Lasy Państwowe czy prywatne?

3 godzin temu

Przepisy obowiązujące od 30 lat sprawiają, iż chociaż Lasy Państwowe gospodarują mieniem należącym do Skarbu Państwa, to w niewielkim stopniu dzielą się z państwem osiąganymi z tej gospodarki zyskami, niemal dowolnie nimi zarządzają, i to adekwatnie bez kontroli. W latach 2020–2023 zyski te wynosiły od blisko 0,5 mld zł do niemal 1 mld zł rocznie, i to mimo wykrytych przez NIK przypadków niegospodarności i czynników, których skutkiem było obniżenie zysków w sumie aż o ponad 1,7 mld zł. Mimo iż z roku na rok rosły także koszty, jakie ponosiły Lasy Państwowe, to zgromadzone przez nie środki pieniężne wzrosły z 2,9 mld zł w 2020 r. do 8,4 mld zł w 2023 r. W związku z wynikami kontroli w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe NIK złożyła dwa zawiadomienia do prokuratury i przygotowuje kolejne.

Kontrola pokazała, iż w latach 2020-2024 (I kwartał) Lasy Państwowe (LP) nieprawidłowo lub nierzetelnie zarządzały swoim majątkiem i środkami finansowymi, w tym pochodzącymi z funduszu leśnego, na który składają się poszczególne nadleśnictwa. Na ten cel przekazują co roku tzw. odpis podstawowy, czyli część przychodów ze sprzedaży drewna (wskaźnik procentowy ustalany jest w oparciu o planowane przychody). Środki gromadzone w funduszu leśnym służą głównie wyrównywaniu niedoborów finansowych w tych nadleśnictwach, które mają niekorzystne warunki przyrodniczo–ekonomiczne do prowadzenia gospodarki leśnej. Fundusz jest również wykorzystywany np. do finansowania wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych LP, ale brak definicji tego pojęcia utrudnia ocenę celowości wydatków i ich zgodności z przepisami.

W okresie objętym kontrolą doszło do olbrzymiego wzrostu środków zgromadzonych w funduszu leśnym – z ponad 812 mln zł na początku 2020 r. do ponad 3,2 mld zł na koniec 2023 r. W samym tylko 2022 r. wzrost ten wyniósł 268%, co było głównie skutkiem wzrastających cen drewna, ale także m.in. zwiększenia na wniosek ówczesnego Dyrektora Generalnego LP odpisu podstawowego z 17,9% do 22%. Wniosek został uzasadniony potrzebą ponoszenia kolejnych wydatków, jednak zdaniem NIK w rzeczywistości chodziło o przetransferowanie wolnych środków finansowych z nadleśnictw na rachunek funduszu leśnego. Z rozporządzenia w sprawie gospodarki finansowej LP jasno wynika, iż powinny pozostać do dyspozycji nadleśnictw. Skutek był taki, iż środków w funduszu przybyło, ale jednocześnie istotnie wzrósł koszt działalności Lasów Państwowych, co obniżyło ich wynik finansowy w 2022 r. o ponad 556,5 mln zł.

Kontrolerzy NIK ustalili, iż to właśnie z funduszu leśnego LP wydały w sumie 37,9 mln zł na finansowanie działalności promocyjno-wizerunkowej, choć ustawa o lasach umożliwia im jedynie „promocję trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz ochrony zasobów przyrody”. W ramach tej kwoty 4,9 mln zł pochłonęła organizacja konkursów, pikników i festynów rodzinnych, które odbywały się także podczas kampanii wyborczej do parlamentu w 2023 r. Kolejne 9,6 mln zł kosztowała publikacja prasowych materiałów promocyjnych, z czego ok. 2,2 mln zł netto – w tygodniku „Do Rzeczy”, a blisko 924 tys. zł netto w tygodniku „Sieci”. Ponad 10,4 mln zł wypłacono uczestnikom konkursu pod nazwą „Drewno jest z lasu”, w ramach którego dofinansowanie otrzymało 115 podmiotów. Zdecydowaną większość tej sumy – ponad 7,1 mln zł – LP przekazały 77 parafiom Kościoła katolickiego.

