Skala zniszczeń i wzrost wartości ukraińskiego rynku
W wyniku rosyjskiej inwazji ukraińska infrastruktura energetyczna poniosła ogromne straty. PIE szacuje, iż wartość zniszczonych sieci przesyłowych i dystrybucyjnych przekracza 2,6 mld dolarów. Jednocześnie rosnąca liczba zamówień publicznych i potrzeba odbudowy sprawiają, iż ukraiński rynek elektroenergetyczny zyskał na wartości – w latach 2016-2023 jego wartość wzrosła trzykrotnie.
Według danych PIE, wartość zamówień publicznych w sektorze elektroenergetyki wzrosła w tym okresie z 93,9 mln euro do 299,1 mln euro rocznie. Ten dynamiczny rozwój tworzy przestrzeń dla zagranicznych firm, w tym polskich przedsiębiorstw, które mogą dostarczać zarówno usługi budowlane, jak i sprzęt techniczny.
Przewagi konkurencyjne polskich firm
Polski Instytut Ekonomiczny wskazuje, iż polskie przedsiębiorstwa mają istotne przewagi nad ukraińskimi firmami działającymi w sektorze budowy i odbudowy sieci elektroenergetycznych. Rentowność sprzedaży ukraińskich firm działających w sektorze operatorów sieci przesyłowych (OSP) i dystrybucyjnych (OSD) jest średnio o 35% wyższa niż w Polsce, ale polskie przedsiębiorstwa przewyższają ukraińskie podmioty w innych kluczowych wskaźnikach.
W obszarze robót budowlanych i usług technicznych rentowność sprzedaży polskich firm w 2022 roku była ponad sześciokrotnie wyższa niż w Ukrainie. Dodatkowo polskie przedsiębiorstwa wykazują:
- trzykrotnie wyższą rentowność kapitału własnego niż ukraińskie firmy,
- większą płynność finansową,
- niższy poziom zadłużenia – co trzecie analizowane przedsiębiorstwo ukraińskie było zagrożone utratą płynności, podczas gdy w Polsce sytuacja jest znacznie lepsza.
Jak podkreśla Kamil Lipiński, kierownik zespołu klimatu i energii PIE:
„Odbudowa Ukrainy i transformacja energetyczna regionu to szansa na rozwinięcie najbardziej perspektywicznych gałęzi polskiego sprzętu technicznego i robót budowlanych dla sieci elektroenergetycznych. Polskie firmy mają wyższą rentowność kapitału własnego, lepszą płynność i niższe zadłużenie, co daje im przewagę w tym sektorze.”
Eksport sprzętu technicznego jako pierwszy krok
PIE wskazuje, iż w krótkoterminowej perspektywie polskie firmy powinny skupić się na eksporcie sprzętu technicznego dla ukraińskich sieci elektroenergetycznych, ponieważ ten segment wiąże się z mniejszym ryzykiem operacyjnym i finansowym niż roboty budowlane.
W szczególności PIE rekomenduje identyfikację kluczowych polskich produktów, które mogłyby odpowiadać na potrzeby odbudowy ukraińskiej infrastruktury energetycznej, takich jak:
- liczniki energii,
- transformatory,
- systemy zarządzania siecią elektroenergetyczną.
Ich rozwój może być szansą dla polskiego przemysłu, który w kolejnych dekadach odegra kluczową rolę w transformacji energetycznej zarówno w Polsce, jak i w Europie.
Roboty budowlane i integracja rynku w dłuższej perspektywie
W średnim terminie priorytetem dla polskich firm powinno być zaangażowanie w odbudowę ukraińskich sieci elektroenergetycznych. Rosnąca liczba zamówień publicznych oraz konieczność odbudowy infrastruktury sprawiają, iż w najbliższych latach zapotrzebowanie na usługi budowlane będzie wysokie.
W długoterminowej perspektywie polskie firmy mogą również rozwijać swoją obecność jako dostawcy usług i partnerzy ukraińskich operatorów sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. PIE podkreśla jednak, iż konieczne będą reformy i stabilizacja rynku energetycznego w Ukrainie.
Eksperci zwracają uwagę, iż najważniejsze dla dalszej współpracy będzie stopniowe dostosowanie ukraińskiego rynku energii do unijnych standardów. Jak zauważa PIE, wojna zahamowała proces liberalizacji rynku prądu w Ukrainie. W dłuższym okresie Polska powinna dążyć do tego, by Kijów realizował zobowiązania w tym zakresie.
Ograniczenie ryzyka inwestycyjnego najważniejsze dla polskich firm
Mimo potencjalnych korzyści, działalność na ukraińskim rynku wiąże się z wysokim ryzykiem. PIE zaleca wprowadzenie mechanizmów publicznych, które mogłyby je ograniczyć, takich jak:
- preferencyjne warunki kredytów dla polskich firm inwestujących w Ukrainie,
- gwarancje bankowe dla projektów infrastrukturalnych,
- zachęty dla polskich eksporterów sprzętu technicznego.
