2 tygodni temu
W dniu 25 marca 2025 r. w Brukseli odbyła się inauguracja kampanii informacyjnej Akwakultura w Unii Europejskiej: z pasją dla Was, a jej celem było zwiększenie świadomości społecznej i zrozumienia wartości, które wnosi akwakultura do UE, w szczególności w grupie wiekowej 25-45 lat. W niniejszym artykule przedstawimy najważniejsze informacje dotyczące rozpoczętej kampanii oraz napiszemy o tym, jak wygląda produkcja akwakultury w UE oraz jakie jest jej znaczenie.
Akwakultura w UE
Podczas inauguracji kampanii informacyjnej Akwakultura w Unii Europejskiej: z pasją dla Was odbył się panel dyskusyjny na temat znaczenia akwakultury w UE. W czasie spotkania głos zabierali: komisarz UE ds. morskich i rybołówstwa Costas Kadis oraz krajowi ambasadorzy akwakultury z Niemiec, Grecji, Francji i Polski.
W wygłoszonym przemówieniu komisarz UE ds. morskich i rybołówstwa Costas Kadis podkreślił, iż sektory rybołówstwa i akwakultury UE są niezbędne do zapewnienia stabilnego i zrównoważonego zaopatrzenia w pożywne jedzenie milionów ludzi. Globalny popyt na owoce morza stale rośnie, a UE przez cały czas importuje 70 proc. spożywanych owoców morza. Dlatego też niezwykle ważne jest, aby UE chroniła ekosystemy morskie i zabezpieczała przyszłość przemysłu rybnego, aby sprostać potrzebom obywateli UE i konsumentom.
Komisarz Costas Kadis przypomniał również, iż w dniu 19 lutego 2025 r. Komisja Europejska opublikowała Wizję rolnictwa i żywności, która ma na celu stworzenie do 2040 r. prężnie rozwijającego się, konkurencyjnego i sprawiedliwego sektora rolno-spożywczego. Wskazano w niej istotną rolę sektorów rybołówstwa i akwakultury w łańcuchu żywnościowym. W opinii Costasa Kadisa skuteczne zarządzanie rybołówstwem i zrównoważona akwakultura muszą być najważniejsze dla transformacji naszych systemów żywnościowych. Poprzez wspieranie zrównoważonych praktyk połowowych możemy chronić najważniejsze źródło białka, wzmacniając szerszy łańcuch dostaw żywności w UE i przyczyniając się do zwiększenia odporności naszych systemów żywnościowych w obliczu zmiany klimatu i innych globalnych wyzwań.
W inauguracji kampanii udział wziął również wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Jacek Czerniak, który podkreślił, iż posiadanie silnego sektora akwakultury, który w większym stopniu zaspokajałby potrzeby UE, powinno być rzeczywistym priorytetem wspólnoty, ale także Polski i innych państw członkowskich, które mają potencjał i zasoby, aby rozwijać tę branżę. Silny sektor akwakultury to swoista cegiełka budująca wielowymiarowe bezpieczeństwo UE. W Polsce gospodarstwa akwakultury to w większości małe, rodzinne przedsiębiorstwa. Przynoszą one poczucie przynależności lokalnej i bezpieczeństwo ekonomiczne pracownikom.
Produkcja akwakultury w UE
W latach 1990-2020 produkcja akwakultury na całym świecie znacznie wzrosła, natomiast we wszystkich państwach członkowskich utrzymywała się na stabilnym poziomie około 1,2 mln ton. W 2020 r. wartość produkcji akwakultury w UE wyniosła 3,9 mld euro. Pod względem wagowym 50 proc. tej liczby stanowiły produkty rybne, a 49 – skorupiaki i mięczaki. Unijni producenci akwakultury skupiają się głównie na czterech gatunkach – omułkach (30 proc. całkowitego wolumenu), pstrągu (17 proc.), ostrygach (9 proc.) i bogarze (8 proc.). Inne ważne gatunki hodowlane w UE to karp, labraks i tuńczyk błękitnopłetwy.
W 2020 r. głównymi producentami sektora akwakultury wśród państw członkowskich były Hiszpania (24 proc.), Francja (21 proc.), Grecja (11 proc.) i Włochy (10 proc.), które łącznie odpowiadały za około 67 proc. produkcji akwakultury. Jednak pod względem wielkości produkcji pierwsze miejsce zajmowała Francja (22 proc.), za którą plasowały się Hiszpania (15 proc.), Grecja (15 proc.) i Włochy (9 proc.). W Hiszpanii, we Francji i we Włoszech przeważały mięczaki dwuskorupowe (omułki, ostrygi i małże), natomiast Grecja dostarczała głównie labraksa i bogara. O globalnej produkcji ryb i owoców morza, która w 2022 r. osiągnęła rekordowy poziom, można przeczytać w jednym z poprzednich artykułów: Produkcja ryb i owoców morza na rekordowym poziomie – najnowszy raport FAO
Produkcja akwakultury w Polsce i jej znaczenie
Celem akwakultury jest zapewnienie zrównoważonej produkcji żywności oraz ochrona dzikich populacji organizmów wodnych. Produkcja gatunków ryb słodkowodnych w Polsce prowadzona jest w ramach chowu i hodowli (akwakultura) w stawach i innych urządzeniach technicznych (np. stawy przepływowe, stawy o wodzie stojącej, obiekty zamknięte i półotwarte, obiekty wylęgarnicze) oraz w naturalnych śródlądowych wodach powierzchniowych i zbiornikach zaporowych (m.in. rybactwo jeziorowe, rzeczne). Stawy rybne zasilane są wodą powierzchniową stanowiącą własność państwa, więc warunkiem prowadzenia tego typu działalności jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
Działalność akwakultury odgrywa istotną rolę w systemie racjonalnego zarządzania zasobami środowiska wodnego, w szczególności w kontekście ochrony różnorodności biologicznej, zachowania unikatowych walorów przyrodniczych obszarów rybackich oraz zaspokajania potrzeb społeczeństwa związanych z wypoczynkiem. Dlatego kluczowym wyzwaniem jest dalszy rozwój tego sektora z wykorzystaniem jego historyczno-kulturowego wymiaru, np. przez rozwój gastronomii, turystyki i rekreacji związanych z rybactwem.
Dominującymi gatunkami ryb przeznaczonymi do konsumpcji w krajowej akwakulturze są karp i pstrąg tęczowy. Duże znaczenie gospodarcze mają ryby produkowane w polikulturach z karpiem, m.in. tołpyga biała i pstra, gatunki karasia, amur biały, lin, sum europejski oraz szczupak i sandacz. Wśród ryb łososiowatych odnotowuje się znaczące ilości palii (pstrąga alpejskiego).
