Projekt nowelizacji prawa taryfowego w wykazie prac legislacyjnych rządu

W ramach zmian proponowanych przez rząd, postulowany jest m.in. częściowy powrót do uregulowań obowiązujących przed wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę oraz zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. poz. 2180), co ma być odpowiedzią na postulaty strony samorządowej wskazującej podczas wcześniejszych konsultacji, iż tego rodzaju prawne rozwiązanie zapewnić ma adekwatną elastyczność i szybkość rozpatrywanych wniosków.

Gminy w roli regulatorów

Jeśli projekt wejdzie w życie, to zatwierdzanie taryf odbywać się będzie w ramach jednoinstancyjnego postępowania przed radą gminy, bez konieczności stosowania sformalizowanych instrumentów prawnych stosowanych w ramach procedury administracyjnej. Oznacza to zamiar wprowadzenia regulacji zmierzających do uelastycznienia oraz ulepszenia procesu zatwierdzania taryf za wodę i ścieki, w szczególności ponownego włączenia organu gminy w ten proces.

Kluczową zmianą obowiązującej regulacji jest ponowne przypisanie radzie gminy wyłącznej kompetencji do zatwierdzania taryf za wodę i ścieki. Zatwierdzeniu w drodze uchwały rady gminy będą więc podlegały taryfy rozumiane jako zestawienie ogłoszonych publicznie cen i stawek opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków oraz warunki ich stosowania, z wyłączeniem taryf zmienianych w związku ze zmianą stawki podatku od towarów i usług.

Zakłada się też przypisanie radzie gminy uprawnienia do wprowadzenia na terenie gminy progresywnych taryf w granicach określonych w ustawie. W tym celu konieczne jest zapewnienie uzyskania odpowiednich informacji na temat zużycia wody od przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w celu ustalenia zasadności wprowadzenia progresywnych taryf.

Zmiany kompetencji PGW WP

Procedowany projekt nowelizacji zakłada też przypisanie Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie (PGW WP), kompetencji do ingerencji w proces zatwierdzania taryf jedynie w następujących przypadkach:

– obligatoryjnie: w przypadku zmiany o ponad 15 % planowanej taryfy względem poprzednio obowiązujących średnich taryf z okresu 3 lat dla danego przedsiębiorstwa (wniosek o zatwierdzenie taryfy będzie ostatecznie zatwierdzany przez radę gminy);

– fakultatywnie: (uzyskiwanie opinii) w przypadku zakładanych zmian w niższej wysokości niż 15%, o ile rada gminy uzna, iż uzyskanie opinii jest potrzebne dla zapewnienie odpowiedniej ochrony społeczności lokalnej przed nadmiernymi zmianami cen.

Tym samym, zgodnie z intencjami RM, zapewniona ma zostać ustawowa ochrona interesów odbiorców usług przed nieuzasadnioną zmianą cen usług wodociągowo-kanalizacyjnych przez procedurę obowiązkowego uzyskiwania stanowiska od PGW Wody Polskie w przypadku wystąpienia zagrożenia ustalenia stawek opłat na znacznie wyższym poziomie niż średni.

Powrót do zasad sprzed 2017 roku

Podstawowy tryb procedury zatwierdzania taryf za wodę i ścieki ma być natomiast oparty na rozwiązaniach prawnych obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę oraz zbiorowym odprowadzaniu ścieków, jednakże proponuje się w tym trybie modyfikacje pozwalające zachować sprawdzone, merytoryczne rozwiązania.

Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne będzie inicjowało procedurę przekazując wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) wniosek o zatwierdzenie taryfy wraz z projektem taryfy oraz uzasadnieniem we właściwym terminie przed dniem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy.

Uprawnienia władz samorządowych

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) dokona formalnego sprawdzenia projektu taryfy pod względem zgodności z przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2023 r. poz. 537 z późn. zm.) oraz przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2023 r. poz. 1478 z późn. zm.) i w tym zakresie opracuje rekomendacje dla rady gminy.

Przed podjęciem decyzji przez radę gminy w zależności od wysokości zakładanych zmian cen przewidzianych w taryfach będzie odpowiednio obowiązek lub uprawnienie rady gminy do wystąpienia odpowiednio o uzgodnienie albo opinie do organu regulacyjnego.

Rada gminy podejmie uchwałę o zatwierdzeniu taryf, we właściwym terminie od dnia złożenia wniosku, albo o odmowie zatwierdzenia taryfy. Uchwała rady gminy zatwierdzająca taryfę wejdzie w życie po upływie odpowiedniego okresu od dnia jej ogłoszenia. Taryfy zatwierdzone w drodze uchwały rady gminy będą przede wszystkim ogłaszane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w Biuletynie Informacji Publicznej adekwatnej gminy.

Jeżeli natomiast rada gminy nie podejmie uchwały w ustawowym terminie od dnia otrzymania wniosku o ich zatwierdzanie, taryfy zweryfikowane przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) wejdą w życie – bez ich zatwierdzenia.

15% próg podwyżek stawek

W przypadku gdy konkretny projekt taryfy zakładać będzie zmianę cen i stawek opłat nowej taryfy dotyczącej odprowadzania ścieków lub zaopatrzenia w wodę o ponad 15 % planowanej taryfy względem poprzednio obowiązujących średnich taryf z okresu 3 lat dla danego przedsiębiorstwa, wówczas obligatoryjnie wymagane będzie uzyskanie stanowiska organu regulacyjnego (uzgodnienia), w zakresie zatwierdzenia taryfy.

W przypadku zmiany taryfy w wysokości niższej niż 15% rada gminy będzie mogła wystąpić o opinie dotyczącą taryfy do organu regulacyjnego w określonym terminie od dnia wpływu wniosku o zatwierdzenie taryfy jednak będzie to uprawnienie rady gminy a nie jej obowiązek.

Kary dla PGW WP

Przewiduje się także możliwość nakładania kar pieniężnych na organ regulacyjny za opóźnienia w wydaniu stanowiska do projektu taryfy. Przedmiotowe rozwiązanie pozwoli zapewnić odpowiednią ochronę społeczności lokalnej przed nieuzasadnionymi zmianami cen usług wodociągowo-kanalizacyjnych na podstawie merytorycznych przesłanek. Stanowisko wyrażone przez PGW Wody Polskie będzie stanowić dodatkową przesłankę, która pozwoli radzie gminy podjąć odpowiednie rozstrzygnięcie w zakresie zatwierdzenia taryfy.

Zmiana cen za wodę lub ścieki wyższa o 15% niż średnia cena dostaw wody i odbioru ścieków będzie wymagał odpowiedniej analizy także przez organ regulacyjny.

PGW Wody Polskie będą analizować projekt taryfy wraz z uzasadnieniem pod względem zgodności z przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, a także zmiany warunków ekonomicznych wykonywania przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne działalności gospodarczej, w tym marżę zysku, oraz weryfikować koszty związane ze świadczeniem usług, pod względem celowości ich ponoszenia.

Dodatkowo zostanie zniesiona opłata za zatwierdzenie taryfy, co pozwoli ograniczyć koszty przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych.

Zgodnie z informacją opublikowaną w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Smerfów RP, projekt ma zostać przyjęty w I kwartale 2025 roku.