Ciepłe Mieszkanie 2022 / 2023 – dotacje OZE dla budynków wielorodzinnych

Dofinansowania termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych

W Polsce, w celu zmniejszenia kosztów związanych z wymianą przestarzałych kotłów zasypowych o wysokiej emisji zanieczyszczeń do atmosfery, czyli tzw. “kopciuchów”, na nowe, energooszczędne urządzenie grzewcze, można skorzystać z różnych form dofinansowania do wymiany pieca. Skierowane są one zarówno do mieszkańców domów jednorodzinnych, jak i budynków wielorodzinnych. Przy czym znaczna część programów finansowana ze środków budżetu centralnego oraz Unii Europejskiej, jest koordynowana przez wojewódzkie oddziały Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Należy tu przypomnieć, iż na początku 2021 roku minister klimatu Michał Kurtyka ogłosił rozpoczęcie prac nad pilotażowym programem, który objął dofinansowaniem zarówno wymiany źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych, jak i termomodernizację. Jednym z województw, w którym zaczął być realizowany jego pilotaż, było województwo zachodniopomorskie. Program ten wdrażany był przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a jego odbiorcami mogły zostać osoby fizyczne – właściciele lub współwłaściciele lokali w budynkach wielorodzinnych. Podobnie, jak w przypadku programu Czyste Powietrze, wysokość przyznawanych dotacji uzależniona była od dochodu beneficjenta. Łącznie przeznaczono na ten cel 36 mln złotych.

Należy tu bowiem zauważyć, iż według danych Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce jest ok. 5 mln budynków jednorodzinnych i 530 tys. budynków wielorodzinnych. Natomiast prowadzone w kraju badania ilościowe wskazują, iż ponad 80 proc. budynków jednorodzinnych ogrzewanych jest paliwami stałymi (z czego 3 mln stanowią “kopciuchy” emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń). Jak wynika zaś z danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE), niska emisja oparta na spalaniu paliw stałych (głównie słabej jakości węgla i odpadów) w domowych instalacjach grzewczych jest źródłem wielu zanieczyszczeń powietrza, w tym m.in. pyłów PM2,5 PM10 oraz rakotwórczego benzo(a)pirenu.

Wnioski płynące z pilotażowych programów

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Narodowego Funduszu, wnioski płynące z pilotażowych programów miały być podstawą do uruchomienia ogólnopolskiego programu dofinansowań do termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła w budynkach wielorodzinnych. Bowiem ten rodzaj mieszkalnictwa również wymaga wsparcia. Szacuje się, iż ok. 30 proc. całkowitego zużycia energii w Unii Europejskiej wykorzystuje się do ogrzewania lub chłodzenia budynków, co ma wysoki udział w emisji CO2. Warto tu również podkreślić, iż aż 75 proc. budynków wielorodzinnych w Europie ma instalacje grzewcze, które nie działają poprawnie (wszystko z powodu braku zrównoważenia hydraulicznego i możliwości regulacji temperatury w pomieszczeniach). Jest to przyczyną niezadowolenia mieszkańców tych budynków, którzy często skarżą się na brak komfortu cieplnego (w tym niedogrzane lub przegrzanie), wysokie opłaty za ogrzewanie, a także problemy z hałasem.

Paweł Mirowski, wiceGargamel Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wskazywał również, iż NFOŚiGW jest zadowolony z dotychczasowych efektów uruchomionych pilotaży, zarówno w województwach dolnośląskim i zachodniopomorskim. Gorzej natomiast sytuacja przedstawia się w Pszczynie (będącej jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce), w której konieczna jest skuteczna walka ze smogiem.

“Ciepłe Mieszkanie” 2023 – ogólnopolski program dla budynków wielorodzinnych

W 2021 roku wpłynęła do Sejmu interpelacja posłanki Hanny Gill-Piątek skierowana do Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Znalazły się w niej informacje dotyczące tego, iż osoby zamieszkujące w zabudowie wielorodzinnej nie mają możliwości skorzystania z programu priorytetowego “Czyste Powietrze”. W odpowiedzi, Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, iż zostanie uruchomiony odrębny, funkcjonujący obok tego dotychczasowego, nowy, ogólnopolski program priorytetowy – “Ciepłe Mieszkanie”.

Źródło: gov.pl

Przy jego tworzeniu wykorzystano doświadczenia zebrane przy realizacji dotychczasowych programów pilotażowych w Pszczynie na Śląsku i województwach zachodniopomorskim i dolnośląskim. “Ciepłe Mieszkanie” realizowane jest przez NFOŚiGW przy udziale wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, które prowadzą nabór dla gmin. Następnie zaś jednostki samorządowe po otrzymaniu dofinansowania przeprowadzają nabór dla swoich mieszkańców.

