Program Czyste Powietrze 2025 na nowych zasadach

31 marca 2025 r. ruszyła nowa edycja programu Czyste Powietrze, oferująca wyższe wsparcie dla osób zagrożonych ubóstwem energetycznym, uproszczone procedury i budżet zasilony 10 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego. Reforma obiecuje przejrzyste zasady, wzmocnienie roli gmin jako operatorów i dostosowanie poziomu dofinansowania do standardów energetycznych budynków.

Najważniejsze zmiany w programie

Nowa odsłona programu wprowadza kilka istotnych modyfikacji:

• Obowiązek potwierdzenia standardu energetycznego budynku przed rozpoczęciem inwestycji i po jej zakończeniu;
• Wyższe progi dochodowe kwalifikujące do podwyższonego i najwyższego poziomu dofinansowania;
• Dotacje uzależnione od dochodów oraz zapotrzebowania energetycznego budynku;
• Racjonalizację wydatków poprzez ustalenie maksymalnych kwot dotacji dla różnych rodzajów kosztów kwalifikowanych, w tym limitów jednostkowych na m² powierzchni ocieplenia;
• Bezpłatne wsparcie operatora na każdym etapie – od decyzji o inwestycji po jej rozliczenie.

Trzy poziomy dofinansowania

Program oferuje wsparcie na trzech poziomach, z zależności od sytuacji finansowej wnioskodawców i ubóstwa energetycznego:

• Podstawowa dotacja: do 40 proc. kosztów kwalifikowanych netto (bez VAT) dla osób o rocznym dochodzie nieprzekraczającym 135 000 zł;
• Podwyższona dotacja: do 70 proc. kosztów netto przy średnim miesięcznym dochodzie do 2 250 zł na osobę w gospodarstwach wieloosobowych lub 3 150 zł w jednoosobowych. Roczny przychód z działalności gospodarczej wnioskodawcy lub małżonka nie może przekroczyć 40-krotności minimalnego wynagrodzenia;
• Najwyższe dofinansowanie: do 100 proc. kosztów netto dla osób o średnim miesięcznym dochodzie do 1 300 zł na osobę (gospodarstwa wieloosobowe) lub 1 800 zł (jednoosobowe), a także dla beneficjentów z prawem do zasiłku stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego opiekuńczego. Roczny przychód z działalności gospodarczej ograniczony do 12-krotności minimalnego wynagrodzenia. Ten poziom dotyczy osób ubogich energetycznie, czyli właścicieli budynków o zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania powyżej 140 kWh/m² rocznie.

Wymagana dokumentacja i jej dofinansowanie

Przed rozpoczęciem inwestycji konieczne jest wykonanie audytu energetycznego wraz z dokumentem je potwierdzającym. Po zakończeniu prac należy przedstawić świadectwo charakterystyki energetycznej. Oba dokumenty przygotowuje osoba wpisana do rejestru Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Koszty ich sporządzenia mogą zostać dofinansowane kwotą do 1 600 zł w ramach programu.

zdj. Sebastian Grochowicz / Unsplash

Proces składania wniosków

Wnioski należy składać w formie elektronicznej, przy czym sposób ich złożenia uzależniony jest od wybranego poziomu wsparcia:

• Przy prefinansowaniu i najwyższym dofinansowaniu obowiązkowa jest kooperacja z operatorem;
• Przy podwyższonej dotacji bez prefinansowania wsparcie operatora jest opcjonalne;
• W pozostałych przypadkach wniosek można złożyć samodzielnie przez stronę gov.pl, w urzędzie gminy lub w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW).

Na co można otrzymać dofinansowanie?

Dofinansowanie obejmuje:

• Wymianę pozaklasowego kotła na paliwo stałe na nowoczesne źródło ciepła, np. pompę ciepła, kocioł zgazowujący lub na pellet (zgodnie z listą ZUM).
• Termomodernizację, w tym ocieplenie przegród, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, bram garażowych oraz instalację wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

Lista ZUM (zielonych urządzeń i materiałów) jest obowiązkowa przy wyborze źródeł ciepła i służy jako bezpłatne narzędzie ułatwiające dobór kwalifikujących się produktów.

Po uzyskaniu dofinansowania można rozpocząć inwestycję zgodną z audytem energetycznym, dokumentowaną fakturami. VAT nie podlega refundacji. Dotacja wypłacana jest jednorazowo lub w maksymalnie trzech transzach. Więcej informacji na temat programu znajduje się na stronie czystepowietrze.gov.pl.

Czyste powietrze a ekosystemy wodne

Choć temat jakości powietrza najczęściej rozpatrywany jest w kontekście zdrowia ludzi i zmiany klimatu, ma on również istotne znaczenie dla zasobów wodnych – zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Wskazuje się na szereg mechanizmów, przez które czyste powietrze wpływa pozytywnie na stan wód:

• Mniej kwaśnych opadów – zanieczyszczenia powietrza, takie jak dwutlenek siarki (SO₂) i tlenki azotu (NOₓ), wchodzą w reakcje z parą wodną, prowadząc do powstawania kwaśnych deszczy. Te z kolei zakwaszają zbiorniki wodne i glebę, zaburzając równowagę ekosystemów wodnych i prowadząc m.in. do spadku różnorodności biologicznej;
• Mniejsze zanieczyszczenie opadów atmosferycznych – czyste powietrze oznacza niższą zawartość metali ciężkich, pyłów zawieszonych (PM) i innych toksycznych związków w deszczu, co ogranicza wtórne skażenie wód powierzchniowych i infiltrację zanieczyszczeń do wód gruntowych i podziemnych;
• Ograniczenie eutrofizacji – tlenki azotu dostarczane z atmosfery mogą powodować wzbogacanie wód w azotany, przyczyniając się do eutrofizacji. Jej skutkiem są zakwity glonów, deficyt tlenowy i obumieranie organizmów wodnych;
• Wzajemne powiązania w obiegu materii – jakość powietrza i wody pozostaje w ścisłej zależności w ramach zintegrowanego obiegu pierwiastków i związków chemicznych w środowisku. Dlatego poprawa stanu atmosfery wspiera stabilność i odporność zarówno ekosystemów wodnych, jak i lądowych;
• Wpływ na jakość wody przeznaczonej do spożycia – mniejsza emisja zanieczyszczeń do atmosfery oznacza niższe obciążenie dla zakładów uzdatniania wody, co przekłada się na niższe koszty oczyszczania, większe bezpieczeństwo sanitarne i ochronę naszego zdrowia.

źródło: informacja prasowa NFOŚiGW