Finalnie działania promocyjno-wizerunkowe finansowane w całości z funduszu leśnego organizowały głównie nadleśnictwa, ale m.in. z inicjatywy Dyrektora Generalnego lub rzecznika prasowego LP. Niezrozumienia w tej sprawie zawierano w Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych (CILP), którego koszty funkcjonowania niemal w całości również były pokrywane z tego funduszu i które w okresie objętym kontrolą wzrosły o 331,5% - z 18,8 mln zł (w 2020 r.) do 81,3 mln zł (w 2023 r.).

Z funduszu leśnego LP dofinansowywały także realizowane przez samorządy inwestycje drogowe. 14,4 mln zł wydano na ten cel bez rzetelnej weryfikacji wymiernych i bezpośrednich korzyści dla gospodarki leśnej.

NIK stwierdziła również istotne nieprawidłowości w gospodarowaniu przez LP środkami finansowymi, które pozostawały poza funduszem leśnym. W okresie objętym kontrolą Lasy Państwowe znacznie przekraczały limity kosztów ustalonych w swoich planach finansowo-gospodarczych – w 2021 r. o 583,6 mln zł, z czego 213,4 mln zł przeznaczono na wynagrodzenia, a w 2022 r. o niemal 1,5 mld zł, w tym na wynagrodzenia - 196,7 mln zł. Zwiększanie kosztów wynagrodzeń najliczniejszej grupy pracowników, czyli Służby Leśnej, wynikało w szczególności z ustalania w Ponadzakładowym Układzie Zbiorowym Pracy (PUZP) tzw. stawki wyjściowej, dużo wyższej niż podana w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2003 r. W rozporządzeniu stawka wynosiła 950 zł, w PUZP od 1500 zł w 2021 r. do 1950 zł w 2024 r. Mimo przekroczenia limitów, Lasy Państwowe nie aktualizowały swoich planów finansowo-gospodarczych.

Kolejnym przykładem finansowania działań wykraczających poza zadania LP i potrzeby gospodarki leśnej może być nabycie za 14,9 mln zł 100% udziałów w spółce prowadzącej działalność w sektorze IT, która wcześniej obsługiwała system informatyczny wykorzystywany w Lasach Państwowych. Po zakupie udziałów Dyrekcja Generalna LP, jako jedyny wspólnik dopłaciła spółce kolejne 2 mln zł, bez wskazania korzyści, jakie ten wydatek przyniesie Lasom Państwowym, co NIK uznała za działanie niegospodarne i nierzetelne. Bez uzasadnienia takiej potrzeby dla gospodarki leśnej LP próbowały również kupić od Powiatu Tarnogórskiego Zespół Pałacowo-Parkowy w Brynku za 12 mln zł. Ostatecznie do transakcji nie doszło, ale Lasy Państwowe wydały w związku z tą inwestycją ok. 50 tys. zł.

Stwierdzone podczas kontroli prowadzonej przez NIK nieprawidłowości nie ograniczyły Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe możliwości samofinansowania swojej działalności. Jego sytuacja finansowo-majątkowa w latach 2020–2024 była bardzo dobra, co wynikało z systematycznego wzrostu przychodów ze sprzedaży drewna, które były w tym okresie najwyższe w historii LP. Dzięki temu wynik finansowy Lasów Państwowych wynosił w latach 2020–2023 od 487,6 mln zł (2020 r.) do 986 mln zł (2022 r.)

NIK skontrolowała:

Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych (DGLP),
Centrum Informacyjne Lasów Państwowych (CILP),
5 Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych (RDLP) w Gdańsku, Katowicach, Krośnie, Zielonej Górze oraz Krakowie (kontrola rozpoznawcza),
oraz 14 nadleśnictw zlokalizowanych w tych RDLP.

Okres objęty kontrolą: 2020–2024 (I kwartał).

