Powietrzna pompa ciepła split czy monoblok – porównanie

Sprawdź bezpłatnie oferty na pompę ciepła

W Polsce największym zainteresowaniem cieszą się powietrzne pompy ciepła

Pompy ciepła to najbardziej efektywne i ekologiczne rozwiązanie, jakie możemy zastosować do ogrzewania i chłodzenia budynków oraz przygotowywania ciepłej wody użytkowej. W Polsce w ogólnym rozrachunku, stanowią niemal co trzecie sprzedane urządzenie grzewcze. Zgodnie z optymistycznymi prognozami, do 2030 roku liczba zainstalowanych w kraju pomp ciepła ma wynieść ok. 2,08 mln sztuk. Decydując się właśnie na ten rodzaj urządzenia grzewczego możemy wybierać spośród szerokiej oferty pomp ciepła powietrznych, gruntowych, czy wodnych.

Jak wynika z analiz Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, szczególnie w obszarach miejskich i podmiejskich, są one technologią pierwszego wyboru. Przy czym trend ten będzie pogłębiał się w związku ze zmianami wynikającymi z wymagań tzw. warunków technicznych 2021, które będą mogą spełnić dwa systemy grzewcze: pompy ciepła w połączeniu z panelami fotowoltaicznymi i kotły na biomasę. W budownictwie jednorodzinnym największym zainteresowaniem cieszą się zwłaszcza powietrzne pompy ciepła, które niezależnie od pory roku, czerpią darmową i dostępną w nieograniczonej ilości energię słoneczną, zgromadzoną w powietrzu atmosferycznym. Tylko w 2022 roku sprzedano ich 188.200 sztuk sztuk, co stanowiło wzrost o 137 proc. w stosunku do wyniku z 2021 roku.

W przeciwieństwie do gruntowych pomp ciepła są one łatwe w montażu i nie wymagają dodatkowych nakładów związanych z wykonaniem wymiennika gruntowego. Ponadto istotną przyczyną wzrostu sprzedaży tego rodzaju pomp ciepła jest:

• coraz większa atrakcyjność i dostępność;
• coraz mniejsze koszty związane z ich zakupem, ceny pomp ciepła są choćby kilkukrotnie niższe niż jeszcze kilka lat temu;
• możliwość uzyskania dodatkowego wsparcia finansowego w ramach różnych form dofinansowania do pompy ciepła oraz obowiązującej ulgi termomodernizacyjnej;
• rewolucja technologiczna, która pozwoliła m.in. znacznie podnieść ich współczynnik COP;
• efektywna praca, która pozwala na znaczne obniżenie kosztów ogrzewania i chłodzenia pomieszczeń oraz podgrzewania c.w.u;
• coraz cieplejszy klimat, w którym zimy stają się łagodne, co stwarza doskonałe warunki dla pracy tych urządzeń, których moc i efektywność są wówczas najwyższe.

Sprawdź bezpłatnie oferty na pompę ciepła

Powietrzne pompy ciepła występują w dwóch wariantach – monoblok i split

Decydując się jednak na zakup powietrznej pompy ciepła (w czym pomóc może nasz ranking najpopularniejszych i najlepszych modeli), stajemy przed dylematem, który jej wariant sprawdzi się u nas najlepiej – monoblok czy split? Warto tu od razu podkreślić, iż to jedna i ta sama powietrzna pompa ciepła. Oba bowiem wymienione systemy pracują na tej samej zasadzie, wykorzystując podczas wytwarzania ciepła prawa termodynamiki (czyli sprężanie i rozprężanie tzw. gazu chłodniczego, który w czasie wymienionych procesów wytwarza ciepło lub chłód). Różnica w ich przypadku tkwi jednak w konstrukcji jednostek, co przekłada się nie tylko na parametry pracy i komfort użytkowania, ale również na kwestie związane z samym montażem tego urządzenia. Spróbujemy zatem omówić te różnice oraz porównać wady i zalety obu tych rozwiązań.

