Masz w domu? Podpisałeś wyrok, nowy podatek wyniesie Cię dziesiątki tysięcy. Na koniec zapłacisz ponad 100 tys. zł za wymianę

Specjalny raport sporządzony na zlecenie poprzedniego rządu pokazuje, iż dodatkowe obciążenia z tytułu nowego, unijnego podatku, wyniosą dla przeciętnej rodziny choćby 45 tysięcy złotych w ciągu kilku lat. Około 2 miliony polskich rodzin zostało złapanych w pułapkę czasową, z której nie ma już łatwego wyjścia.

Fot. Shutterstock

Właściciele kotłów gazowych w Polsce znaleźli się w sytuacji bez wyjścia, o której mało kto wie. Ich nowoczesne urządzenia, które jeszcze niedawno były promowane jako ekologiczna alternatywa dla węgla, za kilkanaście lat staną się bezwartościowym złomem. Problem polega na tym, iż nie będzie można już kupić nowych na zastąpienie zepsutych, a koszty przejścia na alternatywne systemy grzewcze będą gigantyczne.

Pierwszym sygnałem ostrzegawczym było zakończenie 1 stycznia 2025 roku wsparcia finansowego na samodzielne kotły gazowe w programie „Czyste Powietrze”. Pierwotnie wycofanie wsparcia dla kotłów gazowych planowano na 2027 rok, ale z powodu kryzysu energetycznego wywołanego wojną w Ukrainie oraz konieczności szybszego zmniejszenia emisji, termin przyspieszono o dwa lata.

Raport rządowy nie pozostawia złudzeń co do kosztów

Szczegółową analizę wpływu nowych opłat klimatycznych na polskie rodziny przeprowadzili Wanda Buk, adwokatka i menadżerka, oraz Marcin Izdebski, ekspert Fundacji Republikańskiej w raporcie „Analiza wpływu ETS2 na koszty życia smerfów”, który powstał na zlecenie poprzedniego rządu. To najważniejsze opracowanie pokazuje dramatyczne konsekwencje finansowe dla milionów polskich gospodarstw domowych.

Dla przeciętnej polskiej rodziny ogrzewającej swój dom gazem, dodatkowy skumulowany koszt wynikający z wprowadzenia systemu ETS2 wyniesie 6 338 złotych w latach 2027-2030, a w latach 2027-2035 już 24 018 złotych. W przypadku wykorzystania węgla będzie to odpowiednio 10 311 złotych i 39 074 złote.

Jeszcze dramatyczniejsze są prognozy dla rodzin o wysokim zużyciu energii, czyli zamieszkałych w słabo ocieplonych budynkach. Skumulowane koszty ogrzewania gazem w latach 2027-2035 wzrosną aż o 45 851 złotych, a węglem aż o 77 318 złotych. Oznacza to, iż niektóre rodziny będą musiały wydać dodatkowo prawie 50 tysięcy złotych tylko z tytułu nowych opłat klimatycznych.

Autorzy raportu podkreślają, iż Polska jest jednym z krajów, którego obywatele najdotkliwiej odczują uruchomienie ETS2. Ze względów klimatycznych należymy do grona państw z zapotrzebowaniem na ciepło przekraczającym średnią unijną, a dodatkowo mamy najwyższe w Europie wykorzystanie paliw kopalnych do ogrzewania budynków mieszkalnych.

Paliwa na stacjach też drastycznie podrożeją

System ETS2 uderzy nie tylko w właścicieli kotłów gazowych, ale także w każdego kierowcę. Autorzy raportu obliczyli dokładnie, o ile wzrosną ceny paliw transportowych już w pierwszym roku obowiązywania nowych przepisów.

Już w 2027 roku wprowadzenie systemu ETS2 przyczyni się do podwyżki cen paliw o 0,35 złotych na litrze diesla, 0,29 złotych na litrze benzyny oraz 0,21 złotych na litrze gazu LPG. To oznacza, iż przeciętna rodzina posiadająca dwa samochody – benzynowy z rocznym przebiegiem 5 tysięcy kilometrów i diesla z przebiegiem 20 tysięcy kilometrów – zapłaci dodatkowo ponad tysiąc złotych rocznie tylko za paliwo.