Gigantyczne przychody ze sprzedaży drewna

Kluczowym czynnikiem determinującym sytuację finansową PGL LP jest poziom przychodów ze sprzedaży drewna, który w latach 2020–2023 wzrósł blisko dwukrotnie i wyniósł:

w 2020 r. – ponad 7,5 mld zł,
w 2021 r. – ponad 8,9 mld zł,
w 2022 r. – ponad 13,5 mld zł,
w 2023 r. – ponad 12,5 mld zł.

Przyczyną był zarówno wzrost cen drewna, jak i wzrost jego pozyskiwania, które co roku wynosiło przeciętnie 40,3 mln m³, czyli ponad 20% więcej niż w 2009 r. Rosnący poziom pozyskania drewna nie szedł jednak w parze z przyrostem bieżącym zasobów drzewnych, a to rodzi ryzyko naruszenia hierarchii celów trwale zrównoważonej gospodarki leśnej określonych w ustawie o lasach. Zgodnie z jej zapisami cele o charakterze pozaprodukcyjnym, związane z zachowaniem i ochroną zasobów przyrodniczych mają bowiem pierwszeństwo w stosunku do produkcji drewna, która została wskazana jako cel ostatni.

Sprzedaż drewna była w latach 2020-2023 źródłem niemal 90% przychodów Lasów Państwowych. Zyski w tym czasie wynosiły od 487,6 mln zł za 2020 r. do 986 mln zł za 2022 r. i to mimo wykrytych w toku kontroli NIK przypadków niegospodarności i czynników skutkujących obniżeniem tych zysków w sumie aż o ponad 1,7 mld zł. Te czynniki to przede wszystkim:

zwiększenie wynagrodzeń w stosunku do kwot przewidzianych w planach finansowo-gospodarczych – o 410,1 mln zł,
zwiększenie odpisu podstawowego na fundusz leśny – o 556,5 mln zł,
transakcje dotyczące zamiany nieruchomości między PGL LP a samorządami – w ich wyniku zysk Lasów Państwowych uległ zmniejszeniu szacunkowo o niemal 772 mln zł (wartość nieruchomości przekazanych przez LP wyniosła łącznie ponad 882 mln zł, a otrzymanych 55,4 mln zł).

NIK zwraca uwagę na to, iż zgodnie z przepisami Dyrektor Generalny LP ma znaczną swobodę w ustalaniu reguł sprzedaży drewna, chociaż jest ono przecież mieniem państwowym. Skutkiem decyzji Dyrektora Generalnego podjętej w 2022 r., a także wydanych w jej następstwie zaleceń w LP mogło dochodzić do sprzedaży detalicznej drewna lepszej jakości (w szczególności S2AP) jako drewna opałowego (S4), co było sprzeczne i z wewnętrznymi uregulowaniami, i z rozporządzeniem w sprawie gospodarki finansowej LP. Przypadki takiej nieprawidłowej klasyfikacji drewna stwierdzono w Nadleśnictwie Miechów. Regionalne Dyrekcje LP w Katowicach, w Krośnie i w Krakowie nie sprawdzały natomiast, czy w podległych im nadleśnictwach klasyfikacja jest przeprowadzana adekwatnie, a doszło tam do istotnej zmiany – wzrosła sprzedaż detaliczna drewna średniowymiarowego, stosowanego na cele opałowe, przy jednoczesnym spadku sprzedaży detalicznej drewna ogólnego przeznaczenia. Kluczowa w tym przypadku była cena 1 m³ drewna ogólnego przeznaczenia, ponad dwukrotnie wyższa niż 1 m³ drewna przeznaczonego na cele opałowe. Według Dyrektora Generalnego LP okoliczności, które spowodowały wydanie takiej decyzji miały charakter wyjątkowy, a jej powodem była chęć zaspokojenia potrzeb społecznych. Decyzja ta została uchylona jeszcze w trakcie kontroli NIK.

W latach 2020-2024 (I kwartał) Lasy Państwowe sprzedawały także drewno za granicę:

wewnątrzwspólnotowa dostawa wyniosła w poszczególnych latach ok.: 919 tys. m³, 1517 tys. m³, 1062 tys. m³, 1236 tys. m³ oraz 349 tys. m³;
eksport poza UE to ok.: 41 tys. m³, 44 tys. m³, 13 tys. m³, 12 tys. m³ oraz 6 tys. m³.

