Zmniejszone wsparcie rządowe i wpływ na cele klimatyczne UE
Pierwszy raz od około dekady, sprzedaż pomp ciepła zaczęła maleć. Z danych pochodzących z 14 państw europejskich wynika, iż całkowita liczba sprzedanych jednostek zmniejszyła się z 2,77 miliona do 2,64 miliona.
Źródło: ehpa.org
W 2022 roku, w odpowiedzi na kryzys energetyczny wywołany inwazją Rosji na Ukrainę, rządy zwiększyły wsparcie dla osób inwestujących w pompy ciepła. Jednak w 2023 roku wiele z tych wsparć zostało ograniczonych lub wycofanych, co miało znaczący wpływ na sprzedaż, m.in. w takich krajach jak Włochy.
Źródło: ehpa.org
Spowolnienie sprzedaży pomp ciepła stawia pod znakiem zapytania realizację celów klimatycznych i energetycznych UE na rok 2030.
Przyczyny
Przyczyną spadku sprzedaży pomp ciepła w Europie i kryzysu w sektorze jest opóźnienie ze strony Komisji Europejskiej w publikacji Planu Działania dla Pomp Ciepła, które zostało przełożone na czas po wyborach do Parlamentu Europejskiego. Decyzja ta została podjęta pomimo wcześniejszych zapewnień Komisji, iż Plan Działania zostanie opublikowany na początku 2024 roku, zaraz po finalizacji nowelizacji Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD). Mimo wyrażanych wcześniej intencji przyspieszenia wdrażania pomp ciepła i przypominania państwom członkowskim o potrzebie wyższych ambicji, Komisja Europejska nagle zahamowała te działania.
Opóźnienie to jest szczególnie dotkliwe, ponieważ po wyborach w miejsce obecnej Komisji wejdzie nowa, co może oznaczać jeszcze większą zwłokę w realizacji Planu Działania. Decyzja ta zaskoczyła sektor w ostatnich dniach roboczych roku, w którym sprzedaż pomp ciepła spadała, a branża apelowała o silne wsparcie polityczne poprzez ambitne cele i kompleksowy plan działania. Producenci, którzy zainwestowali ponad 7 miliardów euro w zdolności produkcyjne i szkolenie instalatorów, opierając się na kluczowej roli pomp ciepła określonej w Zielonym Ładzie, pakiecie Fit for 55°C, oraz w REPowerEU, zostali pozostawieni sami sobie.
Wpływ na rynek pracy i apel o stabilne wsparcie polityczne
Przemysł pomp ciepła w Europie został zmuszony do cięcia lub tymczasowego zamrażania 3000 miejsc pracy po tym, jak inwestycje w zdolności produkcyjne przewyższyły wzrost popytu. Producent pompy ciepła z Japonii, Daikin, zredukował 500 miejsc pracy w Belgii, a niemiecki producent Vaillant wprowadził 100 pracowników do programu „Kurzarbeit” (program skrócenia czasu pracy w okresach przestojów). Francuscy producenci pomp ciepła również odczuli skutki spadku popytu, wprowadzając pracowników na urlopy i zmniejszając operacje produkcyjne.
Przyszłość pompy ciepła w kontekście cen gazu i elektryczności
Atrakcyjność pomp ciepła zależy od różnicy cen między gazem ziemnym a energią elektryczną. Jednak ze względu na wyjątkowo niskie ceny gazu w Europie oraz wysokie obciążenia podatkowe energii elektrycznej, cena elektryczności jest czasami czterokrotnie wyższa niż cena gazu. Stabilne wsparcie polityczne i zapewnienie, iż cena energii elektrycznej będzie około dwa razy wyższa niż cena gazu, są najważniejsze dla zwiększenia popytu na pompy ciepła i wspierania dekarbonizacji sektora ogrzewania i chłodzenia.
Wygląda na to, iż Unia Europejska zaczyna gonić własny ogon w kwestii realizacji założonych przez siebie planów dekarbonizacji. Opóźnienie planu wsparcia pomp ciepła może sprawić, iż europejski, dość rozwinięty przemysł ogrzewnictwa straci impet i zacznie ulegać tańszej konkurencji z Chin. Nie można wykluczać ryzyka, iż rynek pomp ciepła spotka podobny los, co rynek podzespołów fotowoltaicznych. W tym przypadku, brak zdecydowanych działań w obliczu nieuczciwej konkrencji ze strony Chin, skutkuje wymieraniem sektora – w lutym 2024 roku jeden z największych producentów paneli PV zdecydował o przeniesieniu produkcji z Europy do USA. A wszystko to duchu zapewnień, iż do 20230 roku 40% paneli PV będzie pochodzić z państw UE.
