Masz dom? Od 2029 roku czeka cię nowy obowiązek. Bez tego ani rusz

Właściciele domów i mieszkań w Polsce stoją u progu bezprecedensowej transformacji energetycznej, która fundamentalnie zmieni krajobraz polskiego budownictwa oraz sposób, w jaki miliony gospodarstw domowych będą korzystać z energii elektrycznej. Począwszy od 2026 roku, stopniowo wprowadzane będą rewolucyjne przepisy wymagające obowiązkowej instalacji systemów wykorzystujących energię słoneczną w nowych oraz modernizowanych budynkach, co stanowi bezpośrednią implementację unijnej dyrektywy zmierzającej do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.

Fot. Warszawa w Pigułce

Nadchodzące zmiany wynikają z nowelizacji Prawa budowlanego oraz wprowadzenia tak zwanych Warunków Technicznych 2026, które stanowią polską odpowiedź na dyrektywę Unii Europejskiej numer 2024/1275/UE. Ta kompleksowa regulacja ma na celu całkowite przekształcenie europejskiego sektora budowlanego w kierunku zrównoważonego rozwoju oraz niezależności energetycznej, co bezpośrednio przełoży się na obowiązki właścicieli nieruchomości w całej Polsce. Strategia ta została opracowana z myślą o trzech kluczowych celach, które mają przynieść korzyści zarówno dla środowiska naturalnego, jak i dla portfeli polskich obywateli.

Pierwszy z głównych celów unijnej strategii energetycznej koncentruje się na drastycznym ograniczeniu zależności państw członkowskich od paliw kopalnych, które przez dziesięciolecia stanowiły podstawę europejskiej energetyki, ale jednocześnie czyniły kontynent podatnym na zewnętrzne szoki cenowe oraz geopolityczne naciski. Drugi cel dotyczy znaczącej poprawy efektywności energetycznej budynków, które w Polsce odpowiadają za około czterdziestu procent całkowitego zużycia energii, co czyni je kluczowym elementem transformacji energetycznej kraju. Trzeci cel strategii koncentruje się na ochronie konsumentów przed niestabilnymi oraz stale rosnącymi cenami energii pochodzącej z konwencjonalnych źródeł.

Inwestycje w technologie fotowoltaiczne oraz solarne mają przynieść szeroko zakrojone korzyści wykraczające daleko poza prostą redukcję emisji dwutlenku węgla. Korzyści środowiskowe obejmują nie tylko zmniejszenie śladu węglowego budynków, ale również poprawę jakości powietrza w miastach oraz ograniczenie presji na tradycyjne źródła energii wymagające eksploatacji zasobów naturalnych. Korzyści gospodarcze dla właścicieli nieruchomości będą obejmować znaczące obniżenie rachunków za energię elektryczną, zwiększenie wartości rynkowej nieruchomości wyposażonych w nowoczesne systemy energetyczne oraz potencjalne przychody z sprzedaży nadwyżek energii do sieci elektroenergetycznej.

Społeczne korzyści płynące z powszechnej instalacji systemów słonecznych obejmują tworzenie nowych miejsc pracy w dynamicznie rozwijającym się sektorze odnawialnych źródeł energii, rozwój lokalnych kompetencji technicznych oraz zwiększenie świadomości ekologicznej polskiego społeczeństwa. Długoterminowo, masowa adopcja technologii słonecznych ma również potencjał do zmniejszenia nierówności energetycznych między różnymi regionami kraju oraz zapewnienia większej demokratyzacji dostępu do czystej energii.

Nowe przepisy dotyczące obowiązkowej instalacji systemów fotowoltaicznych będą wdrażane według przemyślanego harmonogramu rozłożonego na kilka lat, co ma umożliwić przemysłowi oraz właścicielom nieruchomości stopniowe przygotowanie się do nowych wymogów. Ta etapowa implementacja uwzględnia różnorodność polskiego sektora budowlanego oraz potrzebę zapewnienia odpowiedniej podaży wykwalifikowanych instalatorów oraz komponentów technologicznych niezbędnych do realizacji tak masowej transformacji energetycznej.