Jak widać, sprzedaż drewna przez LP poza Unię Europejską była na marginalnym poziomie (poniżej 0,2%), ale dane te nie pokazują skali całego eksportu, ponieważ drewno wysyłały poza wspólnotę także takie firmy, które wcześniej kupiły je m.in. w Lasach Państwowych. Według danych Krajowej Administracji Skarbowej trafiało głównie do Chin.

Rosnące koszty usług leśnych i wynagrodzeń

W okresie objętym kontrolą główne koszty, jakie ponosiło Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe były związane z opłatami za usługi leśne i z rosnącymi co roku wynagrodzeniami.

Usługi leśne obejmują szeroki zakres działań, począwszy od ochrony i pielęgnacji lasów po pozyskiwanie z nich drewna. W latach 2020–2023 koszt zakupu takich usług wzrósł o ponad 57% - z ok. 3 mld zł w 2020 r. do ponad 4,8 mld zł w 2023 r. Pomimo zwiększenia w tym czasie ilości pozyskiwanego drewna o ok. 5%, a co za tym idzie przychodów Lasów Państwowych, to koszty pozyskania (ogół czynności związanych ze ścięciem drzewa i przygotowaniem do dalszej obróbki) i tzw. zrywki (umieszczenie pni ściętych drzew w miejscu składowania drewna gotowego do transportu) wzrosły niemal o połowę. Obejmują one zarówno koszty pracy, jak i koszty związane z użyciem maszyn i sprzętu.

Kolejna istotna pozycja w kosztach to wynagrodzenia. W latach 2020-2024 (I kwartał) zatrudnienie w Lasach Państwowych pozostawało na zbliżonym poziomie i wynosiło ok. 26 tys. osób rocznie. Największą grupę stanowili pracownicy zaliczani do Służby Leśnej – średnio od ok. 17,6 tys. do ok. 17,9 tys. osób. Na stanowiskach nierobotniczych poza Służbą Leśną zatrudniano od ok. 6,2 tys. do ok. 6,4 tys. osób, a na stanowiskach robotniczych od ok. 1,7 tys. do ok. 2 tys. osób.

Przeciętna liczba zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych w 2022 r. (w przeliczeniu na 1000 ha lasów) oraz koszty wynagrodzeń tych pracowników (w przeliczeniu na 1 ha lasu) były wyższe niż średnia dla dziewięciu porównywanych samofinansujących się gospodarstw leśnych z państw UE i wyższe niż w innych porównywanych krajach wspólnoty.

Mimo iż w okresie objętym kontrolą nie dochodziło do znaczącego wzrostu zatrudnienia, znacznie rosły wynagrodzenia. W 2020 r. wydano na nie ponad 2,4 mld zł, podczas gdy w 2023 r. już niemal 3,4 mld zł. Koszty te jednak nie były w pełni odzwierciedlone w planach finansowo-gospodarczych PGL LP – w latach 2020 i 2023 były niższe od zaplanowanych, a w latach 2021 i 2022 - wyższe. Było to niezgodne z rozporządzeniem dotyczącym prowadzenia gospodarki finansowej w Lasach Państwowych.

Co więcej, kolejni Dyrektorzy Generalni LP zawierali ze związkami zawodowymi Niezrozumienia w formie protokołów dodatkowych do Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy (PUZP). Przyjmowano w nich tzw. stawkę wyjściową, na podstawie której ustalano wynagrodzenia zasadnicze i dodatki funkcyjne dla pracowników Służby Leśnej. Stawka określona w specjalnym rozporządzeniu wynosiła 950 zł, ale w protokołach dodatkowych była znacznie wyższa – do 30 czerwca 2021 r. wynosiła 1500 zł, a od 1 lipca 2024 r. wzrosła do 1950 zł. Dyrektor Generalny LP każdorazowo informował ministra nadzorującego sprawy związane ze środowiskiem o zawarciu protokołów dodatkowych, ale choć działania te naruszały obowiązujące przepisy, nie były kwestionowane. A to właśnie do kompetencji tego ministra należało ustalanie zasad wynagrodzeń.