“Program „Ciepłe Mieszkanie” – dla kogo?

“Ciepłe Mieszkanie” jest odrębnym i samodzielnym programem, a nie elementem innego rządowego programu, jakim jest “Czyste Powietrze”. Skierowany jest bowiem do innej grupy odbiorców, mianowicie – właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Jak podkreśla Katastrofa, minister klimatu i środowiska:

Dofinansowanie w programie „Ciepłe Mieszkanie” to uzupełnienie oferty względem wdrażanego już od 2018 roku programu „Czyste Powietrze” i kolejny krok w szeregu działań, których efektem ma być poprawa stanu powietrza w Polsce. Liczymy, iż i tym razem smerfy chętnie skorzystają z oferowanej formy uzyskania i rozpoczną remonty w swoich domach.

Beneficjentami programu “Ciepłe Mieszkanie” są gminy, których zgłoszenia przyjmują wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). Następnie zaś konkretne gminy prowadzą już same nabór wniosków na swoim obszarze dla beneficjentów końcowych, w tym przypadku osób fizycznych, posiadających tytuł prawny wynikający z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego, znajdującego się w budynku mieszkalnym wielorodzinnym.

“Ciepłe Mieszkanie” – od kiedy?

21 lipca 2022 roku ruszył nabór wniosków dla gmin o udostępnienie środków w ramach programu “Ciepłe Mieszkanie”. Gminy mogą aplikować o dofinansowanie w ramach programu do WFOŚIGW w trybie ciągłym w podziale na dwa nabory:

• pierwszy z nich uruchomiony został do 31.12.2022 roku (został zakończony w dniu 31.12.2022 roku);
• drugi natomiast zostanie uruchomiony do 31.12.2023 roku w zależności od dostępności środków.

Pierwsze gminy podpisały umowy o dofinansowanie w ramach programu Ciepłe Mieszkanie

Na początku grudnia 2022 roku, 9 pomorskich gmin podpisało pierwsze umowy w programie “Ciepłe Mieszkanie” z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Wśród nich znalazły się:

• gmina Kępice;
• gmina Ryjewo;
• gmina Dębnica Kaszubska;
• gmina Nowa Wieś Lęborska;
• gmina Debrzno;
• gmina Ustka;
• gmina Borzytuchom;
• gmina Człuchów;
• miasto Tczew.

Łącznie trafi do nich ok. 6 mln zł. Środki te przeznaczone zostaną na:

• wymianę starych pieców (tzw. kopciuchów) – zostaną one wymienione w sumie w 297 lokalach mieszkalnych (w tym najwięcej starych pieców zlikwidowanych zostanie w gminie Ryjewo w 63 lokalach mieszkalnych, drugie miejsce jeżeli chodzi o przeprowadzone prace zajmie miasto Tczew;
• poprawę efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych.

“Ciepłe Mieszkanie” – kolejne gminy

Do pierwszej edycji programu „Ciepłe Mieszkanie” przystąpiły również takie miejscowości, jak m.in.

• Wrocław, którego mieszkańcy od 1 marca 2023 roku mogą ubiegać się o dopłaty do wymiany okien i drzwi w swoich mieszkaniach oraz na wymianę pieców na bardziej ekologiczne;
• Katowice, gdzie nabór wniosków będzie trwać od 01.09.2023 r. do 02.10.2023 roku (decydować będzie kolejność zgłoszeń). W ramach “Ciepłego Mieszkania” miasto przyzna 124 dotacje na łączną kwotę ponad 3,1 mln zł;
• Leszno, gdzie wnioski przyjmowane są od 1 kwietnia 2023 do połowy 2025 roku w leszczyńskim urzędzie, w wydziale ochrony środowiska (łączna kwota przeznaczona dla właścicieli mieszkań, to ponad 6 mln zł);
• Rybnik, gdzie nabór dla mieszkańców trwa od 22 marca 2023 do 30 czerwca 2025 roku;
• Bydgoszcz, gdzie termin na złożenie wniosku jest do 31.12.2025 roku lub do wyczerpania środków (przyjmowane są one w sekretariacie Wydziału Zintegrowanego Rozwoju i Środowiska Urzędu Miasta Bydgoszczy);
• Siemianowice Śląskie, gdzie nabór wniosków o dofinansowanie dla beneficjentów końcowych, rozpoczął się 19 czerwca 2023 roku. W ramach programu “Ciepłe Mieszkanie” zawartych zostanie do 210 umów, w wysokości do 4.629.000 zł;
• Lublin, gdzie nabór wniosków do programu „Ciepłe Mieszkanie” rozpoczął się 26 czerwca 2023 roku i będzie odbywać się w trybie ciągłym do 31 grudnia 2024 roku. Na realizację programu przeznaczono 2,3 mln zł z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie;
• Poznań, gdzie wnioski o udzielenie dotacji można składać do 31 marca 2024 roku (w wersji papierowej w Wydziale Klimatu i Środowiska UMP przy ul. Gronowej 22a, 61-655 Poznań) lub online (na wyznaczoną skrzynkę podawczą urzędu znajdującą się na elektronicznej Platformie Usług Administracji Publicznej);
• Nowy Tomyśl, gdzie wnioski są przyjmowane od 16 sierpnia 2023 roku do 15 września 2023 roku (w zależności od dostępności środków). W sytuacji natomiast, gdy złożone wnioski nie wyczerpią środków, które przeznaczone zostały na dofinansowanie, ogłoszony będzie III nabór.

