1 godzina temu
W polskich domach trwa rewolucja, która dotknie absolutnie wszystkich bez wyjątku. Do 2031 roku każde gospodarstwo domowe otrzyma nowy licznik energii elektrycznej, który zmieni sposób, w jaki płacimy za prąd. Ponad 7 milionów urządzeń już działa, a niektórzy użytkownicy zgłaszają oszczędności sięgające choćby kilkuset złotych rocznie. Ale co dokładnie się zmienia i czy każdy naprawdę na tym skorzysta?
Fot. Shutterstock
Kiedy przyjdą do Twojego domu?
Spółki energetyczne pracują według ścisłego harmonogramu, który jest rozłożony na kilka etapów. Do końca 2025 roku inteligentne liczniki powinny mieć już 35 procent gospodarstw domowych, do 2027 roku ta liczba wzrośnie do 65 procent, a do końca 2028 roku aż 80 procent smerfów będzie korzystać z nowych urządzeń. Ostateczny termin wyznaczono na 4 lipca 2031 roku – wtedy każdy dom w Polsce będzie wyposażony w licznik zdalnego odczytu.
Tempo wymiany różni się znacząco między poszczególnymi operatorami. Bezapelacyjnym liderem jest Energa-Operator, która na koniec 2024 roku zainstalowała już ponad 3 miliony liczników, obejmując zdalnym odczytem aż 88 procent swoich klientów. To oznacza, iż ta spółka zakończy wymianę już w 2026 roku, prawie pięć lat przed ostatecznym terminem. Pozostali operatorzy również przyspieszają działania – PGE Dystrybucja wymieniła do listopada 2024 roku około 1,9 miliona urządzeń, osiągając 33 procent swoich odbiorców, Tauron Dystrybucja zainstalował około 1,5 miliona liczników u 26 procent klientów, a Stoen Operator w Warszawie ma już 350 tysięcy urządzeń, co stanowi 30 procent stołecznej sieci.
Mieszkańcy będą informowani o planowanej wymianie z kilkutygodniowym wyprzedzeniem poprzez informacje na klatkach schodowych lub w skrzynkach pocztowych. Warto pamiętać, iż monterzy posiadają imienne identyfikatory, a ich dane można zweryfikować pod numerem infolinii danego operatora.
Ile kosztuje i jak długo trwa wymiana?
Dla zdecydowanej większości odbiorców wymiana jest całkowicie darmowa i odbywa się według harmonogramu ustalonego przez operatora. Cały koszt programu szacowany jest na około 9 miliardów złotych, ale zostanie pokryty przez firmy energetyczne. Te wydatki są uwzględniane w taryfach zatwierdzanych przez Urząd Regulacji Energetyki, co oznacza rozłożenie kosztów na wszystkich użytkowników sieci w dłuższym okresie.
Istnieje jednak możliwość przyspieszenia wymiany na własne życzenie – robią tak najczęściej firmy, którym zależy na zamontowaniu inteligentnych liczników ze względu na możliwość rozplanowania pracy tak, aby płacić mniejsze rachunki. Montaż wcześniej wiąże się z opłatą. Spółki stosują podobne stawki wahające się od 300 do 400 złotych. Warto jednak wiedzieć, iż liczba takich wymian na życzenie jest ograniczona.
Sam proces wymiany jest stosunkowo szybki i mało uciążliwy. Standardowa wymiana trwa od 15 do 40 minut i wymaga jedynie krótkiego wyłączenia prądu w mieszkaniu lub budynku. Monter przed przystąpieniem do pracy zapisuje stan starego licznika, instaluje nowe urządzenie w tym samym miejscu, odnotowuje stan początkowy i zakłada plomby. Po zakończeniu wymiany właściciel otrzymuje dokumenty potwierdzające montaż oraz stany obu urządzeń.
Problem może się pojawić w starszych kamienicach i domach jednorodzinnych, gdzie liczniki często znajdują się wewnątrz mieszkań, a nie na klatkach schodowych czy na zewnątrz budynku. W takich przypadkach właściciele muszą udostępnić technikom dostęp do lokalu, co wymaga wcześniejszego ustalenia dogodnego terminu. jeżeli licznik znajduje się na zewnątrz budynku lub w ogólnodostępnej przestrzeni, obecność mieszkańca podczas wymiany nie jest wymagana, co znacznie ułatwia cały proces.