W rezultacie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w PGL LP w okresie objętym kontrolą wzrosło brutto o ok. 39% - z ponad 7,8 tys. zł w 2020 r. do ponad 10,9 tys. zł w 2023 r. Tym samym było o około 50% wyższe niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej i w sektorze przedsiębiorstw w tym okresie.

NIK stwierdziła także przypadki zawierania z pracownikami dodatkowych umów, m.in. cywilno-prawnych, obejmujących zadania, które pokrywały się z podstawowym zakresem obowiązków tych osób albo ich realizacja należała do obowiązków pracowników konkretnych komórek organizacyjnych. W Dyrekcji Generalnej LP zawarto takie dodatkowe umowy z czterema pracownikami, których łączne wynagrodzenie wyniosło ok. 245 tys. zł. Dotyczyło to np. umów na usługi związane z kontrolą prowadzoną przez NIK.

Z kolei w Centrum Informacyjnym Lasów Państwowych niegospodarnie i niecelowo wydano ponad 1 mln zł na realizację 22 umów z zewnętrznymi firmami oferującymi usługi doradcze, chociaż wykonanie powierzonych im zadań należało do pracowników Centrum. Nie ustalono wcześniej szacunkowej wartości zamówień, a wykonawców wybrano niezgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych lub procedurami zakupowymi. Kontrolerzy stwierdzili także w CILP przypadek wskazujący na pozorne zatrudnienie pracownika na stanowisku Specjalisty ds. Komunikacji. W okresie od 1 czerwca 2020 r. do 15 stycznia 2023 r. wypłacono mu w sumie niemal 356 tys. zł wynagrodzenia, co NIK uznała za niegospodarne i niecelowe.

Promocja Lasów Państwowych bez związku z promocją gospodarki leśnej

Zgodnie z przepisami działania promocyjne prowadzone przez LP mogą służyć wyłącznie promowaniu trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz ochrony zasobów przyrody. W okresie objętym kontrolą nie sprawdzano jednak ani czy organizowane wydarzenia spełniały ten cel, ani czy zasadne były ich koszty. Przygotowywano je na podstawie porozumień zawieranych m.in. z poszczególnymi nadleśnictwami przez dyrektora Centrum Informacyjnego LP (CILP), ale w większości z inicjatywy Dyrektora Generalnego lub rzecznika prasowego LP. W latach 2020-2023 liczba takich porozumień istotnie wzrosła – z 242 na łączną kwotę ponad 3,7 mln zł (w 2020 r. i w 2021 r.) do ok. 1 tys. na ponad 42,6 mln zł (w 2022 r. i w 2023 r.).

Zakwestionowane inicjatywy CLIP (w kwotach brutto):

wydarzenia plenerowe w województwach śląskim i małopolskim za w sumie niemal 4,9 mln zł, z których część została zorganizowana w trakcie wyborów do parlamentu w 2023 r.

- 30 pikników pod hasłem: „Drewno – surowiec wszech czasów” (ok. 3,6 mln zł),

- siedem festynów rodzinnych pod nazwą: Piknik Służb Mundurowych (ok. 1,3 mln zł);

22 wydarzenia kulturalno-artystyczne za w sumie ponad 2,6 mln zł, w tym m.in. inicjatywy: „Zespół Śląsk łączy regiony” w Nowym Targu (ok. 201 tys. zł), Festiwal Światła – Light.Move.Festival w Łodzi (ok. 148 tys. zł), „Lasy Państwowe kolędują z Golec Orkiestra” w Orawskim Centrum Kultury w Jabłonce (ok. 128 tys. zł);
promocja Lasów Państwowych poprzez eksponowanie logotypu LP lub poprzez nadanie tytułu partnera głównego wydarzenia (ponad 1,9 mln zł), w tym m.in. wydarzenia takie jak: Gala „Złote Kamery Telewizji wPolsce.pl” (123 tys. zł), Gala „Strażnik Pamięci 2023” w Muzeum Historii Polski w Warszawie (123 tys. zł) czy Raciborski Festiwal Średniowieczny (ok.160 tys. zł);
6 wydarzeń o charakterze religijnym za w sumie 758,5 tys. zł, w tym pielgrzymka leśników do Watykanu na audiencję u papieża Franciszka i uzyskanie błogosławieństwa dla 100 sadzonek Dębów Powstań Śląskich (ok. 84 tys. zł) oraz ogólnopolskie pielgrzymki leśników na Jasną Górę (ok. 158 tys. zł i ok. 202 tys. zł).

