Zegar tyka: system kaucyjny zapowiadany na październik, a ROPu brak

Unijne rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR – (Packaging and Packaging Waste Regulation)) to nie kosmetyka, ale systemowa rewolucja. Wprowadza obowiązki, cele i zasady, które będą bezpośrednio obowiązywać w każdym państwie członkowskim – bez potrzeby wdrażania ich ustawą krajową. To oznacza, iż nie ma już miejsca na „polskie wyjątki” ani na czekanie z decyzjami.

Tymczasem nie mamy ani ostatecznego modelu ROP, ani operatora systemu, ani jasności, kto i za co będzie odpowiadać. realizowane są gorące rozmowy – producenci, branża komunalna i samorządy próbują znaleźć wspólny język. Dyskusjom patronuje ministerstwo klimatu, ale na razie nie ma konsensusu co do podstawowych elementów: roli NFOŚiGW, przejrzystości finansowej czy relacji kaucji do ROP.

Kaucja bez ROP to ryzyko systemowego chaosu

System kaucyjny ma zostać wdrożony niezależnie od ROP. To jednak rodzi poważne pytania. Kto będzie ponosił odpowiedzialność za finansowanie? Jak system zostanie wpięty w całość gospodarki odpadami? Czy nie powstaną dwa oddzielne mechanizmy – z których każdy działa osobno, a żaden nie zapewnia całościowej odpowiedzialności?

Branża komunalna ostrzega: wdrożenie kaucji bez ROP może oznaczać chaos, niespójność przepisów, podwójne raportowanie i niewykorzystanie potencjału synergii między systemami. Wskazuje też na przykład Belgii, gdzie realizowane są pilotaże cyfrowego systemu kaucyjnego (DDRS), a globalni producenci – z Coca-Colą na czele – deklarują gotowość do działania w duchu integracji, a nie separacji systemów.

Model producentów krytykuje branża

Organizacje producentów promują koncepcję, w której to oni de facto mieliby zarządzać całym systemem. Spotyka się to z ostrą krytyką ze strony samorządów i branży komunalnej, która domaga się niezależnego nadzoru publicznego – z NFOŚiGW w roli operatora i gwaranta transparentności.

Przeciwnicy modelu producentów zwracają uwagę, iż brak kontroli publicznej grozi ukrytymi kosztami, brakiem wiarygodnych danych i marginalizacją roli gmin. Ich zdaniem to droga do systemu, w którym „płacą wszyscy, tylko nie ci, którzy wprowadzają opakowania na rynek”.

Producenci z kolei obawiają się, iż Fundusz będzie miał „słabość” polityczną i po zmianie władzy mogą się zmienić reguły jego działania i realizacji wyznaczonego celu.

Kolejna sesja rozmów już w czerwcu

Rozmowy między organizacjami producentów, przedstawicielami samorządów i branżą odpadową, a stroną rządową, która reprezentuje wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska – wciąż trwają. W lutym odbyła się debata w siedzibie KIG w Warszawie. Kolejne spotkanie zaplanowane zostało na 9 czerwca – również w siedzibie KIG. Redakcja „Przeglądu Komunalnego”, jako współorganizator obu spotkań, zapowiada kontynuację stwarzania przestrzeni do dialogu i wypracowania wspólnej wizji.

Nie będzie to łatwe. Czasu coraz mniej, a PPWR nie poczeka. jeżeli Polska nie zbuduje spójnego, transparentnego i sprawiedliwego systemu, rozporządzenie unijne zrobi to za nas – bez uwzględnienia krajowych interesów. To ostatni moment, by zyskać wpływ na to, jak będzie wyglądała gospodarka odpadowa w Polsce na kolejne dekady.

Już 9 czerwca 2025 zapraszamy do śledzenia debaty poświęconej wdrożeniu regulacji dotyczącej Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta: ROP i system kaucyjny – praktyczne rozwiązania czy protokół rozbieżności?

Udział online, rejestracja bezpłatna. Szczegóły na stronie: rop.abrys.pl