Niszczy morza i oceany. Trałowanie zagrożeniem dla ekosystemów [DANE]

Trałowanie dna morskiego nie bez powodu jest nazywane zbrodnią na morskim życiu. Przez ostatnie dekady zniszczyliśmy dzięki technologii tysiące kilometrów kwadratowych dna morskiego. Znacznie przetrzebiliśmy oceany.

• Około 1/4 światowych owoców morza, które pozyskujemy, pochodzi z trałowania dennego.
• Rocznie trałowanie uwalnia do atmosfery od 340 do 370 mln ton CO₂.
• To więcej niż roczna emisja ze spalania paliwa całej światowej floty rybackiej składającej się z około 4 mln statków.
• Również Morze Bałtyckie jest narażone na tą formę pozyskiwania ryb.

Czym jest trałowanie?

Wyobraźmy sobie, iż na Ziemię przybywają kosmici – tak, jak w znanych hollywoodzkich filmach. dzięki swoich potężnych, kosmicznych maszyn dewastują powierzchnię Ziemi. Niszczą pola, zrywają glebę, wyrywają drzewa, dewastują całe połacie lasów. W wyniku tego giną wszystkie lub prawie wszystkie zwierzęta. Niszczone są też domy, w których mieszkają ludzie. Krajobraz jest całkowicie zrujnowany. To byłaby hekatomba.

Okazuje się, iż to my jesteśmy tymi kosmitami. Nie rujnujemy całych połaci lądów, choć oczywiście spustoszenia są. Robimy to jednak z dnem morskim. Nie widzimy tego, kiedy stoimy nad morzem, ale tak się dzieje. Głęboko pod wodą dno jest zniszczone.

Zamiast statków kosmicznych – potężne trawlery, dorównujące rozmiarami okrętom wojennym. To taka większa wersja kutra rybackiego.

Uproszony schemat pokazujący, jak wygląda łowienie ryb dzięki trałowania dennego. Źródło

Dawno temu statki rybackie były małe – drewniana łódź z kilkumetrową siecią. Do takiej łodzi mogło wejść 10-12 osób. W średniowieczu statki rybackie były kilka większe. Mogły złowić co najwyżej kilka ton ryb. Dziś statki są z metalu, nie mają 10 m długości, a ponad 100 m. Posiadają kilka pokładów, na których znajduje się przetwórnia oraz wielkie zamrażarki. Na mostku zaś nie siedzi kapitan z fajką, a człowiek, który na monitorach widzi trójwymiarowy obraz dna morskiego. Radar z kolei pokazuje, gdzie znajduje się ławica ryb. Zamiast kilkumetrowej sieci, są choćby 30 kilometrowe liny z wielkimi sieciami, które mogłyby „złowić” samolot pasażerki. W taką sieć zwaną włokami dennymi łapią się setki ton ryb. Przy okazji niszczone jest dno morskie.

… także w Morzu Bałtyckim

Około 1/4 światowych owoców morza, które pozyskujemy, pochodzi z trałowania dennego. Parę lat temu pojawiły się badania, na podstawie których oszacowano, iż 14 proc. dna morskiego zostało zniszczone włokami dennymi. Na podstawie danych satelitarnych badacze wyliczyli, iż jest to powierzchnia 1,09 mln km². Badanie to obejmowało szelfy kontynentalne do głębokości 1 tys. metrów. Niektóre akweny, takie jak wody u wybrzeży Chile, są niemal nienaruszone. Są jednak takie miejsca, jak Morze Adriatyckie. Tam ponad 80 proc. dna naruszyły trawlery.

Mapa pokazująca obszar dna morskiego Morza Bałtyckiego objętego trałowaniem dennym oraz czas trałowania w ciągu roku. Dane za 2016 r. WWF Baltic Bottom Trawling Storymap

Także Morze Bałtyckie jest poddawane trałowaniu dennemu, co ilustruje powyższa mapa. Najwięcej przypadków trałowania ma miejsce na południu Bałtyku, głównie u polskich wybrzeży. Szacuje się, iż blisko 15 proc. powierzchni Morza Bałtyckiego poddano co najmniej jednorazowemu procesowi trałowania. To blisko 60 tys. km² dna tego akwenu. – Zbyt długo wielkie trawlery przemysłowe mogły wywozić z morza ogromne ilości szprota i śledzia. Trałowanie zbliżało się coraz bardziej do lądu, całkowicie wypierając zrównoważone rybołówstwo przybrzeżne na małą skalę. w tej chwili zasoby rybne znajdują się w bardzo krytycznej sytuacji – ekosystem Morza Bałtyckiego jest mocno zagrożony – alarmują na łamach dziennika Expressen.se Per Bolund i Märta Stenevi – rzecznicy szwedzkiej Partii Zielonych.

Kolejny problem to emisje dwutlenku węgla z osadów morskich

Teraz okazuje się, iż trałowanie dna morskiego ma jeszcze inną ciemną stronę. To emisje CO₂ do atmosfery. Bynajmniej nie chodzi tu o spalanie paliwa przez wielkie jednostki morskie, a o to, iż sam proces niszczenia dna powoduje emisje. Naukowcy twierdzą, iż trałowanie dna włokami dennymi narusza osady morskie, w których gromadzi się dwutlenek węgla. Uważa się, iż osady morskie są ostatecznym, długoterminowym magazynem węgla zaliczanym to tzw. długiego cyklu węglowego.

