3 godzin temu
Od października w Polsce działa system kaucyjny dla plastikowych butelek i puszek. Jednorazowe butelki szklane, w tym popularne małpki z alkoholem, pozostały jednak poza nim. Ministerstwo Klimatu i Środowiska tłumaczy się trudnościami logistycznymi i potrzebą stabilizacji systemu.
Posłanka Paulina Matysiak skierowała do resortu klimatu interpelację w sprawie włączenia małych jednorazowych butelek szklanych do systemu kaucyjnego. Problem jest poważny – rocznie w Polsce sprzedaje się około pół miliarda takich opakowań, co przekłada się na 50 tysięcy ton szkła. Rozbite butelki zaśmiecają chodniki i parki, stanowiąc zagrożenie dla przechodniów i obciążając budżety gmin.
Historia nieudanego kompromisu
Jak wyjaśnia w odpowiedzi wiceminister Anita Sowińska, opakowania szklane jednorazowego użytku znajdowały się w pierwotnym projekcie ustawy z 2022 roku, ale zostały z niego usunięte podczas konsultacji. Ustawa przyjęta przez poprzedni rząd w 2023 roku wzbudziła wówczas poparcie znaczącej większości parlamentu, jednak bez kontrowersyjnych małpek.
W ubiegłym roku obecny rząd wprowadził nowelizację, która uszczelniła system – wdrożono zamknięty obieg kaucji zapobiegający defraudacjom, usprawniono logistykę zwrotną i zagwarantowano co najmniej jeden punkt zbiórki w każdej gminie. Na tym etapie przedstawiciele handlu i małych sklepów alarmowali, iż nie poradzą sobie z ilością szkła, jego ciężarem i trudnościami w zbiórce tego materiału.
Czekanie na ocenę efektywności
Ministerstwo jasno deklaruje: w najbliższym czasie nie planuje inicjatyw legislacyjnych dotyczących rozszerzenia systemu o małpki. Wiceminister Sowińska podkreśla, iż system dopiero ruszył i potrzebuje czasu w stabilizację. Operatorzy uczą się koordynować działania w nowym otoczeniu prawnym, a wprowadzanie zmian wymaga odpowiedniego vacatio legis, by przedsiębiorcy mogli się dostosować.
Resort zapewnia jednak, iż zna wagę problemu. Zespół ministerialny analizuje możliwości i ocenia ryzyka związane z potencjalnymi zmianami. Ewentualna modyfikacja systemu musi zostać szeroko skonsultowana, by uniknąć nieprzewidzianych konsekwencji dla wprowadzających opakowania, operatorów i klientów.
Inwestycje i przeszkody
Kluczową barierą jest infrastruktura. w tej chwili systemy kaucyjne zaprojektowano dla trzech jasno określonych frakcji – plastiku, metalu i szkła wielokrotnego użytku. Dodanie kolejnej kategorii wymagałoby znaczących inwestycji, a także zmieniłoby strumień szkła trafiającego do systemu komunalnego.
Ministerstwo nie wyklucza jednak zmian w kolejnych latach. Decyzja o ewentualnej inicjatywie ustawodawczej ma zapaść w 2026 roku. Najpierw jednak system musi w pełni ruszyć, by możliwa była rzetelna ocena jego efektywności w obecnej formie.
Odpowiedzialność producentów w zawieszeniu
W odpowiedzi na pytanie o dodatkowe mechanizmy odpowiedzialności producentów małpek resort klimatu nie przedstawił konkretnych propozycji. Wszystkie decyzje uzależniono od wyników funkcjonowania systemu w najbliższych miesiącach i szerszych konsultacji społecznych oraz branżowych, które mają się odbyć przed podjęciem jakichkolwiek działań legislacyjnych.
Ministerstwo podkreśla, iż nie może pozwolić sobie na działania, których konsekwencje nie zostałyby dokładnie przeanalizowane. To ostrożne podejście ma chronić zarówno przedsiębiorców, jak i funkcjonowanie całego systemu, który dopiero zaczyna się rozwijać na polskim rynku.