Pompa ciepła monoblok

Każda pompa ciepła składa się m.in. z takich elementów, jak: sprężarka, wentylator parownik, zawór rozprężny, pompa obiegowa oraz skraplacz. W pompie ciepła powietrze-woda typu monoblok wszystkie one zamknięte są w jednym module połączonym z instalacją orurowaniem. Wyróżnia się dwa rodzaje tej jednosegmentowej powietrznej pompa ciepła:

• monoblok wewnętrzny (stosowany rzadziej), jest jedną z prostszych instalacji, w której zarówno woda jak i zasobnik na wodę montowane są wewnątrz budynku. W tym wariancie pompy ciepła, strumień powietrza zaciąganego i następnie wyrzucanego po schłodzeniu prowadzony jest swoimi kanałami od zewnątrz i na zewnątrz. Niezbędne jest zatem wykonanie w pomieszczeniu otworów dla wyprowadzenia kanałów powietrznych. Montaż monobloku wewnątrz budynku, chroni jego poszczególne elementy konstrukcyjne przed czynnikami atmosferycznymi, jednak wiąże się z większym hałasem w jego środku;
• monoblok zewnętrzny – jest najczęściej kupowanym wariantem pompy ciepła monoblok. Urządzenie to, jak zresztą wskazuje sama nazwa, montowane jest na zewnątrz domu (przy ścianie domu lub na ogrodzeniu). Eliminuje to oczywiście ryzyko większego szumu w budynku, wymaga jednak zabezpieczenia przed zamarzaniem wody (np. w sytuacji przerw w dostawie energii elektrycznej). Natomiast sam zasobnik wody montowany jest w środku budynku i dzięki dwóch rur łączony jest z głównym modułem.

Pompy ciepła typu monoblok, stanowiące jeden hermetyczny moduł, są w całości produkowane i montowane w fabryce. Dotyczy to również całości połączeń instalacji wewnątrz pompy zawierających gaz chłodniczy. Oznacza to, iż w czasie produkcji, układ termodynamiczny zostaje napełniony gazem chłodniczym, a następnie szczelnie zamknięty. Po czym przechodzi on bardzo dokładne testy na szczelność, która jest przecież jednym z kluczowych elementów pomp ciepła. Jakiekolwiek bowiem rozszczelnienie układu (podobnie jak w układach klimatyzacji) będzie powodować ubytek gazu chłodniczego i brak możliwości jej prawidłowej pracy.

Jak ponadto wskazują instalatorzy, wykonanie całego układu chłodniczego w fabryce, w praktyce przekłada się na szybki montaż obarczony niewielkim ryzykiem komplikacji. Z ich doświadczenia wynika bowiem, iż mniej błędów da się zrobić po stronie wodnej, niż po stronie chłodniczej. W związku z tym, to właśnie w przypadku pomp ciepła typu monoblok jest większe prawdopodobieństwo, iż instalacja będzie pracowała dłuższy czas. Co więcej, wskazują oni również na kolejne korzyści, które wynikają chociażby z przepisów zawartych w tzw. ustawie F-Gazowej. Otóż inwestycja w pompę ciepła monoblok zwalnia właściciela z obowiązku jej rejestracji w Centralnym Rejestrze Operatorów (CRO) i tym samym wykonywania corocznych i dość drogich kontroli szczelności.

Zalety pomp ciepła typu monoblok:

prosta instalacja – dzięki jednemu modułowi, w którym znajduje się cały układ chłodniczy (wyprowadzone są z niej tylko rury dystrybuujące ciepło do budynku) jej montaż jest prosty i nie stwarza problemów;
są one z reguły dużo cichsze od pomp ciepła typu split (są one zaizolowane termicznie i akustycznie);
szczelność, wszystkie połączenia instalacji znajdujące się wewnątrz pompy wykonywane są w fabryce;
brak konieczności posiadania uprawnień F-gazowych i dodatkowych narzędzi niezbędnych do jej montażu, co znacząco zmniejsza koszty całej inwestycji;
zwarta zabudowa, dzięki której osiągają one nieznacznie wyższą sprawność grzewczą w porównaniu do pomp ciepła typu split;
brak konieczności wykonywania corocznych, drogich kontroli szczelności (koszt takiego przeglądu zależy od zakresu prac, czyli od skomplikowania modelu pompy i wynosi od 500 do 800 zł netto).

Wady pomp ciepła typu monoblok:

wyższa cena tych urządzeń w porównaniu z pompami ciepła typu split (stoi za tym masywna, dobrze zaizolowana konstrukcja wydłużająca ich żywotność);
straty ciepła – dzieje się tak gdy inwestor zdecyduje się na monoblok zewnętrzny;
w polskich warunkach wymagane jest zabezpieczenie przewodów wodnych przenoszących ciepło do domu przed zamarznięciem, gdy podczas mrozów dojdzie do zatrzymania pracy pompy (może wynikać to np. z przerwy w dopływie energii elektrycznej). Najczęstszym rozwiązaniem jest wówczas napełnianie obiegu pompy roztworem glikolu i montaż między nią, a instalacją c.o. dodatkowego wymiennika (spada jednak COP pompy ciepła) lub też wykonanie połączenia hydraulicznego dzięki preizolowanych rur wodnych (które należy ułożyć ok. 20 cm poniżej miejscowej głębokości zamarzania).

