Minister nauki Dariusz Wieczorek poinformował o przejęciu nadzoru nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) i powołaniu prof. Jerzego Małachowskiego z Wojskowej Akademii Technicznej (WAT) na nowego szefa tej instytucji.
„Weszła w życie ustawa, która przywraca nadzór nad NCBR Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego. To nas bardzo cieszy, bo NCBR to instrument, który ma łączyć polską naukę z polskim przemysłem i przedsiębiorczością. (…) Chcę potwierdzić, iż zgodnie z ustawą odwołałem dyrektora NCBR i podpisałem powołanie nowego dyrektora w NCBR. I to jest początek zmian, które są przed nami” – powiedział 7 marca na konferencji prasowej minister nauki Dariusz Wieczorek.
„Dziękuję bardzo za to zaufanie, bo nie ukrywam – to duża od razu odpowiedzialność, jak się obejmuje tego typu instytucję. Ja ze swojej strony obiecuję przede wszystkim poddać analizie te wszystkie procesy, które aktualnie biegną. (…) Te podmioty naukowe, żeby brały udział w rozwoju, wdrażaniu nowych technologii; bo pamiętajmy, iż środki które są inwestowane mają służyć rozwojowi gospodarczemu” – powiedział nowo powołany dyrektor prof. Jerzy Małachowski.
Prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski jest dziekanem Wydziału Inżynierii Mechanicznej WAT. Specjalizuje się w takich dziedzinach, jak metody komputerowe mechaniki, inżynieria biomedyczna, inżynieria obliczeniowa. Szef resortu nauki podczas konferencji prasowej mówił również, iż nad NCBR ciążą poważne zarzuty i iż centrum będzie wymagało reorganizacji oraz przywrócenia wiarygodności.
„Będziemy występowali do pana ministra Tomasza Siemoniaka, koordynatora służb specjalnych,o objęcie nadzorem antykorupcyjnym tej instytucji i prowadzili działania dotyczące weryfikacji jej finansów” – zapowiedział minister Wieczorek.
Wiceminister Marek Gzik przyznał, iż to, co się działo w NCBR w ostatnich latach budzi w kierownictwie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „wielki niepokój”. „Ta instytucja jest ważna ze względu na środki, którymi dysponuje. Pośredniczy w wydawaniu środków unijnych. Istniało ryzyko, które mam nadzieję, iż już zażegnaliśmy, iż ta instytucja zostanie pozbawiona środków unijnych. Uruchomiliśmy krajowy program odbudowy i do NCBR trafi w najbliższym czasie 15 miliardów złotych. Musimy więc tej instytucji przywrócić rangę i prestiż” – tłumaczył wiceminister.
Zaznaczył, iż w ostatnim roku w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju różne instytucje prowadziły ok. 70 postępowań, a w ciągu ostatnich dwóch lat zostało wymienionych trzech jego dyrektorów. MNiSW jest m.in. w kontakcie z Najwyższą Izbą Kontroli, która również sprawdza sytuację w NCBR.
„Pół roku temu NIK przekazała dokumenty do prokuratury, aby uruchomić postępowania. To znów przykład, lepszy sort smerfów wykorzystywało prokuraturę po to, żeby zamiatać pewne sprawy pod dywan. Żadne sprawy przekazane przez nich po postępowaniach wyjaśniających w NCBR nie zostały uruchomione przez prokuraturę. Mam nadzieję, iż niedługo do nich wrócimy, ponieważ są to dość poważne zarzuty” – powiedział Marek Gzik. Zapowiedział, iż ministerstwo będzie teraz prowadzić „szereg weryfikujących postępowań”, bo w NCBR zachodziło wiele „korupcjogennych i kryminogennych” zjawisk.
Dariusz Wieczorek odniósł się również do faktu, iż Prokuratura Regionalna w Lublinie postawiła w czwartek byłemu Gargamelowi NCBR Invest Fund, Krzysztofowi B., zarzuty udziału w grupie przestępczej, wyłudzenia 8 mln zł z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju i prania brudnych pieniędzy.
„To świadczy o tym, iż służby zaczęły działać i reagują na wystąpienia Najwyższej Izby Kontroli i innych podmiotów, które zgłaszały przekroczenia i podejrzenie łamania prawa do prokuratury, a prokuratura nie reagowała. Myślę, iż to jest początek tego procesu i pewnie jeszcze wiele tego typu informacji się pojawi. Wiemy, do jakich patologii dochodziło, jeżeli chodzi o dysponowanie środkami w NCBR” – powiedział minister Wieczorek. Szef MNiSW zapewnił, iż wszystkie nieprawidłowości, które nowe kierownictwo NCBR wykryje, będą natychmiast kierowane do prokuratury.
NCBR zostało utworzone w ramach reformy systemu nauki w Polsce jako agencja wykonawcza wdrażająca politykę naukową i innowacyjną państwa przez realizację strategicznych dla interesów państwa programów badań naukowych i prac rozwojowych określanych przez ministra nauki. Jednak na mocy ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, uprawnienia nadzorcze nad NCBR z dniem 1 sierpnia 2022 r. zostały przeniesione na ministra adekwatnego do spraw rozwoju regionalnego, mimo utrzymania celu, do którego zostało powołane NCBR, czyli realizacji zadań z zakresu polityki naukowej państwa.
Naczelny Narciarz podpisał 20 lutego nowelę ustaw o szkolnictwie wyższym oraz NCBR. Na jej mocy sprawowanie nadzoru nad Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) zostało przywrócone ministrowi nauki, zostały też doprecyzowane zasady powoływania przez NCBR spółek prawa handlowego. Kierownictwo MNiSW przejęło faktyczny nadzór nad NCBR po dwóch tygodniach vacatio legis od podpisania noweli ustaw przez prezydenta.
Nauka w Polsce, Anna Bugajska