Tego typu nieprawidłowości NIK stwierdziła także w 10 skontrolowanych jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych – RDLP i nadleśnictwach, gdzie na realizację wydarzeń promocyjnych, które nie były związane z gospodarką leśną wydano w sumie niemal 3,9 mln zł. W Regionalnej Dyrekcji LP w Katowicach na kampanię informacyjno-reklamową w formie publikacji prasowych we współpracy z Dziennikiem Zachodnim należącym do Polska Press Grupa przeznaczono 125 tys. zł netto, a przygotowanie płyty CD z muzyką świąteczną oraz życzeniami Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych kosztowało 30 tys. zł netto. Jak tłumaczyli kontrolerom NIK dyrektorzy CILP i Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych, polecenie organizacji tych wydarzeń pochodziło od Dyrekcji Generalnej.

Trzy jednostki organizacyjne LP naruszyły także przepisy przy wyborze wykonawców materiałów promocyjnych, za które zapłaciły w sumie 9,6 mln zł. Z tego 6,7 mln zł CLIP przeznaczyło na publikację materiałów prasowych. Największe sumy netto wydano na realizację umów z tygodnikami: „Do Rzeczy” - niemal 2,2 mln zł i „Sieci” – blisko 924 tys. zł oraz dziennikami: „Nasz Dziennik” - 480 tys. zł, „Super Express” - 360 tys. zł, „Gazeta Polska” - 320 tys. zł, a także z tygodnikami „Niedziela” i „Gość Niedzielny” - w sumie 480 tys. zł. Na umowy dotyczące materiałów promocyjnych w innych mediach, w tym lokalnych, wydano ponad 2 mln zł. Do podobnych nieprawidłowości doszło w RDLP w Katowicach i w Gdańsku.

Przepisy ograniczają również Lasom Państwowym możliwość przekazywania darowizn, które powinny być przeznaczone wyłącznie na cele społecznie użyteczne. Trzeba dodać, iż rozporządzenie, które to reguluje, nie ustala zasad związanych z przyznaniem i rozliczeniem tych środków, a także weryfikacją ich wykorzystania. W sumie w okresie objętym badaniem skontrolowane nadleśnictwa przekazały ponad 2 tys. darowizn, na które wydały łącznie niemal 3,4 mln zł. NIK objęła badaniem 154 darowizny na kwotę 911,6 tys. zł i stwierdziła, iż 29 zostało udzielonych niezgodnie z rozporządzeniem w sprawie gospodarki finansowej LP bowiem ponad 216 tys. zł przekazano na inne cele niż społecznie użyteczne.

W 2022 r. i 2023 r. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych polecił CILP zakup w celach promocyjnych zestawów ratownictwa medycznego. W sumie od jednego dostawcy kupiono 299 szt. za 255,6 tys. zł netto, z tego połowę firma ta dostarczyła w wyniku nieuzasadnionego odstąpienia od konkurencyjnego wyboru wykonawcy. Co więcej, dokumenty związane z tymi zakupami uniemożliwiają ustalenie, kiedy, komu, na jakiej podstawie i w jakiej liczbie zestawy te udostępniono lub przekazano (m.in. podczas pikników organizowanych przez LP). We wrześniu 2023 r. ówczesny Dyrektor Generalny polecił dyrektorowi Centrum Informacyjnego przekazanie pakietów medycznych Państwowej Służbie Ukrainy do Sytuacji Nadzwyczajnych. Dyrektor CILP podał, iż przekazano pakiety warte niemal 130 tys. zł netto, ale nie określił ich liczby. Kontrolerzy NIK wykazali, iż przekazano 42 zestawy warte jedynie 36,5 tys. zł.