Sprawdź bezpłatnie oferty na pompę ciepła

Pompa ciepła split

Pompa ciepła typu split, cechuje się tym, że cały system składa się z dwóch modułów połączonych ze sobą rurami chłodniczymi stanowiącymi część układu termodynamicznego. Wyróżnia się:

• jednostkę zewnętrzną, która zawiera wszystko, co powoduje hałas, a więc sprężarkę, wentylator, parownik, oraz zawór rozprężny. Zachodzi w niej większość procesów związanych z transportem oraz wytwarzaniem ciepła;
• jednostkę wewnętrzną, która składa się ze skraplacza, pompy obiegowej c.o., elektrycznego podgrzewacza wspomagającego oraz elementów zabezpieczających.

Obydwa moduły – zewnętrzny i wewnętrzny, muszą być ze sobą połączone cienkimi rurkami stanowiącymi część układu termodynamicznego. Urządzenie wymaga przy tym miejsca na wykonanie jednostki wewnętrznej, zewnętrznej i połączenia freonowego. Co istotne, im większa jest odległość między jednostkami, tym trudniejszy montaż i mniejsza sprawność urządzenia. Optymalna długość takiej instalacji to 3 – 10 m. Pozwala to na zachowanie nominalnej wydajności pompy ciepła split oraz eliminuje ewentualny hałas przepływu czynnika chłodniczego do hydroboxu. Warto tu jednak zauważyć, iż w przypadku niektórych urządzeń, jednostki mogą być oddalone od siebie o 25 metrów (np. pompa ciepła Vaillant aroTHERM Split), a choćby o 75 metrów (pompa ciepła Mitsubishi Zubadan) dzięki czemu łatwiej jest znaleźć dla nich odpowiednie miejsce.

Wszystkie połączenia wykonuje instalator na terenie budowy, dlatego też, zgodnie z Dyrektywą Unijną, montaż pompy ciepła typu split powierzyć trzeba firmom, posiadającym uprawnienia F-gazowe, które dysponują zarówno odpowiednim sprzętem, jak i dużym doświadczeniem w tej branży. przez cały czas wielu inwestorów nie zdaje sobie sprawy, iż pompy split o mocy powyżej 10 kW wymagają założenia tzw. karty produktu i regularnych kontroli szczelności, które musi wykonać certyfikowany instalator. Oczywiście trzeba w tym przypadku brać również pod uwagę to, iż każda instalacja chłodnicza wykonana na miejscu obciążana jest większym ryzykiem ludzkiego błędu.

Zalety pomp ciepła typu split:

mniejsze koszty początkowe inwestycji niż w przypadku pomp typu monoblok, co dla wielu przyszłych użytkowników ma duże znaczenie;
eliminacja źródła hałasu z budynku, dzięki temu, iż układ termodynamiczny rozbity jest na dwie części, to zarówno sprężarka, jak i wentylator parownika umieszczone są w module zewnętrznym. Jednostka zewnętrzna nie powinna być jednak instalowana pod oknami sypialni (nie mniej coraz więcej producentów może pochwalić się niską akustyką jednostki zewnętrznej, np. poprzez wyposażenie jej w standardzie w obudowy wyciszające i tłumiące drgania);
zerowe straty ciepła ponieważ przechodzi ono niemal bezpośrednio ze skraplacza do instalacji c.o. lub zasobnika ciepła;
w przypadku braku dostaw energii elektrycznej, układ nie ulegnie uszkodzeniu na skutek zamarznięcia przewodów.

Wady pomp ciepła typu split:

bardziej skomplikowany montaż, konieczne jest bowiem połączenie obu jednostek rurkami stanowiącymi część układu termodynamicznego. Może go przeprowadzić wyłącznie instalator posiadający uprawnienia do pracy z gazami chłodniczymi (uprawnienia F-gazowe);
ryzyko wystąpienia ludzkiego błędu, tak jak w przypadku każdej instalacji chłodniczej wykonanej na miejscu;
inwestor więcej zapłaci nie tylko za montaż pompy ciepła, ale również za coroczną kontrolę szczelności, którą przeprowadza się w urządzeniu typu split jeżeli waga czynnika chłodniczego przekracza 3 kg czynnika;
sprawność urządzenia uzależniona jest od odległości między modułami i sposobu przeprowadzenia rurek (im większa odległość jednostek i im więcej zagięć na rurkach tym jego mniejsza sprawność).