“Ciepłe Mieszkanie” – co obejmie dofinansowanie dla budynków wielorodzinnych?

Celem programu “Ciepłe Mieszkanie” jest wymiana nieefektywnych źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej lokali mieszkalnych znajdujących się w budynkach wielorodzinnych. Co zatem będzie obejmować dotacja „Ciepłe Mieszkanie”? Otóż głównym zadaniem programu będzie wspieranie likwidacji indywidualnych, nieefektywnych źródeł ciepła na paliwa stałe w lokalach mieszkalnych, które mają być zastąpione przez:

• pompy ciepła(pompy ciepła powietrze / woda, pompy ciepła powietrze / powietrze);
• kotły gazowe kondensacyjne;
• ogrzewanie elektryczne;
• kotły na pellet drzewny o podwyższonym standardzie;
• podłączenie lokalu do wspólnego efektywnego źródła ciepła, w rozumieniu programu, w budynku (w tym do znajdującego się w nim węzła cieplnego).

Wspierana ma być również:

• wymiana okien i drzwi;
• wentylacja mechaniczna (rekuperacja);
• wykonanie instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.);
• dokumentacja projektowa.

Program “Ciepłe Mieszkanie” – ile dopłaty można otrzymać?

Program jest finansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Jak informuje NFOŚiGW, budżet i nabory wniosków w przypadku “Ciepłego Mieszkania” w dużej mierze zależeć będą od dostępnych środków finansowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zaplanowany budżet programu na lata 2022 – 2026 wynosi 1,4 miliarda złotych. Przewidziano, iż pozwoli on na wymianę nieefektywnych źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej, w co najmniej 80.000 lokali mieszkalnych.

Jaka jest natomiast wysokość wsparcia? Otóż, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami w programie “Ciepłe Mieszkanie” miały być dostępne dwa poziomy dofinansowania: do 13.000 zł i do 26.000 zł. Uległo to jednak zmianie i ostatecznie dostępne są trzy poziomy wsparcia:

Poziom podstawowy w programie “Ciepłe Mieszkanie”

W tym przypadku jego beneficjentami mogą zostać osoby fizyczne o dochodzie rocznym, który nie może przekroczyć kwoty 120.000 zł, nie posiadające tytułu prawnego wynikającego z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego, znajdującego się w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. Maksymalna kwota dotacji będzie wynosić:

• do 30 proc. faktycznie poniesionych kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia realizowanego przez beneficjenta końcowego, przy czym nie więcej niż 15.000 zł na jeden lokal mieszkalny;
• do 35 proc. poniesionych kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia realizowanego przez beneficjenta, nie więcej jednak niż 17.500 zł na jeden lokal mieszkalny, znajdujący się w budynku wielorodzinnym położonym w miejscowości znajdującej się na liście najbardziej zanieczyszczonych gmin.