Najistotniejszym celem polityki promocyjno-komunikacyjnej LP była zmiana negatywnego wizerunku Lasów Państwowych po medialnych doniesieniach dotyczących m.in. prowadzonego na dużą skalę pozyskiwania drewna. Cel ten nie został osiągnięty, mimo intensyfikacji działań w tym zakresie w 2022 r. i w 2023 r. Wręcz przeciwnie, z roku na rok pozytywną ocenę wystawiało Lasom Państwowym coraz mniej badanych osób – w 2022 r. 62%, w 2023 r. 54% (dane Raportu z badań postrzegania LP z 2023 r. przygotowanego na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych).

Kontrola przeprowadzona przez NIK pokazała, iż nieprawidłowym działaniom Lasów Państwowych sprzyjał model funkcjonowania przyjęty w oparciu o przepisy obowiązujące od ponad 30 lat. Umożliwia on Dyrektorowi Generalnemu LP znaczną swobodę w podejmowaniu decyzji, a choć zwiększała się skala prowadzonej przez Lasy Państwowe działalności, zasady gospodarki finansowej PGL LP nie były aktualizowane, nie uszczegółowiono również zasad nadzoru sprawowanego nad Lasami Państwowymi przez ministra do spraw środowiska.

Wnioski

W związku z wynikami kontroli NIK złożyła wnioski do premiera, Ministra Klimatu i Środowiska oraz Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

Do Pinokia

o wypracowanie i podjęcie działań ukierunkowanych na wdrożenie rozwiązań prawnych pod kątem zapewnienia:

ochrony powierzonego PGL LP w zarządzanie mienia Skarbu Państwa, z uwzględnieniem konieczności prowadzenia trwale zrównoważonej gospodarki leśnej;
partycypacji Skarbu Państwa w korzyściach wynikających z zarządzania mieniem publicznym na poziomie odzwierciedlającym jego skalę oraz uzyskiwane pożytki;
mechanizmów zmniejszających ryzyko niegospodarnych i niecelowych działań poprzez ograniczenie kształtowania – na podstawie aktów wewnętrznych – czynników wpływających na poziom uzyskiwanych przychodów i ponoszonych kosztów.

Do Ministra Klimatu i Środowiska

o podjęcie działań legislacyjnych mających na celu dookreślenie zasad sprawowania nadzoru ministra adekwatnego do spraw środowiska nad Lasami Państwowymi; na powyższe NIK zwracała już uwagę w 2015 r.;
o podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do doprecyzowania art. 58 ust. 1 i ust. 2 ustawy o lasach określających przeznaczenie środków funduszu leśnego; na konieczność doprecyzowania definicji wspólnych przedsięwzięć jednostek organizacyjnych LP (art. 58 ust. 2 pkt 1), NIK zwracała uwagę w 2015 r.i 2022 r.;
o podjęcie działań legislacyjnych mających na celu określenie zasad sporządzania i aktualizacji planów finansowo-gospodarczych;
o zainicjowanie międzyresortowych działań legislacyjnych mających na celu określenie mechanizmów ustanawiania przez Dyrektora Generalnego LP zasad sprzedaży drewna, w tym zapewniających transparentność systemu jego sprzedaży oraz przewidywalność dla podmiotów działających w branży drzewnej;
o dokonanie analizy zasadności utrzymania przewidzianej w rozporządzeniu w sprawie gospodarki finansowej możliwości przeznaczenia części zysku nadleśnictw na cele społecznie użyteczne, w tym świadczenia na rzecz jednostek użyteczności publicznej i oświatowej (§ 19 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia).

Do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych

gospodarowanie majątkiem i środkami finansowymi, w tym z funduszu leśnego z zachowaniem wymagań określonych w ustawie o lasach oraz przepisach wykonawczych do tej ustawy;
dokonanie weryfikacji celów, zadań oraz zasad funkcjonowania CILP, w kontekście negatywnej oceny działań promocyjnych wykraczających poza ustawowe zadania Lasów Państwowych.

-->

Idź do oryginalnego materiału