Rozbudowa polderu Żelazna. Wielka inwestycja ma mocniej chronić przed powodzią

Choć polder Żelazna spełnił swoją funkcję podczas powodzi we wrześniu 2024 r., to jego rozbudowa wciąż pozostaje jedną ze strategicznych inwestycji w regionie. Stąd też szczegóły drugiego etapu prac były wyczekiwane. Podczas poniedziałkowej wizyty ministra infrastruktury podano, iż przetarg wystartuje jeszcze w tym tygodniu, a prace zamkną się w dwóch latach.

Polder Żelazna powstał jeszcze przed II wojną światową. Zajmował powierzchnię około 200 hektarów i był w stanie pomieścić około 1,7 mln metrów sześciennych wody. Powodzie z minionych dekad pokazały jednak, iż to nie wystarczy. Stąd decyzja o rozbudowie. Dzięki niej polder, w pierwszym etapie, polder zwiększył powierzchnię do 400 hektarów, a jego pojemność wzrosła do 3,8 mln metrów sześciennych wody.

Rozbudowa polderu Żelazna – ruszy wielka inwestycja

– Oficjalnie mówimy dziś o realizacji drugiego etapu polderu Żelazna. To wielka inwestycja – mówił Przemysław Koperski, wiceminister infrastruktury.

– Dziś rano z dyrektorem gliwickich Wód Polskich i samorządowcami spotkaliśmy się na zbiorniku Racibórz Dolny, który w pełni może osiągnąć swoje parametry tylko z polderem Żelazna. Po rozbudowie zwiększy się on pojemność do 9,7 mln metrów sześciennych. Dzięki temu wszystkie miejscowości położone poniżej zyskają na bezpieczeństwie. A ryzyko wystąpienia powodzi, radykalnie się zmniejszy – dodał podkreślając dobrą współpracę rządu i samorządu.

Co obejmą prace?

Drugi etap prac będzie polegał na modernizacji 4 kilometrów wału znajdującego się bezpośrednio przy Odrze.

– Wał będzie podniesiony ok. 2 metrów i doszczelniony, a także zahumusowany. Pojawią się nowe nachylenia skarp i ścieżka na korpusie wału – wyliczał Marcin Jarzyński, dyrektor gliwickich Wód Polskich odpowiedzialnych za inwestycję.

Zmienią się także parametry wału: będzie to trzecia klasa budowli hydrotechnicznej, a dokładnie budowla jazowa wpustowa umożliwiająca pełną sterowalność tego polderu.

– Pojawi się też 200 metrowy przewał, który będzie umożliwiał jego uruchamianie w sposób samoczynny w przypadku wysokiej wody – mówił.

Do tego powstaną drogi serwisowe i przepusty wałowe.

Dyrektor Jarzyński przypominał, iż podczas powodzi we wrześniu 2024 polder fizycznie się nie napełnił. Zabrakło kilku centymetrów.

– Po rozbudowie powierzchnia się nie zmieni, to wciąż 400 hektarów – mówił. – Za to wzrośnie pojemność: z 3,8 mln m sześc. do 9,7 mln m sześc. I to znacznie poprawi bezpieczeństwo powodziowe. Bowiem ta tzw. resztówka fali powodziowej, która zostaje po ścięciu jej przez zbiornik w Raciborzu, idąca w kierunku Opola, zostanie złapana właśnie przez polder Żelazna – tłumaczył.

To z kolei oznacza zabezpieczenie przed zalaniem obwodnicy, oczyszczalni i ulicy Partyzanckiej w Opolu. – Drugi etap rozbudowy polderu oznacza, iż nie ma niebezpieczeństwa, iż ta woda wyjdzie z międzywala i się rozleje. Dlatego, iż „złapie ją” polder. Mamy wtedy praktycznie ok. 10 milionów metrów sześciennych wody mniej, która idzie w kierunku Wrocławia.

Wicewojewoda opolski, Sławomir Gradzik, podkreślał, iż po zakończeniu prac bezpieczniej poczują się nie tylko mieszkańcy Opola, Dobrzenia Wielkiego i gminy Dąbrowa.

Z kolei prezydent Opola, Arkadiusz Wiśniewski, przypominał, iż przebudowa polderu Żelazna trwa od lat.

– Rozmawialiśmy o tej budowie jeszcze w czasach, gdy byłem zastępcą poprzedniego prezydenta. A w 2015 r. miasto zaczynało przygotowanie dokumentacji. Dziś jest podstawą do budowy polderu – cieszył się.

Prezydent przypomniał również, iż pokłosiem inwestycji w Opolu jest powstanie ok. 30 km ścieżek rowerowych.

Rozbudowa polder Żelazna. 80 proc. daje Unia

Wiceminister zapowiedział w Opolu ogłoszenie przetargu w ciągu kilku dni.

– Odbędzie się on w procedurze unijnej, spodziewamy się dość dużego zainteresowania – mówi dyrektor Wód Polskich.

– Nie przewidujemy też niespodzianek technicznych. Dlatego, iż ta inwestycja nie jest zbyt skomplikowana pod względem hydrotechnicznym, więc planujemy zakończyć ją w ciągu 24 miesięcy.

Inwestycja łącznie będzie kosztować blisko 200 mln zł. W pierwszym etapie pochłonęła 130 mln zł. Natomiast 64 mln zł, przeznaczone na drugi etap pochodzą w 80 proc. z Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (inaczej FEnIKS) na lata 2021-2027. A a pozostałe 20 proc. – z budżetu państwa.

Tak się już zmienił polder Żelazna

Przypomnijmy. Pierwszy etap realizacji inwestycji gliwickie Wody Polskie ukończyły w 2023 r. Wówczas Wody Polskie zwiększyły bezpieczeństwo mieszkańców Opola, gminy Dąbrowa i pobliskich miejscowości.

Kluczowe punkty prac obejmowały:

• dwukrotne powiększenie pojemności polderu;
• budowę i rozbudowę niemal 12 km wałów przeciwpowodziowych;
• modernizację przepompowni.

Przedsięwzięcie zrealizowano dzięki współpracy Wód Polskich i samorządu terytorialnego, przy wsparciu środków europejskich.

Przebudowa polderu pozwoliła na:

• bezpieczeństwo bezpośrednie dla min. 4000 mieszkańców;
• większa pojemność polderu: 400 ha (zamiast 200 ha);
• zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej ludności i mienia na terenie województwa opolskiego
• niezawodność infrastruktury;
• nowe obwałowania i rozbudowane istniejące wały – 11,7 km obwałowań wraz z przesłonami bentonitowo-cementowymi;
• stworzenie przestrzeni rekreacyjnej dla mieszkańców – blisko 30 km ścieżek i dróg serwisowych dla rowerzystów, rolkarzy, biegaczy, spacerowiczów itp.;
• likwidację nielegalnego składowiska odpadów;
• ochronę oczyszczalni ścieków, obwodnicy miasta, stadionu miejskiego.

***