiego z Instytutu Ordo Iuris.
