Sowińska: nowela przesuwająca system kaucyjny powinna przejść przez Sejm w przyszłym tygodniu

“(…) dzisiaj najważniejsze jest, aby ta ustawa (nowelizacja ustawy przesuwająca termin wejścia w życie systemu kaucyjnego – PAP) została przyjęta w tym roku, łącznie z podpisem prezydenta. Dlatego adekwatnie ten przyszły tydzień sejmowy jest ostatnim momentem, kiedy ta ustawa powinna przejść przez Sejm, a następnie trafić w tej ścieżce legislacyjnej do Senatu i potem do podpisu prezydenta” – poinformowała podczas czwartkowego spotkania z dziennikarzami wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska.

Termin uchwalenia nowelizacji najważniejszy dla przesunięcia terminu

Jednym z głównych celów projektowanej noweli jest przesunięcie startu systemu kaucji na 1 października 2025 r. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ma on ruszyć z początkiem nowego roku. Jak zwracała uwagę w zeszłym tygodniu minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, uchwalenie nowelizacji przed końcem roku jest kluczowe, aby system kaucyjny nie wystartował od stycznia, na co – jak mówiła już wcześniej – przedsiębiorcy nie są gotowi.

W czwartek wiceminister Sowińska podkreśliła, iż czas procedowania ustawy w Sejmie jest “naprawdę kluczowy”. “Jest to ważne, dlatego iż uruchomienie systemu w obecnym kształcie może doprowadzić do niemożliwych do odwrócenia błędów. Przedsiębiorcy oczekują od nas stabilnego i przewidywalnego otoczenia prawnego, tak żeby mogli realizować swoje obowiązki ustawowe” – oceniła Sowińska.

Wyjaśniła, iż w w tej chwili obowiązujących przepisach duża część rynku jest wykluczona z systemu kaucyjnego, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowego rozliczania opakowań i w konsekwencji również kaucji. Zaznaczyła, iż do uczestnictwa w systemie kaucyjnym nie jest zobowiązana np. branża HoReCa (sektor hotelarski i gastronomiczny).

Nowy termin kompromisem

Przesunięcie startu systemu kaucyjnego na 1 października 2025 r. wiceminister nazwała “kompromisem”. “Są strony, które nie mogą się doczekać tego systemu kaucyjnego i postulują jak najszybsze wdrożenie, ale jest też strona, która chciałaby opóźnienia tego startu systemu. Jest to trudny kompromis, natomiast chciałabym bardzo prosić o uszanowanie go” – powiedziała wiceminister klimatu.

Odpowiadając na pytania dziennikarzy Sowińska poinformowała, iż do projektu noweli ustawy procedowanego w tej chwili w Sejmie mogą zostać dodane jedynie mniejsze poprawki, które nie zmienią “charakteru ustawy”, ponieważ jest ona w tej chwili w procesie notyfikacji. Dodała, iż zgłoszenie notyfikacyjne zostało wysłane do Unii Europejskiej 20 września br. i obowiązuje do 20 grudnia.

Drobne zmiany niewykluczone

Wiceminister zaznaczyła też, iż w przyszłym roku resort klimatu nie zamierza ponownie nowelizować ustawy o systemie kaucyjnym, a przynajmniej “nie w jakimś istotnym kształcie”. Zastrzegła jednak, iż nie wyklucza konieczności wprowadzenia drobnych zmian, które mogą okazać się niezbędne w związku z pracami nad rozszerzoną odpowiedzialnością producentów (ROP).

Chodzi o regulacje, które zakładają, iż wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ponoszą odpowiedzialność finansową, a także organizacyjną związaną ze zbiórką produktów w całym cyklu ich życia, także kiedy stają się odpadami. “My w tej chwili prowadzimy konsultacje wewnętrzne, m.in. międzyresortowe, jak ten system ma wyglądać. (…) chcemy się już skoncentrować konkretnie na przepisach prawa” – zaznaczyła. Jej zdaniem są szanse na to, żeby odpowiednie przepisy dotyczące ROP zostały przygotowane w przyszłym roku.

Pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy przesuwającego start systemu kaucyjnego odbyło się w Sejmie 7 listopada br. Dzień później projekt został skierowany do prac w podkomisji, której najbliższe posiedzenie zaplanowano na 19 listopada. Sejm wyznaczył też termin przedstawienia sprawozdania komisji gospodarki oraz środowiska do 3 grudnia br.

Co w projekcie?

Poza przesunięciem terminu wejścia w życie systemu kaucyjnego, projekt noweli wprowadza szereg innych zmian. Zakłada m.in., iż w każdej gminie w Polsce będzie musiał funkcjonować co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu kaucyjnego. Innym rozwiązaniem, który znalazł się w projekcie jest stworzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli pobierania jej w całym łańcuchu dystrybucji. Ma to przyczynić się do uszczelnienia systemu i zapewnienia monitorowania przepływów kaucji. Projekt wyłącza też z systemu kaucyjnego zbiórkę opakowań po mleku i produktach mlecznych.

Celem systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 mkw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System docelowo ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra.

Rozszerzona odpowiedzialność producentów polega tym, iż to wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ponoszą odpowiedzialność finansową, a także organizacyjną związaną ze zbiórką produktów w całym cyklu ich życia, także kiedy stają się odpadami.