Warto podkreślić, iż wymiana licznika nie powoduje żadnych zmian w zawartej umowie z dostawcą energii i nie wymaga podpisywania aneksu ani nowej umowy. To istotna informacja dla tych, którzy obawiają się dodatkowych formalności czy ukrytych kosztów.
Co nowego wnoszą inteligentne liczniki?
Nowoczesne urządzenia to znacznie więcej niż tylko zamienniki starych liczników. Przede wszystkim umożliwiają zdalny odczyt danych pomiarowych bez konieczności wizyt inkasenta w domu, co eliminuje niedogodności związane z ustalaniem terminów odczytu. Dane z licznika są automatycznie przekazywane do operatora raz na dobę, dzięki czemu rachunki są zawsze oparte na rzeczywistym zużyciu, a nie na szacunkach czy prognozach.
Inteligentne liczniki umożliwiają również pomiar energii w dwóch kierunkach, co jest najważniejsze dla prosumentów posiadających panele fotowoltaiczne. Mierzą one zarówno ilość energii pobieranej z sieci, jak i wprowadzanej do niej, co pozwala na precyzyjne rozliczenia produkcji własnej energii. Dodatkowo liczniki automatycznie przekazują informacje o przerwach w zasilaniu do operatora, co przyspiesza reakcję na awarie i zakłócenia w sieci.
Ważną funkcjonalnością jest możliwość zdalnej zmiany grupy taryfowej oraz zmiany sprzedawcy energii bez konieczności wizyty technika w domu. To oznacza, iż przejście na korzystniejszą taryfę może nastąpić niemal natychmiast, co daje użytkownikom większą elastyczność w zarządzaniu kosztami energii. W przyszłości, gdy rynek się rozwinie, odbiorcy będą mogli łatwiej korzystać z ofert konkurencyjnych sprzedawców i gwałtownie reagować na zmiany cen.
Jak sprawdzić swoje zużycie i realnie zaoszczędzić?
Prawdziwą rewolucją są aplikacje i portale internetowe oferowane przez operatorów, które dają dostęp do szczegółowych danych o zużyciu energii. Energa-Operator udostępnia klientom portal Mój Licznik, który pozwala analizować zużycie z dokładnością do 15 minut oraz porównywać pobór energii w różnych okresach – godzina, dzień, miesiąc czy rok. Podobne rozwiązania oferują pozostali operatorzy, dając użytkownikom narzędzia do świadomego gospodarowania energią.
Dzięki szczegółowym danym można łatwo zidentyfikować, które urządzenia zużywają najwięcej prądu i kiedy to się dzieje. Przykładowo, jeżeli zauważysz, iż pralka lub zmywarka znacząco podnoszą rachunki w godzinach szczytu, możesz przenieść ich pracę na nocne godziny, gdy energia jest tańsza. Analiza danych pozwala również wykryć urządzenia pobierające prąd w trybie czuwania, które mogą generować nieoczekiwane koszty przez całą dobę.
Według szacunków, świadome zarządzanie zużyciem energii przy pomocy danych z inteligentnego licznika może przynieść oszczędności rzędu kilkunastu procent rocznie. Dla przeciętnego gospodarstwa domowego, które wydaje na prąd około 2500-3000 złotych rocznie, oznacza to potencjalne oszczędności od 300 do choćby 500 złotych. Kluczem jest dopasowanie czasu włączania energochłonnych urządzeń do taryf, optymalizacja temperatury w lodówce i zamrażarce oraz eliminacja zbędnego zużycia energii przez urządzenia w trybie czuwania.
Taryfy dynamiczne – szansa czy pułapka?
Od sierpnia 2024 roku odbiorcy wyposażeni w inteligentne liczniki mogą korzystać z taryf dynamicznych, w których cena energii zmienia się w czasie rzeczywistym w zależności od sytuacji na rynku. To nowość na polskim rynku energii, która teoretycznie może przynieść dodatkowe oszczędności, ale wymaga świadomego podejścia.