Pompa ciepła split czy monoblok – porównanie

Na pierwszy rzut oka, różnice pomiędzy oba wariantami pompy ciepła typu powietrze-woda, mogą wydawać się nieznaczące. W końcu zarówno pompy ciepła typu monoblok, jak i split pozwalają uzyskać podobne parametry czy też korzystają z układu chłodniczego. Działają na zbliżonej zasadzie, wykorzystując do ogrzewania ciepło, które jest nagromadzone w powietrzu. Wyróżnia je także wszechstronność, nie tylko mogą zasilać ogrzewanie podłogowe, jak i tradycyjne, ale również ogrzewać c.w.u. oraz chłodzić pomieszczenia. Ponadto do sprawnego funkcjonowania potrzebuje energii elektrycznej, którą dzięki połączeniu z fotowoltaiką mogą czerpać w najbardziej ekologiczny sposób, czyli z OZE. Aby zatem ułatwić sobie zadanie, zróbmy sobie krótkie porównanie pompy ciepła split i monoblok:

Rodzaj pompy powietrze-woda	Monoblok	Split
Konstrukcja	Pojedyncze urządzenie, które montuje się bezpośrednio w fabryce	Urządzenie składa się co najmniej z dwóch elementów: jednostki wewnętrznej oraz jednostki zewnętrznej
Wydajność	Na obecnym etapie rozwoju technologii pomp ciepła, nie ma wyraźnej różnicy w wydajnościach pomiędzy urządzeniem typu monoblok i split	Na obecnym etapie rozwoju technologii pomp ciepła, nie ma wyraźnej różnicy w wydajnościach pomiędzy urządzeniem typu monoblok i split
Kontrole szczelności układu chłodzącego	Nie wymaga regularnych kontroli	Nakład prac związanych z kontrolą ich szczelności, które musi wykonać certyfikowany instalator jest już znacznie większy
Straty przy przesyłaniu ciepła	Większe, urządzenie tego typu najczęściej montowane jest na zewnątrz	Mniejsze, ponieważ pompa split składa się z dwóch modułów, to nie ma w związku z tym strat ciepła podczas jego transportu do budynkuprzechodzi niemal bezpośrednio ze skraplacza do instalacji c.o. lub zasobnika ciepła
Moc akustyczna	W przypadku nowoczesnych i markowych urządzeń nie występują duże różnice w poziomie mocy akustycznej	W przypadku nowoczesnych i markowych urządzeń nie występują duże różnice w poziomie mocy akustycznej
Ryzyko zamarznięcia wody w wymienniku	Wodę w wymienniku trzeba zabezpieczyć przed zamarzaniem, na wypadek zaniku zasilania elektrycznego	Użytkownik pompy split nie musi martwić się o ryzyko zamarznięcia wody w wymienniku bowiem cała wodna instalacja hydrauliczna znajduje się wewnątrz budynku
GWP: współczynnik ocieplenia globalnego	Mniejszy (potrzeba mniej czynnika chłodniczego)	Znacznie większy. Z uwagi bowiem na fakt, iż pompy split są bardziej rozbudowane, wymagają także, aby układ chłodniczy wykorzystywał większą ilość czynnika chłodniczego.
Parownik	Większe odstępy między lamelami	Znacznie mniejsze odstępy między lamelami, co oznacza, iż pompa split szybciej zamarza
Dodatkowe narzędzia wymagane do montażu	Nie wymaga od instalatora posiadania dodatkowych narzędzi do montażu	Wymaga od instalatora dodatkowych narzędzi do montażu, takich jak np. pompa próżniowa, manometr, kielichownica, butla z reduktorem z azotem do prób szczelności
Cena	Wyższa	Z uwagi na nieco prostszy sposób produkcji oraz mniej kompleksową konstrukcję, ich koszt jest niższy (nawet o kilkanaście czy kilkadziesiąt procent)
Formalności	Nie wymaga od instalatora posiadania uprawnień F-gazowych. Nie wymaga również rejestracji (o czym Wspomina tzw. ustawa F-gazowa)	Wymagane są uprawnienia F-gazowe. Pompy ciepła split o mocy powyżej 10 kW wymagają założenia tzw. karty produktu
Design	Zarówno pompy ciepła monoblok, jak i split wyróżniają estetycznym, ponadczasowym designem, dzięki czemu pasują do każdego rodzaju budownictwa	Zarówno pompy ciepła monoblok, jak i split wyróżniają estetycznym, ponadczasowym designem, dzięki czemu pasują do każdego rodzaju budownictwa
Montaż	Znacznie łatwiejszy, ponieważ jest ona w całości produkowana i montowana w fabryce (wystarczy jedynie podłączyć układ c.o.)	Pompa typu split wymusza bardziej skomplikowany montaż (konieczność szczelnego połączenia obu modułów) przez specjalistę z uprawnieniami