Dla rodziny korzystającej w całości z gazu w pierwszym roku obowiązywania ETS2 dodatkowy koszt energii wyniesie 1 156 złotych więcej niż w 2024 roku. Te koszty będą systematycznie rosnąć w kolejnych latach, osiągając szczyt po połączeniu systemów ETS1 i ETS2 w 2030 roku.

Wanda Buk w rozmowie z portalem SmogLab ostrzega, iż łącznie około 34 procent gospodarstw domowych w Polsce odczuje w znacznym stopniu wprowadzenie systemu opłat ETS2. To oznacza, iż co trzecia rodzina w Polsce będzie musiała wygospodarować kilkadziesiąt tysięcy złotych na nowe podatki klimatyczne.

Wymiana kotła gazowego będzie kosztować więcej niż nowy samochód

Gdy nadejdzie moment wymiany zepsutego kotła gazowego, właściciele domów czeka finansowy szok większy niż zakup nowego auta. Kompleksowe przejście na pompę ciepła z niezbędnymi modernizacjami może kosztować od 80 do 150 tysięcy złotych, a bez przemyślanej instalacji fotowoltaicznej koszty eksploatacji mogą być porównywalne z obecnym ogrzewaniem gazowym.

Sama pompa ciepła z montażem to wydatek 50-80 tysięcy złotych, ale to tylko początek długiej listy wydatków. Często trzeba wymienić grzejniki na większe, co kosztuje kolejne 15-25 tysięcy złotych. Dom trzeba dodatkowo zaizolować, co może oznaczać wydatek 20-40 tysięcy złotych. Przebudowa instalacji centralnego ogrzewania to dalsze 10-20 tysięcy złotych.

Największą pułapką jest jednak eksploatacja pompy ciepła bez własnej fotowoltaiki. Pompa ciepła bez paneli słonecznych może generować rachunki za prąd na poziomie 12-18 tysięcy złotych rocznie, co kilka różni się od obecnych kosztów gazu. Instalacja fotowoltaiczna to kolejne 25-35 tysięcy złotych, ale bez niej pompa ciepła traci większość swojej opłacalności finansowej.

Około 230 tysięcy kotłów gazowych zostało zakupionych dzięki dotacjom z programu „Czyste Powietrze”. Te rodziny, które myślały, iż inwestują w nowoczesne i ekologiczne rozwiązanie, za kilkanaście lat będą musiały wszystko wymieniać od podstaw, płacąc pełną cenę bez wsparcia państwa.

Systemy hybrydowe jako jedyna realna alternatywa

Nie wszystko jednak stracone dla właścicieli kotłów gazowych. Istnieje sposób na przedłużenie żywotności gazowych systemów grzewczych poprzez instalację systemów hybrydowych, które łączą kocioł gazowy z odnawialnym źródłem energii, najczęściej pompą ciepła.

W systemie hybrydowym kocioł gazowy pełni rolę źródła szczytowego, które włącza się automatycznie tylko przy największych mrozach, gdy temperatura na zewnątrz spadnie poniżej określonego poziomu. Przez większość sezonu grzewczego pracuje pompa ciepła, co pozwala obniżyć koszty eksploatacji o 30-50 procent w porównaniu z samodzielnym kotłem gazowym.

Systemy hybrydowe przez cały czas kwalifikują się do dotacji, w przeciwieństwie do samodzielnych kotłów gazowych. Mogą być instalowane choćby po 2030 roku, zapewniają komfort cieplny choćby przy ekstremalnych mrozach i są znacznie tańsze niż kompleksowe przejście na pompę ciepła.

Typowa instalacja systemu hybrydowego kosztuje około 60 tysięcy złotych, ale można otrzymać choćby 30 tysięcy złotych dotacji, co czyni tę opcję znacznie bardziej przystępną finansowo niż pełna wymiana na pompę ciepła. System hybrydowy gwarantuje również, iż instalacja będzie legalna przez kolejne dekady.