Taryfy dynamiczne działają w ten sposób, iż cena energii jest niższa w godzinach, gdy ogólne zapotrzebowanie jest małe – najczęściej w nocy i wczesnych godzinach rannych. W godzinach szczytu, gdy wszyscy włączają klimatyzacje, piekarniki i inne urządzenia, cena wzrasta. Dla osób, które mogą elastycznie planować zużycie energii – ładować samochód elektryczny w nocy, uruchamiać pralkę o 23:00 czy używać podgrzewaczy wody w tańszych godzinach – taryfy dynamiczne mogą być bardzo opłacalne.
Jednak zainteresowanie takimi ofertami jest na razie niewielkie. Wielu odbiorców obawia się nieprzewidywalności kosztów i konieczności ciągłego monitorowania cen energii. Warto podkreślić, iż taryfy dynamiczne nie są obowiązkowe i każdy może pozostać przy tradycyjnym rozliczeniu ze stałymi stawkami. Dopiero gdy rynek dojrzeje i pojawią się bardziej przejrzyste oferty, ten model rozliczeń może stać się powszechniejszy.
Dlaczego Polska wymienia liczniki teraz?
Program wymiany liczników wynika z nowelizacji ustawy Prawo Energetyczne, która weszła w życie w 2021 roku. Regulacja ta implementuje dyrektywę unijną dotyczącą wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Inteligentne liczniki to element szerszej transformacji energetycznej, która ma poprawić efektywność całego systemu i zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii.
Wydajność pracy odnawialnych źródeł energii, takich jak panele fotowoltaiczne czy farmy wiatrowe, zależy od warunków pogodowych, co stanowi wyzwanie dla stabilności Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Liczniki zdalnego odczytu przekazują dane w czasie rzeczywistym, co pozwala operatorom lepiej planować pracę sieci i bilansować system – ilość energii wytwarzanej musi być równa energii zużywanej w danym momencie. To najważniejsze dla zachowania bezpiecznych parametrów przesyłanej energii.
Dodatkowym impulsem do działania jest rozwój prosumentów, czyli osób jednocześnie konsumujących i produkujących energię z własnych instalacji fotowoltaicznych. W Polsce przybywa takich instalacji w ekspresowym tempie, a precyzyjne monitorowanie nie tylko zużycia, ale także produkcji energii wymaga nowoczesnych urządzeń pomiarowych. Inteligentne liczniki ułatwiają rozliczenia z dostawcami prądu i pozwalają prosumentom lepiej planować, kiedy zużywać wyprodukowaną energię na własne potrzeby, a kiedy oddawać ją do sieci.
Co to oznacza dla Ciebie?
Wymiana liczników na inteligentne to proces nieunikniony i objęty obowiązkiem ustawowym, od którego nie można się uchylić. Odbiorcy energii nie mają możliwości odmowy instalacji, ale jednocześnie nie ponoszą z tego tytułu żadnych bezpośrednich kosztów. Po zakończeniu wymiany rachunki będą dokładniejsze, oparte na rzeczywistym zużyciu, a nie szacunkach, co wyeliminuje nieprzyjemne niespodzianki w postaci wyrównań.
Największą korzyścią jest jednak możliwość świadomego zarządzania zużyciem energii. Dostęp do szczegółowych danych pozwala zidentyfikować energochłonne urządzenia, dopasować czas ich użytkowania do tańszych taryf i ostatecznie obniżyć rachunki o kilkaset złotych rocznie. Dla rodzin z panelami fotowoltaicznymi inteligentne liczniki to także precyzyjne narzędzie do monitorowania produkcji i optymalizacji zużycia własnej energii.
W dłuższej perspektywie nowe liczniki to fundament dla bardziej elastycznego i ekologicznego systemu energetycznego. Precyzyjne dane o zużyciu pozwalają dostawcom lepiej dostosować produkcję do realnych potrzeb, co ogranicza straty energii i poprawia efektywność całego systemu. To także istotne w kontekście rosnącego udziału odnawialnych źródeł energii, które wymagają elastycznego zarządzania zasobami ze względu na zależność od warunków pogodowych.
Inteligentne liczniki otwierają też drzwi do przyszłościowych rozwiązań, takich jak inteligentne domy, gdzie urządzenia automatycznie dostosowują swoje działanie do taryf energetycznych i pory dnia. W połączeniu z systemami zarządzania energią można będzie programować włączanie urządzeń AGD w godzinach, gdy cena energii jest najniższa, co dodatkowo obniży koszty bez wysiłku ze strony użytkownika.