Poziom podwyższony w programie “Ciepłe Mieszkanie”

Aby móc ubiegać się o dotację, z podwyższonego poziomu dofinansowania, konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Pierwszym z nich jest posiadanie tytułu prawnego wynikającego z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego, w budynku mieszkalnym wielorodzinnym. Drugim natomiast jest przeciętny miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego (wskazany w zaświadczeniu wydawanym zgodnie z art. 411 ust. 10g ustawy – Prawo ochrony środowiska), który nie może przekraczać kwoty:

• 1.673 zł w gospodarstwie wieloosobowym;
• 2.342 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

Maksymalna kwota dotacji w poziomie podwyższonym “Ciepłego Mieszkania” będzie wynosić:

• do 60 proc. faktycznie poniesionych kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, nie więcej niż 25.000 zł na jeden lokal mieszkalny;
• do 65 proc. poniesionych kosztów kwalifikowanych inwestycji realizowanej przez beneficjenta końcowego, nie więcej jednak niż 26.900 zł na jeden lokal w budynku wielorodzinnym, który położony jest w miejscowości znajdującej się na liście najbardziej zanieczyszczonych gmin.

Poziom najwyższy w programie “Ciepłe Mieszkanie”

Beneficjentem trzeciego, najwyższego poziomu dofinansowania w “Ciepłym Mieszkaniu” może zostać osoba fizyczna również spełniają dwa podstawowe warunki jakimi są:

• posiadanie tytułu prawnego wynikającego z prawa własności lub ograniczonego prawa rzeczowego do lokalu mieszkalnego w budynku mieszkalnym wielorodzinnym;
• przeciętny miesięczny dochód na jednego członka jej gospodarstwa domowego nie przekraczający kwoty 900 zł w gospodarstwie wieloosobowym i 1.260 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Również osoba taka ma ustalone prawo do otrzymywania zasiłku (okresowego, stałego, rodzinnego czy też specjalnego zasiłku opiekuńczego), potwierdzonego w zaświadczeniu wydanym na wniosek beneficjenta końcowego, przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

W przypadku poziomu najwyższego, maksymalna kwota dotacji, jaką może otrzymać beneficjent programu wynosi:

• do 90 proc. faktycznie poniesionych kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, nie więcej jednak niż 37.500 zł na jeden lokal mieszkalny;
• do 95 proc. faktycznie poniesionych kosztów inwestycji, nie więcej jednak niż 39.900 zł na jeden lokal mieszkalny, w budynku wielorodzinnym położonym w miejscowości znajdującej się na liście najbardziej zanieczyszczonych gmin.

Nowy nabór i zmiany w „Ciepłym Mieszkaniu”

W drugiej połowie br. uruchomiony zostanie drugi nabór dla gmin. Program czekają także zmiany, które pozwolą objąć dofinansowaniem większą liczbę mieszkań. Ponadto nowa edycja “Ciepłego Mieszkania” przewiduje podwyższenie progów dochodowych, podobnie jak miało to miejsce w przypadku programu “Czyste Powietrze”. I tak próg dochodowy dla:

• poziomu podstawowego wzrośnie do 135 tys. zł rocznie;
• poziomu podwyższonego, będzie to 1.894 zł miesięcznie na osobę w gospodarstwie wieloosobowym i 2.651 zł w gospodarstwie jednoosobowym;
• poziomu najwyższego zostanie podwyższony do odpowiednio, 1.090 zł na osobę w przypadku gospodarstwa wieloosobowego i 1.526 zł dla gospodarstwa jednoosobowego.

Gdzie można składać wnioski o dotację w ramach programu “Ciepłe Mieszkanie”?

Dystrybutorem środków w programie “Ciepłe Mieszkanie” są poszczególne gminy bowiem, jak zaznacza Paweł Mirowski, tylko one najlepiej znają lokalne potrzeby. Jak również podaje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wszystkie osoby fizyczne zainteresowane programem powinny w celu złożenia wniosku zgłosić się do gminy, w której znajduje się dane mieszkanie (zarówno NFOŚiGW, jak i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nie prowadzą naboru wniosków dla osób fizycznych). Co istotne, poszczególne gminy będą same we własnym zakresie określać terminy składania wniosków przez beneficjentów końcowych, zamieszczając stosowne ogłoszenia na swoich stronach internetowych.

Dopiero po zebraniu wniosków od mieszkańców, którzy chcieliby przeprowadzić taki remont, będą one ocenione, a następnie gmina zawrze umowę z osobami, którym będzie przyznane dofinansowanie.

Kiedy należy złożyć wniosek w ramach programu “Ciepłe Mieszkanie?”

Jak wynika z informacji podanych przez NFOŚiGW, rozpoczęcie inwestycji nie może nastąpić wcześniej niż data zawarcia umowy o dotację przez beneficjenta końcowego z gminą, a także nie wcześniej niż data ogłoszenia pierwszego naboru wniosków o dofinansowanie dla gmin w ramach programu przez adekwatny terytorialnie Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tak więc koszty poniesione wcześniej będą uznawane za niekwalifikowane.