25-lecie Oddziału IPN w Katowicach

– 12 kilometrów akt. Budowanie Oddziałowego Archiwum IPN w Katowicach – rozmowa z Danutą Węgrzyn o tym, jak wyglądały początki archiwum Oddziału IPN w Katowicach. Gdzie były przechowywane przejęte akta? Ilu archiwistów odpowiadało za przejmowanie i opracowywanie pozyskanych materiałów? Kiedy ruszyło udostępnianie przejętych materiałów? – odcinek opublikowany 8 października TUTAJ– Na tropie zbrodni. Początki pionu śledczego Oddziału IPN w Katowicach – rozmowa z prok. Ewą Koj na temat tego, w jaki sposób pozyskiwano materiały do prowadzenia nowych śledztw. Jak radzono sobie z przesłuchiwaniem świadków? Które ze śledztw przejętych po byłej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zdecydowano się kontynuować i dlaczego? – odcinek opublikowany 15 października 2025 r. TUTAJ– Odkrywanie historii. Pierwsze lata pionu badawczo-edukacyjnego Oddziału IPN w Katowicach – rozmowa z dr. hab. Adamem Dziurokiem, naczelnikiem Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach, na temat początków pionu naukowo-edukacyjnego. Jak wyglądało budowanie kadr biura? Na jakich materiałach prowadzono pierwsze badania naukowe? Jak wyglądał dostęp do materiałów archiwalnych w początkach funkcjonowania IPN? Jakie najważniejsze projekty badawcze oraz edukacyjne prowadzono w pierwszym okresie funkcjonowania Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej? – odcinek opublikowany 22 października 2025 r. TUTAJ– Budowanie pamięci. 25 lat Oddziału IPN w Katowicach – rozmowa z dr. Andrzejem Sznajderem, dyrektorem Oddziału IPN w Katowicach podsumowująca dorobek instytucji. Jak przez te lata zmieniała się misja IPN i jakie nowe pola aktywności są najważniejsze? Jak specyfika Górnego Śląska wpłynęła na działalność katowickiego oddziału IPN? Czy są tematy, które w sposób szczególny wyróżniają nasz dorobek na tle innych oddziałów? Spoglądając w przyszłość – jakie zadania i projekty będą najważniejsze w kolejnych latach działalności IPN? – odcinek opublikowany 29 października 2025 r. TUTAJOddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach powstał w 2000 r., a jego pierwsza siedziba znajdowała się w pomieszczeniach kamienicy przy ul. Warszawskiej 19 w Katowicach. 1 sierpnia 2000 r. pierwszym pracownikiem Oddziału została prok. Teresa Kurczabińska. Na stanowisko dyrektora Oddziału powołano Andrzeja Sikorę, który pełnił swoja funkcję w latach 2000-2007. Na powierzchni około 80m2 pracowało początkowo około 30 osób. Ważnym jednak było, iż Oddział katowicki zaistniał, mozolnie budując swoją strukturę. U progu działalności Oddziału poważnym problemem było rozproszenie archiwaliów. Aby się z tym uporać, pozyskano budynek po likwidowanej jednostce wojskowej, będący w dyspozycji Archiwum Państwowego w Katowicach. W 2001 r. obiekt ten, o powierzchni 500 m2, został zaadoptowany na potrzeby Oddziałowego Biura Archiwizacji i Udostępniania Dokumentów. Mieścił się tam magazyn oraz stanowiska pracy dla archiwistów.Tym samym podjęto decyzję o budowie nowego obiektu OBUiAD w Katowicach przy ul. Józefowskiej 104. W tym samym czasie pozyskano na potrzeby Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Biura Edukacji Publicznej oraz administracji pomieszczenia w budynku będącym we władaniu Wojskowej Agencji Mieszkaniowej przy ul. Kilińskiego 9 w Katowicach. Budynek archiwum oddano do użytku w 2006 r. Znalazły się w nim nowe magazyny oraz pomieszczenia biurowe. Otrzymał on nowy adres: ul. Józefowska 102.W budynku przy ul. Kilińskiego, ze względu na wzrost zatrudnienia i rozszerzenie spektrum działania przez IPN, pozyskano dodatkowe pomieszczania zlokalizowane na I piętrze. Po ich remoncie znalazły tam swoje miejsce: administracja Oddziału, Biuro Lustracyjne oraz biblioteka i pomieszczenie dla serwerowni.W 2007 r. zapadły w kierownictwie Oddziału decyzje o pozyskaniu pomieszczenia po byłym Areszcie Milicyjnym, który znajdował się w piwnicach tego budynku. W ciągu 3 miesięcy przeprowadzono ich adaptację do nowych celów. Powstały tam unikatowe w kraju pomieszczenia muzealno-wystawienniczo-edukacyjne. Pomieszczenia te zachowano w stanie w pełni oddającym realizm czasów PRL-u. Odbywały się tam zajęcia dydaktyczne, Noc Muzeów itp.W 2007 r. dyrektorem Oddziału został dr Andrzej Drogoń.W 2007 r. katowicki Oddział IPN uruchomił punkty konsultacyjne w Częstochowie i Bielsku-Białej.20 listopada 2012 r. odbyło się uroczyste otwarcie nowej siedziby Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach przy ul. Józefowskiej 102. W tej chwili, po restrukturyzacji Instytutu, prawie wszystkie piony: Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Oddziałowe Biuro Badań Historycznych, Oddziałowe Biuro Lustracyjne, Biuro Poszukiwań i Identyfikacji, Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa oraz Oddziałowe Archiwum znajdują się w jednym gmachu, co w znacznym stopniu usprawnia działanie katowickiego IPN. Poza tym interesanci zgłaszający się do Instytutu mogą załatwić wszystkie sprawy w jednym miejscu, bez konieczności podróżowania pomiędzy dwiema siedzibami.26 maja 2014 r. pomieszczenia przy ul. Kilińskiego 9 zostały przekazane Komendzie Miejskiej żaboli w Katowicach. Budynek, będący dotychczas własnością Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w Krakowie, został przekazany w trwały zarząd KMP w Katowicach. Obiekt Muzeum Areszt IPN zniknął z przestrzeni miejskiej Katowic.Od 6 października 2014 r . dyrektorem Oddziału jest dr Andrzej Sznajder.W 2015 r. powstał Przystanek Historia – Centrum Edukacyjne IPN w Katowicach im. Henryka Sławika, który stał się siedzibą Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej.W 2021 r. w Częstochowie otwarto Przystanek Historia – Centrum Edukacyjne Instytutu Pamięci Narodowej im. gen. Janusza Gąsiorowskiego.Obecnie w katowickim oddziale pracuje ok. 160 osób.