Wisła – rzeka wspólnej odpowiedzialności, czyli jak ocalić jej przyszłość dla ludzi i natury

Konferencja Łączy nas Wisła zgromadziła przedstawicieli nauki, samorządów, organizacji społecznych i młodzieży, którzy wspólnie zastanawiali się nad przyszłością najdłuższej polskiej rzeki. Wydarzenie stało się platformą wymiany poglądów i ostrzeżeń. Eksperci podkreślali, iż Wisła nie może być postrzegana wyłącznie jako zasób gospodarczy czy element infrastruktury, ale jako złożony i wrażliwy ekosystem, który wymaga troski i ochrony.

– Wisła to nie tylko źródło wody czy szlak transportowy. To żywa rzeka, której przyszłość zależy od naszych decyzji. To rzeka, w której dorzeczu żyje 25 mln ludzi.

Eksperci zwracali uwagę na poważne wyzwania, z jakimi walczy w tej chwili Wisła. Wskazywali przede wszystkim na coraz częstsze i długotrwałe okresy suszy skutkujące bardzo niskim stanem wody oraz na niewystarczający stan ekologiczny wód. Zanieczyszczenia, ubożenie siedlisk i przerywanie naturalnych ciągów ekologicznych osłabiają odporność ekosystemu rzecznego, a zmiana klimatu dodatkowo nasila te problemy, prowadząc do nieprzewidywalnych wahań poziomu wody – od głębokich niżówek do nagłych, gwałtownych wezbrań.

– Tylko odbudowa błękitno-zielonej infrastruktury, ochrona lasów, torfowisk i dolin rzecznych oraz skuteczna retencja mogą poprawić bioróżnorodność i zwiększyć odporność Wisły na skutki zmian klimatycznych – wskazywali prelegenci.

Podczas konferencji poruszono również temat zagrożeń powodziowych. Eksperci postulowali, by nie zabudowywać terenów zalewowych, rozwijać naturalne poldery i systemy retencji oraz inwestować w nowoczesne systemy wczesnego ostrzegania. Zwracano przy tym uwagę, iż rozwój żeglugi śródlądowej oraz wykorzystywanie zasobów wodnych do celów przemysłowych i energetycznych musi odbywać się w sposób odpowiedzialny i z poszanowaniem środowiska naturalnego.

– Woda to zasób strategiczny – aż 75 proc. jej zużycia w Polsce przypada na przemysł. Musimy nią gospodarować racjonalnie, w oparciu o dane naukowe i stały monitoring jakości wody – podkreślali eksperci.

W kontekście miast wskazywano na konieczność wdrażania zielonej infrastruktury, tworzenia ogrodów deszczowych i zielonych brzegów rzek, które zatrzymują wodę i ograniczają ryzyko podtopień. Ważnym wątkiem była również edukacja i angażowanie społeczności lokalnych w procesy decyzyjne dotyczące ochrony i zagospodarowania rzeki. Prelegenci przypominali, iż Wisła powinna być postrzegana nie tylko jako zasób gospodarczy czy punkt na mapie, ale także jako doświadczenie i element dziedzictwa kulturowego.

Szczególnie mocno wybrzmiały głosy młodych osób apelujących o zmianę podejścia do rzeki. Domagali się oni rezygnacji z jej betonowania i apelowali o przywracanie naturalnego charakteru poprzez działania renaturyzacyjne.

– Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na Wisłę. jeżeli dalej będziemy ją prostować i zabudowywać, stracimy coś bezcennego – podkreślali przedstawiciele młodego pokolenia. Ich głosy nie trafiły w próżnię, a eksperci obecni na sali zadeklarowali wsparcie swoją wiedzą i doświadczeniem oraz pomoc w przebijaniu sufitów i przesuwaniu ścian.

Towarzyszące konferencji wydarzenia otwarte dla mieszkańców i gości nadały całości wyjątkowy charakter. W przestrzeni publicznej pojawi się wystawa Jestem Wisłą – Twórcą i Zwierciadłem autorstwa Wiktora Strumiłły, a także ekspozycja Rzeźbione Rzeką. Kulminacyjnym punktem programu był dzień sportowy z emocjonującymi wyścigami smoczych łodzi, w których zmierzyły się drużyny wodociągowców, przedstawicieli biznesu oraz załogi czołowych mediów w Polsce (TVN24, Polskie Radio, TVP).

To pokazuje, iż połączenie merytorycznej wiedzy o skutecznych metodach ochrony rzek z promocją dobrej sztuki i sportu wymagającego współpracy to wielka wartość. Rzeka inspiruje i łączy na pozór odległe od siebie dziedziny.

Konferencja Łączy nas Wisła pokazała, iż przyszłość tej rzeki zależy od wspólnego, odpowiedzialnego działania. Aby poprawić jej stan ekologiczny i przeciwdziałać skutkom niskiego poziomu wód, potrzebne są: przywracanie naturalnych funkcji rzeki, renaturyzacja, edukacja ekologiczna, inwestowanie w zieloną infrastrukturę i rozwój systemów monitoringu. Jak podkreślali uczestnicy, tylko traktując Wisłę jako wspólne dobro i złożony system zależności, można zbudować jej bezpieczną i zrównoważoną przyszłość.

Konferencja Łączy nas Wisła odbyła się 11 września w Warszawie.

Organizator wydarzenia: Fundacja Biznes dla Klimatu

Współgospodarz: Zarząd Zieleni Miasta Warszawa, Dzielnica Wisła

zdj. główne i materiał: Fundacja Biznes dla Klimatu