Szybki cykl węglowy, to np. pochłanianie CO₂ przez plankton morski czy roślinność. Długi cykl węglowy to np. proces tzw. wietrzenia skał czy też właśnie magazynowania CO₂ przez osady denne oceanów i mórz. Fizyczne zaburzenie dna morskiego, na przykład poprzez trałowanie, powoduje wyzwalanie się CO₂, który ostatecznie trafia do atmosfery.

Setki milionów ton CO2 trafia przez to do atmosfery

To dość nowe odkrycie, które pokazuje, iż mamy kolejny powód, by odejść od procederu trałowania dna, albo przynajmniej go ograniczyć. Dopiero niedawno odkryliśmy, iż trałowanie denne uwalnia również smugi węgla, które w przeciwnym razie byłyby bezpiecznie przechowywane przez tysiąclecia na dnie oceanu – powiedziała dr Trisha Atwood, ekolog morska z Uniwersytetu Stanowego Utah. Oczywiście naukowcy zbadali, jak dużo CO₂ może w ten sposób trafiać do atmosfery. Badania pokazują, iż w skali roku trałowanie uwalnia do atmosfery od 340 do 370 mln ton CO₂. To więcej niż roczna emisja ze spalania paliwa całej światowej floty rybackiej składającej się z około 4 mln statków. Gaz nie od razu dostaje się do atmosfery, ale ostatecznie trafia do niej w ciągu 7-9 lat.

– Nasze badanie jako pierwsze pokazuje, iż ponad połowa węgla uwalnianego podczas połowów włokiem dennym ostatecznie ucieka do atmosfery w postaci dwutlenku węgla w ciągu około 10 lat, przyczyniając się do globalnego ocieplenia – dodaje dr Atwood. Sytuację tę porównuje do niszczenia lasów. Jak wiemy, deforestacja oznacza, iż zniszczony las uwalnia do atmosfery CO₂. Tak samo jest z dnem morskim. Niszczymy je, więc mamy emisje węgla w postaci CO₂. Osad powstający podczas trałowania dennego unosi się w postaci ogromnych chmur, które można dostrzec z kosmosu dzięki satelitów. Na podstawie aktywności trawlerów, naukowcy wyliczyli, iż w latach 1996-2020, w wyniku niszczenia dna morskiego, do atmosfery trafiło już choćby 9,2 mld ton CO₂.

Część tych emisji powoduje zakwaszanie oceanów

– Zgodnie z obecną polityką klimatyczną, takie coś jak rynki emisji dwutlenku węgla (…) naprawdę działają w oparciu o emisje atmosferyczne – powiedziała Atwood, która jest główną autorką badania. – Gdyby ten CO₂ po prostu pozostał w wodzie, to z punktu widzenia polityki ludzie tak naprawdę nie przejmowaliby się (…) i nie moglibyśmy odpowiedzieć, czy powinni się tym przejmować, ponieważ nie mieliśmy tej liczby.

Tak więc mamy dodatkowe 0,37 gigatony CO₂, których nie powinno być, a jest.

Należy zwrócić też uwagę, iż te 370 mln ton CO₂, to 55-60 proc. tego, co wyzwala się z osadów dennych w trakcie trałowania. Pozostała część zostaje w wodzie. Co się dzieje z resztą CO₂? Ten gaz jest rozpuszczany w wodzie, co prowadzi do jej zakwaszania. Trałowanie stanowi więc dodatkowe źródło zakwaszania wód morskich, inaczej mówiąc – spadku pH wody morskiej. Kilka lat temu stwierdzono, iż proces spadku pH oceanów na Ziemi jest najszybszy od 300 mln lat.

Dobre i złe informacje

Naukowcy badający smugi CO₂ odkryli, iż szczególnie wysokie poziomy emisji miały miejsce w Morzu Wschodniochińskim, Grenlandzkim, Północnym… i Bałtyckim. A to i tak nie wszystko. Duża skala emisji występuje w wielu częściach świata, a liczby te mogą być jeszcze większe, niż to, co pokazują wyniki badań. – Zdecydowanie uważamy, iż nie doceniamy zasięgu globalnego połowu włokiem dennym, ponieważ nasz sposób śledzenia trawlerów dennych na potrzeby tego artykułu wykorzystuje bardzo szczególny rodzaj sygnału, którym nie dysponuje każda łódź – nazywa się to sygnałem AIS – zauważa Atwood. William Austin, przewodniczący Programu Globalnej Dekady Oceanicznej dla Błękitnego Węgla, powiedział, iż badanie podkreśla „potrzebę lepszego zrozumienia i ograniczenia potencjalnie znaczących emisji do atmosfery” z trałowania dennego. – Nie ma wątpliwości, iż zarówno ekosystemy, jak i magazyny węgla w osadach są podatne na te presje.

– w tej chwili kraje nie uwzględniają znacznych emisji dwutlenku węgla pochodzących z połowów włokami dennymi w swoich planach działań na rzecz klimatu” – powiedział dr Enric Sala, badacz-rezydent i dyrektor wykonawczy Pristine Seas w National Geographic. – Nasze badania jasno pokazują, iż rozwiązanie problemu tych i innych emisji oceanicznych ma najważniejsze znaczenie dla spowolnienia ocieplenia planety, a także przywrócenia życia morskiego.

Dobra wiadomość, jak dodaje dr Sala, jest taka, iż ​​ograniczenie emisji pochodzących z połowów włokiem dennym przyniesie natychmiastowe korzyści. Zła wiadomość jest taka, iż ​​opóźnienie działań gwarantuje, iż emisje z połowów włokiem będą przez cały czas uwalniane do atmosfery za dziesięć lat.

–

Zdjęcie tytułowe: Gema Alvarez Fernandez/Shutterstock