Do końca roku ma być projekt planu zarządzania obiektem światowego dziedzictwa Puszcza Białowieska

Do końca 2024 r. ma być gotowy projekt planu zarządzania obiektem światowego dziedzictwa Puszcza Białowieska, potem będzie poddany konsultacjom społecznym – poinformowała we wtorek PAP dr koordynatorka ds. współpracy z UNESCO w sprawach dotyczących tej puszczy dr Renata Krzyściak-Kosińska

Prezentowała ona na sesji sejmiku województwa podlaskiego aktualne informacje na temat prac nad tym planem, którego wymaga od Polski UNESCO.

Plan dla polskiej części puszczy na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska przygotowuje od kilku lat Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ PIB). Pierwsza wersja planu powstała na koniec kadencji poprzedniego rządu, ale projekt jest uzupełniany zmieniany, w tej chwili trwa drugi etap prac nad planem.

Dr Renata Krzyściak-Kosińska od kwietnia 2024 r. jest koordynatorem ds. współpracy z UNESCO dotyczącej puszczy, powołanym przez MKiŚ.

„Do końca tego roku (IOŚ) powinien przedłożyć projekt planu (…) potem uwagi, które będą spływać w ramach konsultacji społecznych. Potem musimy to skonsultować z IUCN (Międzynarodową Unią Ochrony Przyrody, organem doradczym UNESCO – PAP), z centrum światowego dziedzictwa UNESCO, także to pewnie do połowy przyszłego roku potrwa” – powiedziała PAP Krzyściak-Kosińska. Podkreśliła, iż ma nadzieję na przeprowadzenie prac nad planem w terminie lub z niewielkim opóźnieniem.

Koordynatorka przyznała, iż w tej chwili kluczową sprawą są toczące się konsultacje na temat kolejnych propozycji proponowanych stref, zwłaszcza tej, która określi w jakim stopniu i gdzie będzie można korzystać z lasu czy prowadzić gospodarkę leśną (strefa IV).

„Dużo jest w tej kwestii nieporozumień. Często jak czegoś nie rozumiemy, to wolimy być ostrożni na zapas, więc cały czas są dyskusje, no ale mamy nadzieję, iż to niedługo się wyjaśni” – powiedziała Krzyściak-Kosińska. Dodała, iż na pewno nie uda się zadowolić w tej sprawie wszystkich stron, ale wskazany jest kompromis.

W ramach prac nad planem wiosną wskazano, iż potrzebna jest m.in. analiza naukowa tego jak na przyrodę Puszczy Białowieskiej wpływa zbudowana stalowa zapora, która stoi od 2022 r. na 186 km granicy z Białorusią. Zapora powstała w związku z kryzysem migracyjnym przy tej granicy, który trwa od lata 2021 r.

Koordynatorka poinformowała radnych sejmiku, iż po wiosennej misji UNESCO w puszczy, eksperci tego komitetu wezwali Polskę m.in do opracowania zestawu pilnych działań, które miałyby złagodzić wpływ zapory na przyrodę. Wskazała, iż chodzi np. o kwestie przepływu wody (zalecane są większe przepusty pod fundamentami zapory), wsparcie populacji rysia (zwierzętom zakłócono naturalne szlaki), czy ograniczenie hałasu i zanieczyszczenia światłem czy użytkowania dróg przy granicy, a choćby powstrzymanie się od dalszej rozbudowy infrastruktury granicznej.

Dr Krzyściak-Kosińska poinformowała PAP, iż w sprawie wpływu zapory na granicy na przyrodę „na dniach” ma być gotowa ekspertyza, którą przygotował Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży. Dodała, iż dokument przygotowała właśnie ta placówka naukowa, bo ma najdłużej prowadzone badania i obserwacje przyrodnicze przy granicy i najwięcej materiałów na ten temat.

Koordynatorka podała także, iż do zarządzania puszczą – w praktyce, poprzez udział we wszystkich spotkaniach czy warsztatach w pracach nad planem – jest już włączona Straż Graniczna, choć jeszcze nieformalnie. „Nie jest to jeszcze sformalizowane, natomiast widzimy dużą otwartość, więc myślę, iż też do końca czasu realizacji tego projektu (przygotowania planu – PAP) będzie wyjaśnione, sformalizowane. Uczestnictwo (SG) cały czas jest, mamy kontakt” – powiedziała Krzyściak-Kosińska.

Obiekt Światowego Dziedzictwa „Białowieża Forest” jest na liście Światowego Dziedzictwa od 1979 r. Wtedy była wpisana na tę listę polska część puszczy. W 1992 r. wpisano białoruską część puszczy i stał się to obiekt transgraniczny. Krzyściak-Kosińska przypomniała radnym sejmiku, iż puszczę wpisano na tę listę ze względu na unikalność przyrodniczych procesów naturalnych, ewolucyjnych.

W 2014 r. dokonano zmiany granic tego obiektu, wg. których obiekt po polskiej stronie ma 56,6 tys. ha, a po białoruskiej 82,3 tys. ha. w tej chwili obiekt transgraniczny Białowieża Forest ma 142 tys. ha, a strefa buforowa 166,7 tys. ha. Tereny obiektu mają różny status prawny. (PAP)