Obowiązek nie będzie dotyczył natychmiast wszystkich istniejących domów jednorodzinnych, ale początkowo skupi się na nowo powstających obiektach oraz budynkach użyteczności publicznej, które ze względu na swoją powierzchnię oraz funkcję społeczną mogą służyć jako wzorcowe przykłady efektywnego wykorzystania energii słonecznej. Wszystkie nowe budynki będą musiały być projektowane w sposób, który optymalizuje ich potencjał do wykorzystania energii słonecznej, co oznacza konieczność uwzględnienia orientacji budynku, kąta nachylenia dachów, braku przeszkód zacieniających oraz innych czynników mających wpływ na efektywność systemów słonecznych.

Szczegółowy harmonogram wprowadzania obowiązku montażu odpowiednich instalacji wykorzystujących energię słoneczną, pod warunkiem iż jest to odpowiednie pod względem technicznym oraz wykonalne pod względem ekonomicznym i funkcjonalnym, przewiduje pierwsze obowiązki już do końca 2026 roku. Dotyczyć będą one wszystkich nowych budynków publicznych oraz niemieszkalnych o powierzchni użytkowej przekraczającej dwieście pięćdziesiąt metrów kwadratowych, co obejmuje szkoły, urzędy, szpitale, centra handlowe oraz budynki biurowe.

Do końca 2027 roku obowiązek zostanie rozszerzony na wszystkie istniejące budynki publiczne o powierzchni powyżej dwóch tysięcy metrów kwadratowych oraz istniejące budynki niemieszkalne o powierzchni przekraczającej pięćset metrów kwadratowych, ale wyłącznie w przypadku gdy przechodzą one gruntowną renowację. To rozwiązanie ma zapewnić, iż koszty instalacji systemów słonecznych będą mogły być rozłożone wraz z innymi wydatkami związanymi z modernizacją budynków.

Kolejny etap, przewidziany do końca 2028 roku, obejmie wszystkie istniejące budynki publiczne o powierzchni użytkowej większej niż siedemset pięćdziesiąt metrów kwadratowych, niezależnie od tego, czy przechodzą renowację. To oznacza, iż większość szkół, placówek służby zdrowia oraz urzędów będzie musiała zostać wyposażona w systemy wykorzystujące energię słoneczną w ciągu najbliższych kilku lat.

Najbardziej rewolucyjne zmiany dla zwykłych obywateli nastąpią do końca 2029 roku, kiedy obowiązek instalacji systemów słonecznych zostanie rozszerzony na wszystkie nowe budynki mieszkalne oraz nowe zadaszone parkingi przylegające do budynków. Ta data stanowi prawdziwy przełom dla polskiego budownictwa mieszkaniowego, ponieważ oznacza, iż każdy nowy dom jednorodzinny, blok mieszkalny czy szeregówka będzie musiał zostać wyposażony w instalację fotowoltaiczną lub solarną już na etapie budowy.

Ostatni etap implementacji przewidziany do końca 2030 roku obejmie wszystkie istniejące budynki publiczne o powierzchni przekraczającej dwieście pięćdziesiąt metrów kwadratowych, co oznacza praktycznie pełne pokrycie sektora publicznego systemami wykorzystującymi energię słoneczną. Do tego czasu Polska powinna dysponować jedną z najszerszych sieci instalacji słonecznych w Europie Środkowej.

Polskie prawo, poprzez projekt nowego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, precyzyjnie adaptuje unijne wytyczne do specyfiki krajowego rynku budowlanego oraz klimatu. Paragraf 351 projektu określa wprost obowiązek wyposażania budynków w instalacje wykorzystujące energię promieniowania słonecznego do produkcji energii elektrycznej lub ciepła, co daje właścicielom nieruchomości pewną elastyczność w wyborze konkretnych technologii dostosowanych do ich potrzeb oraz możliwości budżetowych.

Dla polskich właścicieli nieruchomości najważniejsze są dwie najważniejsze daty graniczne, które będą miały największy wpływ na sektor prywatny. Pierwsza z nich, trzydziesty pierwszy grudnia 2026 roku, wprowadzi obowiązek dla budynków publicznych oraz niemieszkalnych, co może pośrednio wpłynąć na ceny usług związanych z instalacją systemów słonecznych ze względu na zwiększony popyt. Druga data, trzydziesty pierwszy grudnia 2029 roku, bezpośrednio dotknie wszystkich planujących budowę nowego domu lub mieszkania, czyniąc fotowoltaikę standardowym elementem każdej nowej inwestycji mieszkaniowej.