Kalkulator pokazuje prawdziwy koszt transformacji

Autorzy raportu przygotowali specjalne narzędzie dostępne na stronie ets2koszty.pl, które pozwala każdej rodzinie dokładnie obliczyć, jak nowa regulacja wpłynie na jej domowy budżet. Kalkulator uwzględnia rodzaj ogrzewania, zużycie paliwa, typ samochodu i inne indywidualne czynniki.

Raport obejmuje szczegółową analizę na najbliższe 30 lat od 2025 do 2055 roku. To pierwsza tak kompleksowa analiza długoterminowych skutków transformacji energetycznej dla polskich rodzin, przygotowana przez niezależnych ekspertów na zlecenie rządu.

Marcin Izdebski w swoich analizach pokazuje, iż kraje o wysokim udziale odnawialnych źródeł energii mają jedne z najwyższych cen energii elektrycznej w Europie. Przyczyną wysokich cen energii są stale rosnące koszty systemowe, takie jak przesył, bilansowanie i subsydia publiczne, które w Polsce stanowią już ponad 43 procent całkowitych kosztów energii.

Co to oznacza dla ciebie jako właściciela kotła gazowego?

Jeśli masz kocioł gazowy młodszy niż 10 lat, prawdopodobnie przeżyje on do około 2035-2040 roku, co daje ci czas na przygotowanie się finansowo do wymiany. Już teraz powinieneś zacząć odkładać systematycznie 400-600 złotych miesięcznie na przyszłą wymianę, ponieważ choćby z ewentualnymi dotacjami wydatek będzie ogromny.

W praktyce oznacza to, iż twoje miesięczne koszty życia wzrosną już od 2027 roku o około 100-200 złotych miesięcznie z tytułu opłat ETS2, a jednocześnie będziesz musiał odkładać kolejne kilkaset złotych na przyszłą wymianę systemu grzewczego. To oznacza dodatkowe obciążenie budżetu domowego rzędu 500-800 złotych miesięcznie.

Właściciele kotłów gazowych starszych niż 10 lat powinni rozważyć już teraz przejście na system hybrydowy, póki można jeszcze otrzymać na to dotacje. jeżeli twój kocioł często się psuje lub generuje wysokie rachunki, nie warto czekać – przejście na system hybrydowy może obniżyć koszty o połowę i zapewnić zgodność z przyszłymi przepisami.

Jeśli mieszkasz w starym, nieocieplonym domu, jesteś w grupie największego ryzyka. Zgodnie z raportem Buk i Izdebskiego, właśnie mieszkańcy najstarszych budynków jednorodzinnych poniosą najwyższe koszty systemu ETS2. Poprawa izolacji domu powinna być twoim priorytetem, ponieważ może obniżyć przyszłe koszty ogrzewania o 30-50 procent.

Bardzo ważne jest także śledzenie programów dotacyjnych, ponieważ autorzy raportu przewidują, iż środki z systemu ETS2 będą przeznaczone na wsparcie obywateli w wymianie kotłów. Nowe programy dotacyjne mogą pojawić się w latach 2026-2027, ale o ich szczegółach będzie decydować obecny rząd na podstawie doświadczeń z pierwszych lat funkcjonowania ETS2.

Pamiętaj też, iż gdy twój kocioł gazowy się zepsuje, nie ma przymusu natychmiastowej wymiany na pompę ciepła. Możesz go naprawić lub kupić nowy gazowy, ale trzeba pamiętać, iż to prawdopodobnie ostatni, jaki będzie można kupić legalnie w Polsce.

Najważniejsze to nie panikować, ale też nie ignorować zbliżających się zmian. Masz jeszcze kilkanaście lat na przygotowanie się do tej transformacji, ale już teraz warto zacząć systematyczne oszczędzanie i planowanie modernizacji domu. Bez odpowiedniego przygotowania finansowego może to oznaczać prawdziwą katastrofę dla budżetu rodzinnego.