1 rok temu
9 marca 2023 roku Komisja Europejska wydała Komunikat wdrażający Tymczasowe kryzysowe i przejściowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki po agresji Rosji wobec Ukrainy.
Przewidują one również pomoc inwestycyjną (zbliżoną do pomocy regionalnej) dla dużych oraz małych i średnich przedsiębiorców produkcyjnych. Obejmie ona sektory gospodarki zeroemisyjnej, w tym producentów baterii, paneli słonecznych, pomp ciepła, technologii wodorowych, produkcji kluczowych komponentów, czy surowców krytycznych.
Pomoc jest możliwa zarówno dla dużych firm, jak i sektora MŚP – najważniejszy jest zakres planowanych działań. Przedsiębiorcy mogą liczyć na pomoc publiczną w wysokości od 15% do choćby 55% kosztów, która nie zmniejsza się w miarę wielkości inwestycji.
Z czego wynikają tak duże zmiany?
Głównym celem jest zwiększenie konkurencyjności państw UE w walce o tzw. gigainwestycje z Ameryką Północną (i odpowiedź na tzw. IRA) oraz z narzędziami wsparcia oferowanymi na innych kontynentach. Bez nadzwyczajnych aktów prawnych Unia Europejska nie zatrzyma najważniejszych gałęzi przemysłu.
Zmiany te wpisują się szerzej w „Green Deal Industrial Plan”, który ma zwiększyć konkurencyjność europejskiego przemysłu neutralnego emisyjnie i wesprzeć szybką transformację w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu – uwzględniając też ogromny wzrost cen energii w związku z wojną w Ukrainie.
Ramy środków pomocy mocno akcentują potrzebę wsparcia systemów niezbędnych do przejścia na przemysł o zerowej emisji netto i inwestowania w OZE. W szczególności systemów przyspieszających wdrażanie energii ze źródeł odnawialnych i magazynowania energii oraz systemów dekarbonizacji przemysłowych procesów produkcyjnych. Przewidziana jest nie tylko pomoc inwestycyjna, ale także operacyjna. Państwa członkowskie UE mogą jej udzielać do 31 grudnia 2025 r.
Pomoc dla sektorów kluczowych dla gospodarki zeroemisyjnej
Europejskie ramy pomocy wprowadzają nowe środki pomocy (również do 31 grudnia 2025 r.) dla dalszego przyspieszenia inwestycji w sektorach kluczowych do przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto. Chodzi o produkcję:
- urządzeń istotnych dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto – baterii, paneli słonecznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła, elektrolizerów – oraz do wychwytywania i składowania dwutlenku węgla (CCUS) lub
- istotnych dla produkcji kluczowych komponentów przeznaczonych do bezpośredniego użytku jako materiał do produkcji urządzeń określonych wyżej i używanych głównie w tym celu lub
- produkcję lub odzysk pokrewnych surowców krytycznych niezbędnych do produkcji urządzeń i kluczowych komponentów określonych powyżej.
Dla takich inwestycji wsparcie ma wynieść 15% kosztów (ale nie więcej niż 150 mln EUR). Co interesujące ramy tymczasowe nie wykluczają żadnego obszaru, na którym inwestycja miałaby zostać zrealizowana – to istotna przewaga wobec pomocy regionalnej.
Wsparcie odnoszone jest do całości kosztów kwalifikowanych i nie maleje po 50 mln EUR (a w tej chwili po zmianach w GBER – 55 mln EUR), ani po 100 mln EUR (po zmianach w GBER – 110 mln EUR).
Dodatkowo może zostać podniesione:
- dla obszarów „c” do 20% (max 200 mln EUR),
- dla obszarów „a” do 35% (max. 350 mln EUR),
- w przypadku zwolnień podatkowych o dodatkowe 5%,
- dla małych przedsiębiorstw o dodatkowe 20%,
- dla średnich przedsiębiorstw o dodatkowe 10%.
To pokazuje, iż przy inwestycjach na określonym poziomie, pomoc na podstawie ram tymczasowych może być dużo atrakcyjniejsza niż pomoc regionalna. Szczególnie, iż mieszcząc się we wskazanych pułapach, nie jest wymagana indywidualna notyfikacja do KE, czego przy analogicznych wartościach pomocy na podstawie GBER nie udałoby się uniknąć.
Pomoc będzie udzielana na bazie programów pomocy (notyfikowanych KE) i szacunkowych budżetów.
Wsparcie Komisji Europejskich dla inwestycji zagrożonych odpływem do państw trzecich
Istotna nowość dotyczy inwestycji w sektorach strategicznych, gdy istnieje realne ryzyko przekierowania inwestycji poza Europę. W takich sytuacjach państwa członkowskie mogą przeznaczyć kwotę wsparcia, jaką beneficjent mógłby otrzymać na równoważną inwestycję w alternatywnej lokalizacji (tzw. „pomoc równoważąca”) albo kwotę wymaganą do zachęcenia przedsiębiorstwa, aby zlokalizowało inwestycję w EOG (tzw. „luka w finansowaniu”) – w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa.
Ramy nie przewidują maksymalnej kwoty udzielanej pomocy. Odnoszą się jedynie do mechanizmów jej wyliczenia. Będzie to więc różna kwota – w zależności od inwestycji, rentowności grupy etc.
Taka inwestycja wymaga indywidualnej notyfikacji do KE oraz:
- musi być zrealizowana na obszarze „c” lub „a” (poza wyjątkowymi projektami realizowanymi na terenie kilku państw EOG),
- beneficjent powinien stosować technologię produkcyjną, która jest najnowocześniejsza pod względem emisji do środowiska,
- pomoc nie może spowodować przeniesienia inwestycji pomiędzy państwami członkowskimi.
Wydaje się, iż dla ogromnych inwestycji zagrożonych faktycznym odpływem do państw trzecich, będzie to bardzo kusząca alternatywa. Przepisy budzą wciąż wątpliwości interpretacyjne (przykładowo: nie tak łatwo porównać potencjalną wartość pomocy operacyjnej w kraju trzecim z ofertą pomocy inwestycyjnej w EOG), jednak idea tego przepisu wskazuje wyraźnie, iż celem jest stworzenie realnej przeciwwagi dla ofert państw trzecich.
W przypadku pytań lub wątpliwości związanych z programem pomocy publicznej KE, zachęcamy do kontaktu z naszym zespołem OW State aid.