Równolegle z wprowadzaniem obowiązku instalacji systemów słonecznych, w polskim prawie budowlanym pojawiły się również inne istotne przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej, które wprowadzają powszechny obowiązek instalacji czujek dymu, a w określonych sytuacjach także czujek tlenku węgla. Te regulacje są wdrażane według własnego harmonogramu i docelowo obejmą niemal wszystkie budynki w Polsce, tworząc kompleksowy system bezpieczeństwa w polskich domach i mieszkaniach.

Kluczowym wymogiem w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest montaż co najmniej jednej autonomicznej czujki dymu w każdym mieszkaniu oraz domu, co ma drastycznie zmniejszyć liczbę ofiar pożarów w Polsce. Dodatkowo, jeżeli w lokalu znajduje się urządzenie spalające paliwo, takie jak kominek, piecyk gazowy, kocioł czy podgrzewacz wody, konieczne jest również zainstalowanie czujki czadu, która może uratować życie mieszkańców w przypadku zatrucia tlenkiem węgla.

Harmonogram wdrożenia przepisów dotyczących czujek jest rozłożony na kilka lat, aby umożliwić właścicielom nieruchomości stopniowe dostosowanie się do nowych wymagań bez nadmiernego obciążenia finansowego. Obowiązek instalacji czujek już w tej chwili dotyczy wszystkich nowo powstałych mieszkań oraz domów, co oznacza, iż deweloperzy oraz osoby budujące nowe domy muszą uwzględnić te koszty w swoich budżetach.

Właściciele istniejących obiektów hotelarskich, pensjonatów oraz innych miejsc zakwaterowania turystycznego muszą dostosować swoje obiekty do wymagań dotyczących czujek do trzydziestego czerwca 2026 roku. Ten wcześniejszy termin wynika z podwyższonego ryzyka pożarowego w obiektach, gdzie przebywają osoby nie znające dobrze topografii budynku oraz lokalizacji dróg ewakuacyjnych.

Najważniejszy termin dla zdecydowanej większości polskich właścicieli nieruchomości to pierwszy stycznia 2030 roku, do którego wszystkie istniejące domy oraz mieszkania zbudowane przed dwudziestym trzecim grudnia 2024 roku muszą zostać wyposażone w wymagane czujki dymu i czadu. Ta data daje właścicielom ponad pięć lat na przygotowanie się do nowych wymagań oraz rozłożenie kosztów zakupu i instalacji urządzeń bezpieczeństwa.

Implementacja nowych przepisów dotyczących zarówno systemów słonecznych, jak i czujek bezpieczeństwa, będzie wymagała znaczących inwestycji ze strony właścicieli nieruchomości, ale jednocześnie przyniesie długoterminowe korzyści w postaci niższych kosztów eksploatacji, zwiększonego bezpieczeństwa oraz wyższej wartości rynkowej nieruchomości. Polskie gospodarstwa domowe będą musiały przygotować się na te zmiany poprzez planowanie budżetów, poszukiwanie wykwalifikowanych instalatorów oraz edukację w zakresie nowych technologii.

Rynek usług związanych z instalacją systemów fotowoltaicznych oraz czujek bezpieczeństwa prawdopodobnie doświadczy znacznego wzrostu popytu w nadchodzących latach, co może przełożyć się na konieczność wcześniejszego planowania inwestycji oraz potencjalny wzrost cen usług instalacyjnych w okresach szczytowego popytu. Właściciele nieruchomości powinni rozważyć wcześniejsze podjęcie działań, aby uniknąć presji czasowej oraz skorzystać z potencjalnie korzystniejszych cen w okresach mniejszego popytu.

Długoterminowe skutki wprowadzenia obowiązkowych systemów słonecznych oraz czujek bezpieczeństwa będą miały pozytywny wpływ na polską gospodarkę poprzez rozwój sektora odnawialnych źródeł energii, tworzenie nowych miejsc pracy oraz poprawę konkurencyjności polskich firm na europejskim rynku technologii czystych. Jednocześnie polskie społeczeństwo będzie żyło w bezpieczniejszych oraz bardziej ekologicznych domach, co przełoży się na lepszą jakość życia oraz zdrowia obywateli.