Sprawdź bezpłatnie oferty na pompę ciepła

Pompa ciepła split czy monoblok – podsumowanie

Jak można zauważyć, oba rodzaje pomp ciepła typu powietrze – woda mają swoje zalety i wady. Oczywiście z punktu widzenia wydajności są one bardzo podobne bowiem producenci pomp ciepła oferują szeroką ofertę modeli o wysokim czy bardzo wysokim współczynniku COP. Co ważne, zarówno pompy ciepła monoblok, jak i split doskonale sprawdzą się w polskim klimacie, gdzie znajdą zastosowanie nie tylko w nowym, ale i modernizowanym budownictwie. Wiele z nich doskonale współpracuje z innymi komponentami, takimi jak chociażby panele fotowoltaiczne, kolektory słoneczne, rekuperacja, czy też z istniejącym już w domu jednorodzinnym urządzeniem grzewczym. Również jeżeli chodzi o generowanie hałasu, to w tej chwili można śmiało ogłosić remis między obydwoma typami pomp ciepła.

Za pompami ciepła typu split przemawia przede wszystkim ich atrakcyjna cena oraz przekonanie inwestorów, iż w razie braku dostaw prądu zimą, nie ulegną one uszkodzeniu na skutek zamarznięcia przewodów. Jednak, co warto zauważyć, w razie ewentualnego rozszczelnienia układu, koszty naprawy mogą być znaczące. Również w przeciwieństwie do pomp typu monoblok (które najczęściej instalowane są na zewnątrz budynków) przez co dochodzi do większych strat ciepła, pompy split nie mają już tego problemu, ponieważ składają się z dwóch jednostek, które eliminują takie ryzyko. Ponadto ciężko nie zgodzić się z argumentem przeciwników splitów, dotyczących kwestii formalnych. Ponieważ o ile pompa ciepła monoblok nie wymaga rejestracji w centralnym Rejestrze Operatorów o tyle inwestycja w pompą ciepła typu split już taki obowiązek nakłada (uzyskanie uprawnień to koszt ok. 1.000 zł). Dodatkowo, jej właściciel ma obowiązek przeprowadzania kontroli urządzenia, które muszą odbywać się każdego roku (koszt pojedynczego serwisu oscyluje w granicach 600 – 700 zł).

Z kolei pompy ciepła typu monoblok, są mniej problematyczne, jeżeli chodzi o kwestie związane z ich dokumentacją. Dodatkowo, pomimo wyższych kosztów zakupu, w późniejszym czasie generują spore oszczędności (inwestor nie musi chociażby ponosić dodatkowych kosztów związanych z corocznymi przeglądami wykonywanymi przez specjalistów z tzw. F-gazowymi uprawnieniami). Co więcej, dzięki temu, iż całe urządzenie jest wykonywane w fabryce montaż pomp typu monoblok jest szybszy, tańszy i obarczony mniejszym ryzykiem błędów instalatorskich (w gruncie rzeczy polega on na podłączeniu pompy ciepła do instalacji c.o.). Z uwagi jednak na to, iż monoblok najczęściej montowany jest na zewnątrz, to może dochodzić do większych strat ciepła podczas ogrzewania niż w przypadku pompy typu split.

W przypadku ostatecznej decyzji dotyczącej zakupu najbardziej odpowiedniego dla nas typu powietrznej pompy ciepła, dobrze jest wcześniej skorzystać z opinii specjalisty instalatora (zapraszamy do naszego rankingu najlepszych firm montujących pompy ciepła). Tylko bowiem doświadczony fachowiec najlepiej oceni zalety i wady obu rozwiązań z uwzględnieniem indywidualnych warunków danej instalacji, co pozwoli mu na dobranie najodpowiedniejszego modelu powietrznej pompy ciepła.